Table Of ContentSULTAN
GALİYEV
1'!
[SOMfi/
Bütün
Eserleri
*
Yayına Hazırlayan
Özgür Erdem
ileri pınlan
MİRSAİD HAYDARGALİYEVİÇ SULTAN GALİYEV
BÜTÜN ESERLERİ
İLERİ YAYINLARI
No;87
Birinci Basım: Mart 2006
Çeviri: üt i Hin Eserler Rusça aslından Sabrı (Jürses lara/ından Türkçeleşıin/mr..
Türkçe melhder Jema Ergilerin Koiısianlriovıuı Papara iarajıııdan Rııtçn ınbıin
karpln^ıtnlın'iık görien geçirilmiş ve gerekli düşeli meler Yapılmıştır
SULTAN GALİYEV
BÜTÜN ESERLERİ
Yayına Hazırlayan: Özgür Erdem
Sultan Caliyev, fikirleri ve eylemleriyle, son dönemde, Türkiye'de en
çok tartışılan isimlerden birisi. Caliyev, Bolşevik Devrimi süresince önem
li görevler üstlenmiş, Tatar Kızıl Ordusu'nun başında Beyaz Ordu'nun
yenilmesinde büyük pay sahibi olan, Devrim'in ardından SSCB'nin kuru
luş aşamasında Milli Sorun üzerine en yetkili konumlarda bulunmuş ve
uzun yıllar Milli Sorun üzerine Stalin'in çalışma arkadaşı olmuş bir Türk
devrimcisi. Aynı zamanda Milli Komünizmin önderi ve teorisyeni.
Sultan Caliyev, geliştirdiği milliyetçi sosyalizm ideolojisi ve Turan
Federatif Cumhuriyeti projesi nedeniyle Stalin tarafından tasfiye edilip
kurşuna dizilmişti.
Caliyev hakkında Türkiye'de bugüne kadar, O'nun temel görüşlerini,
mücadelesini ve örgütlenmesini tam anlamıyla yansıtacak yazıları yerine,
bölük pörçük, çoğunlukla yanlış ya da eksik çevrilmiş parçalar yayınlandı.
Tabii, bu da Sultan Caliyev'in ülkemizde layıkıyla tanınmasını engelledi.
İleri Yayınlan olarak, Sultan Caliyev'in bütün eserlerini, Türkçe'de ilk
kez, eksiksiz, sansürsüz, kısaltmadan, aralarına yorum katmadan, tam
metin olarak yayınlıyoruz. Böylelikle Sultan Caliyev, Türk devrimcilerinin
mücadelesine, yeniden katılıyor.
Özgür Erdem
Not: Sultan Galiyev’in Bütün Eserleri’nin Türkçe çevirisi hazırlanırken, Rusça
orijinalinde yer alan açıklayıcı dipnotlar aynen çevrilerek korunmuştur. Köşeli paran
tez içindeki notlarda Rusça baskısını hazırlayana aittir. Dolayısıyla, açıklayıcı dipnot
lardaki ve köşeli parantezler içindeki tüm yorumlar Rusça baskıyı hazırlayana aittir.
İleri Yayınları olarak sadece bir iki önemli yerde [.çn] ve [yayınevinin notu] olarak
işaretlediğimiz açıklamalar ekledik. Rusça kısaltmaların ve kavramların sık geçtiği
yerlerde bu kavramların Türkçe karşılığına köşeli parantez içinde yer verdik. Ayrıca,
kimi yazıların başlıklarını okunuı luğu kolaylaştırmak için kısaltarak kutlandık. Ancak
yazıların orijinal başlıklarına yazı sonlarında yer verdik. Kitabın sonunda, kitap
baskıya girdikten sonra fark edilen örKinli hataların düzeltmelerini de bulabilirsiniz.
