Table Of ContentTattva Bodha
तबोधः
Document Information
Text title : Tattvabodha
File name : tattvabodha.itx
Category : major_works, shankarAchArya
Location : doc_z_misc_major_works
Author : Adi Shankaracharya
Transliterated by : Sunder Hattangadi sunderh at hotmail.com
Proofread by : Sunder Hattangadi sunderh at hotmail.com
Translated by : -
Description-comments : Prakarana granths (elementary text)
Latest update : June 19, 2003, September 9, 2019
Send corrections to : [email protected]
This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study and research.
Thefileisnottobecopiedorrepostedwithoutpermission,forpromotionofanywebsite
or individuals or for commercial purpose. Please note that proofreading is done using
Devanagariversionandotherlanguage/scriptsaregeneratedusingsanscript.
Pleasehelptomaintainrespectforvolunteerspirit.
September9,2019
sanskritdocuments.org
Tattva Bodha
तबोधः
ौीशरभगवादाचायू णीतः
INVOCATION
वासदु वे े योगीं नाानूदंगु म।्
ममु ु णू ांिहताथाय तबोधोिभधीयते॥
साधनचतु यसािधकािरणांमोसाधनभतू ं
तिववके ूकारं वामः।
१ SADHANACHATUSHTAYA (Thefour-foldqualifications)
साधनचतु यंिकम?्
िनािनविुववके ः।
इहामऽु ाथफ लभोगिवरागः।
शमािदषसिः।
ममु ु ु ंचिेत।
१.१VIVEKA(Discrimination)
िनािनविुववके ःकः?
िनवके ं ॄतितिरं सवम िनम।्
अयमवे िनािनविुववके ः।
१.२VAIRAGYA(Dispassion)
िवरागःकः?
इहगभ ोगषे ुइारािहम।्
१.३SHATKASAMPATTI
शमािदसाधनसिःका?
शमोदमउपरमििताौासमाधानंचइित।
१.३.१SAMA
शमःकः?
मनोिनमहः।
1
तबोधः
१.३.२DAMA
दमःकः?
चरु ािदबािेयिनमहः।
१.३.३UPARAMAORUPARATI
उपरमःकः?
धमान ु ानमवे ।
१.३.४TITIKSHA
ितिताका?
शीतोसखु ःखािदसिहु म।्
१.३.५SHRADDHA
ौाकीशी?
गु वदे ावाािदषुिवासःौा।
१.३.६SAMADHANA
समाधानंिकम?्
िचकै ामता।
१.४MUMUKSHUTVAM
ममु ु ु ंिकम?्
मोोमेभयू ाद्इितइा।
एततस् ाधनचतु यम।्
ततिववके ािधकािरणोभवि।
२ TATTVAVIVEKA(EnquiryintoTruth)
तिववके ःकः?
आासंतदतस् व िमिेत।
आाकः?
लू सू कारणशरीराितिरःपकोशातीतःसन ्
अवाऽयसाीसिदानपःसन ्
यिितसआा।
२.१THEFIVESHEATHS(PanchaKosa)
२.२SHARIRATRAYA(TheThreeBodies)
२.३AVASTHATRAYA(TheThreeStates)
२.४SATCHIDANANDASVARUPA(Existence-Knowledge-Bliss)
३ STHULA-SUKSHMA-KARANASHARIRAS(Sharira-Traya)
2 sanskritdocuments.org
तबोधः
३.१STHULASHARIRA
लू शरीरं िकम?्
पीकृतपमहाभतू ःै कृतंसमज ं
सखु ःखािदभोगायतनंशरीरम ्
अिजायतेवधत ेिवपिरणमतेअपीयतेिवनँयतीित
षिकारवदते लू शरीरम।्
३.२SUKSHMASHARIRA
सू शरीरं िकम?्
अपीकृतपमहाभतू ःै कृतंसमज ं
सखु ःखािदभोगसाधनं
पानिेयािण पकमियािणपूाणादयः
मनकै ं बिुकै ा
एवंसदशाकलािभःसहयििततू शरीरम।्
३.२.१ nANAINDRIYAS(OrgansofPerception)
ौोऽंक्चःु रसनायाणमइ् ितपानिेयािण।
ौोऽिददवे ता।
चोवायःु ।
चषु ःसयू ः ।
रसनायावणः।
याणअिनौ।
इितानिेयदवे ताः।
ौोऽिवषयःशमहणम।्
चोिवषयःशम हणम।्
चषु ोिवषयःपमहणम।्
रसनायािवषयःरसमहणम।्
याणिवषयःगमहणमइ् ित।
३.२.२KARMAINDRIYAS(OrgansofAction)
वाािणपादपायपू ानीितपकमियािण।
वाचोदवे ताविः।
हयोिरः।
पादयोिव ःु ।
पायोमृ ःु ।
tattvabodha.pdf 3
तबोधः
उपूजापितः।
इितकमियदवे ताः।
वाचोिवषयःभाषणम।्
पायोिवष यःवमु हणम।्
पादयोिवष यःगमनम।्
पायोिवष यःमलागः।
उपिवषयःआनइित।
३.३KARANASHARIRA
कारणशरीरं िकम?्
अिनवा ानािवापंशरीरयकारणमाऽं
सपाऽानंिनिवक कपंयदितारणशरीरम।्
४AVASTHATRAYA(TheThreeStates)
अवाऽयंिकम?्
जामसषु ु वाः।
४.१JAGRATAVASTHAA(WakingState)
जामदवाका?
ौोऽािदानिेयःै शािदिवषयै ायतेइितयत ्
साजामदावा।
लू शरीरािभमानीआािवइु ते।
४.२SVAPNAAVASTHA(DreamState)
ावाकेितचते ?्
जामदवायांयंयद्ौतु म ्
तिनतवासनयािनिासमयेयःूपःूतीयतेसा
ावा।
सू शरीरािभमानीआातजै सइु ते।
४.३SUSHUPTIAVASTHA(Deep-sleepState)
अतःसषु ु वाका ?
अहं िकमिपनजानािमसखु ने मयािनिाऽनभु यू तइित
सषु ु वा।
कारणशरीरािभमानीआाूाइु ते।
५ PANCHAKOSHAS
पकोशाःके ?
4 sanskritdocuments.org
तबोधः
अमयःूाणमयःमनोमयःिवानमयःआनमयिेत।
५.१ANNAMAYAKOSHA(FoodSheath)
अमयःकः?
अरसने वै भू ाअरसने वै विृंूाअपपिृथां
यिलीयतेतदमयःकोशःलू शरीरम।्
५.२PRANAMAYAKOSHA(VitalAirSheath)
ूाणमयःकः?
ूाणााःपवायवःवागादीियपकं ूाणमयःकोशः।
५.३ MANOMAYAKOSHA(MentalSheath)
मनोमयःकोशःकः?
मनानिेयपकं िमिलायोभवितसमनोमयःकोशः।
५.४ VInANAMAYAKOSHA(IntellectualSheath)
िवानमयःकः?
बिुानिेयपकं िमिलायोभवितसिवानमयःकोशः।
५.५ ANANDAMAYAKOSHA(BlissSheath)
आनमयःकः?
एवमवे कारणशरीरभतू ािवामिलनसं
िूयािदविृसिहतंसतआ् नमयःकोशः।
एतोशपकम।्
५.६ PANCHAKOSHATITA
मदीयंशरीरं मदीयाःूाणाःमदीयंमन
मदीयाबिुमद ीयंअानिमितने वै ायते
तथामदीयने ातंकटककुडलगहृ ािदकं
ािंतथापकोशािदकं ािम ्
मदीयने ातमाानभवित॥
६ ATMAN
आातिहकः?
सिदानपः।
सिम?्
कालऽयऽे िपिततीितसत।्
िचिम?्
tattvabodha.pdf 5
तबोधः
ानपः।
आनःकः?
सखु पः।
एवंसिदानपंाानंिवजानीयात।्
७ JAGAT(TheUniverse)
अथचतिुवशिततोिूकारं वामः।
ॄाौयासरजमोगणु ािकामायाअि।
७.१ BRAHMAN
७.२ MAYA
७.३ CREATION
७.३.१ EVOLUTIONOFTHEFIVEELEMENTS
ततःआकाशःसतू ः।
आकाशाद्वायःु ।
वायोजे ः।
तजे सआपः।
अधयःपिृथवी।
७.३.२ EVOLUTIONOFTHESATTVAASPECT
७.३.२.१ ORGANSOFPERCEPTION
एतषे ांपतानांमे
आकाशसािकाशं ातौ् ोऽिेयंसतू म।्
वायोःसािकाशं ात् िगियंसतू म।्
अःे सािकाशं ातच् िुरियंसतू म।्
जलसािकाशं ातर् सनिेयंसतू म।्
पिृथाःसािकाशं ातय् ाणिेयंसतू म।्
७.३.२.२ ANTAHKARANA(Mind)
एतषे ांपतानांसमिसािकाशं ात ्
मनोबु हारिचाःकरणािनसतू ािन।
सिवकाकं मनः।
िनयािकाबिुः।
अहंकताअहंकारः।
िचनकतृिचम।्
मनसोदवे ताचमाः।
6 sanskritdocuments.org
तबोधः
बु ेॄा।
अहंकारिः।
िचवासदु वे ः।
७.३.३ EVOLUTIONOFTHERAJASASPECT
एतषे ांपतानांमे
आकाशराजसाशं ातव् ािगियंसतू म।्
वायोःराजसाशं ातप् ाणीियंसतू म।्
वःे राजसाशं ातप् ादिेयंसतू म।्
जलराजसाशं ातउ् पिेयंसतू म।्
पिृथाराजसाशं ातग् दु िेयंसतू म।्
एतषे ांसमिराजसाशं ातप् ूाणाःसतू ाः।
७.३.४ EVOLUTIONOFTHETAMASICASPECT
एतषे ांपतानांतामसाशं ात ्
पीकृतपतािनभवि।
पीकरणंकथमइ् ितचते ।्
एतषे ांपमहाभतू ानांतामसाशं पम ्
एकमके ं भतू ंिधािवभएकमके मधपथृ क्
तू वाअपरमपरमधचतधु ा िवभ
ाधम षे ुअधष ुभागचतु यसयं ोजनंकायम ।्
तदापीकरणंभवित।
एते ःपीकृतपमहाभतू े ःलू शरीरं भवित।
एवंिपडॄाडयोरै ंसतू म।्
८ ISHVARAANDTHEADHISHTHANADEVATAS
९ JIVAANDISHVARA
लू शरीरािभमािनजीवनामकं ॄूितिबंभवित।
सएवजीवःूकृाातई् रं िभने जानाित।
अिवोपािधःसनआ् ाजीवइु ते।
मायोपािधःसनई् रइु ते।
एवंउपािधभदे ातज् ीवे रभदे िःयावय ंितित
तावय ंजमरणािदपससं ारोनिनवतत े।
ताारणाजीवे रयोभद बिुःीकाया।
१० TATTWAMASI(ThatThouArt)
tattvabodha.pdf 7
तबोधः
ननुसाहंकारिकंिचजीविनरहंकारसव
ईरतमसीितमहावाातक् थमभदे बिुःाभयोः
िवधमाब ाात।्
इितचे ।लू सू शरीरािभमानीपं दवााथः ।
उपािधिविनमु ं समािधदशासंशु ंचतै ं
पं दलाथः ।
एवंसव ािदिविशईरःतदवााथः ।
उपािधशू ंशु चतै ंतदलाथः ।
एवंचजीवे रयोचतै पणे ाऽभदे ेबाधकाभावः।
११ JIVANMUKTA
एवंचवदे ावाःै सु पदशे ने चसव िप
भतू षे ुयषे ां
ॄबिुातेजीवु ाःइथः ।
ननुजीवु ःकः?
यथादहे ोऽहं पु षोऽहं ॄाणोऽहं शिू ोऽहमीित
ढिनयथानाहं ॄाणःनशिू ःनपु षः
िकुअसगं ःसिदानपःूकाशपःसवा याम ी
िचदाकाशपोऽीितढिनय
पोऽपरोानवानज् ीवु ः॥
११.१ ASANGA(Unattached)
११.२ SATCHIDANANDA(Existence-Knowledge-Bliss)
११.३ SARVANTARYAMI(TheIndwellerofAll)
११.४ CHIDAKASARUPA(FormlessConsciousness)
११.५ APAROKSHA nANA
११.६ FREEDOMFROMBONDAGE
ॄवै ाहमीपरोानने िनिखलकमब िविनमु ः
ात।्
कमािणकितिवधािनसीितचते ्
आगािमसितूारभदे ने िऽिवधािनसि।
ानोनरं ािनदहे कृतंपु यपापपंकम
यदितदागामीिभधीयते।
8 sanskritdocuments.org
तबोधः
सितंकमिकम?्
अनकोिटजनांबीजभतू ंसतय् मज ातंपवू ािजत ं
ितितततस् ितंये म।्
ूारंकमिकिमितचते ।्
इदंशरीरमु ाइहलोके एवंसखु ःखािदूदंयम
तारं
भोगने नंभवितूारकमण ांभोगादवे यइित।
१२ KARMA
१३ FREEDOMFROMBONDAGE
सितंकमॄवै ाहिमितिनयाकानने नँयित।
आगािमकमअिपानने नँयितिकंचआगािमकमण ां
निलनीदलगतजलवत् ािननांसोनाि।
िकंचयेािननंवु िभजिअचय िताित
ािनकृतंआगािमपु यंगित।
येािननंिनििषिःखूदानंकुविताित
ािनकृतंसवम ागािमिबयमाणंयदवांकम
पापाकं तित।
सु दःपु यकृतंद ःपापकृंगृ ि।
तथाचािवसं ारं तीाॄानिमहवै ूाोित।
तरितशोकमािवतइ् ितौतु ःे ।
तनंुजतुवाकाँयांपचगहृ ऽे थवा।
ानसािसमयेमु ाऽसौिवगताशयः।इिततृ े ।
इितौीशरभगवादाचायू णीतःतबोधूकरणंसमाम।्
Encodedandproofreadby SunderHattangadi([email protected])
TattvaBodha
pdfwastypesetonSeptember9,2019
tattvabodha.pdf 9
Description:Author : Adi Shankaracharya. Language : Sanskrit. Subject : Philosophy (advaita vedanta). Transliterated by : Sunder Hattangadi Sunderh at hotmail.