BÜTÜN ESERLERİ
İçindekiler
Önsöz: İnan Kalı raman oğlu
Galiyev Uyanışı............................................................................................................13
1912
Müslütnanlar Arasında.............................................................................................. 51
1913
Tatar Kızının Düşü.......................................................................................................55
Başkır Kızı ....................................................................................................................57
Devlet Duınası’ndaki Müslüman Fraksiyonu Üzerine...........................................62
Yaşam Kandırmacası ................................................................................................64
1914
Ben İnşamın (Darbe)....................................................................................................69
Sis İçinde ................... ............................................................................................7 i
Kavga Elması (Tatar Efsanesi) ..................................................................................76
Okuldışı Eğilim Toplantısı .........................................................................................80
1916
Vergi................................................................................................................................85
Rus Olmayan Milletlerin Savunma (.'alışmasına Çağrılması Üzerine ................90
Belaya Gorodka (Beyaz Şehir) - Ortaokulların Bugün Açılması Üzerine.........92
Rus- İmar İlkokulları Ders Kitapları Üzerine...........................................................95
1917
Tüm-Rıısya Müslüman Kongresi Ortak Toplantısı...............................................101
İftiracılara ....................................................................................................................106
Volga Çevresi ve Güney Urallar Sovyetleri Yerel Kongresi’nde Konuşma ..111
1918
Kazan Köylü Delegeleri Dördüncü Kongresi Açılış Konuşması .....................113
Kazan Cumhuriyeli Eğitim Komiserliği Müslüman Dairesi Örgütlenmesi
Üzerine Rapor Tezleri.................................................................................................114
İç Rusya Müslüman İşleri Komiseri iği *ne Çekilen Telgraf.................................115
“Zabulaç Cumhııriyeti”nin Tasfiyesi Üzerine Rapor (29 Mart 1918)...............119
MİRSAİD SULTAN GALİYFV
“Zabulaç Cumhuriyeti’’nin Tasfiyesi Üzerine Rapor (3 Nisan 1918) ...............120
Tatar-Başkır Cumhuriyeti Sorunu Üzerine.............................................................121
Yolumuz ......................................................................................................................123
Karşı devrime i Komplo Günlet inde Sosyalist Müslümanlar...............................126
Müslüman İşçi ve Kızıl Ordularının Mitingi ........................................................131
Rus Devrimi ve Doğu (Profesör Mustafa Suphi Bey’le Sohbet)......................134
Müslüman. Silah Başına! .........................................................................................136
Bir Meteordum.......................................................................... 138
Yaşam Serabı...............................................................................................................141
Yaşam ve İnsanlar ......................................................................................................144
Yarım Kalan Şarkı......................................................................................................146
Tatar-Başkır Sovyet Cumhuriyeti Sorunu Üzerine...............................................149
ücıız Kurtulduk........................................................ 156
Arap’m İntikamı........................................................................................................i 59
Provokatörlen Kovun............................................. 164
Kızıl Ordu Müslüman Birliğinin En Kısa Zamanda
Kurulması Zorunluluğu Üzerine...............................................................................167
Narkonınats Kurul u'nııtı 19 Ekim 1918 Tarihli Toplantısına İtiraz...................169
1918 Yılında Beyaz Muhafızlar ve Müdahalecilere Karşı Savaşa
Müslüman Proletaryanın Katılımı...........................................................................174
Örgütlenme Sorunu Üzerine Rapor...................... 179
Müslüman İşleri Komiserliğimin Çalışmaları Üzerine Raporun Tezleri ...........181
Merkezi Müslüman Askeri Kurulu’nun Yayın Çatışmaları.................................183
Müslüman İşleri Komiseri iği’nin Tatar-Başkır Komiserliği’ne
Dönüştürülmesi Üzerine ...........................................................................................185
Sovyet Askerlerinin Safına Geçme Çağrısı...........................................................186
1919
MM AK 1918 Yılı Sonrası Çalışmaları Üzerine Rapor..................................... 193
Merkezi Müslüman Askeri Kurulu’nu Koruma ve Güçlendirme
Zorunluluğu Üzerine..................................................................................................200
Kolçak’lara Karşı Savaşta Müslümanların Yaygın Olarak Kullanılması .......203
Volga Çevresi (Tatar) Müslümanların Kolçak’larla Savaşta Kullanılması İçin
Alınması Gereken Devrimci Önlemler ...............................................................205
Doğu Cephesi Tatar-Başkır Örgütleri Merkez Bürosu’nun Kurulmasının
Yersizliği ....................................................................................................................210
Eski Müslüman Subayların 2. Tatar Süvari Tugayı’nda Görevlendirilmesi 212
8
BÜTÜN ESERLERİ
Tatar Yedek Tabuıu’nutı Kazan’daki 25 Haziran 1919 Tarihli İsyanı..............213
Doğu Halkları Komünist Örgütleri Merkez Bürosu’nu
Tanımanla Kararının Eleştirisi ................................................................................215
Başkır Cumhuriyeti’ne Karşı Propaganda ve Başkır Nüfusuna
Yönelik Baskılar Kabul Edilemez ...........................................................................217
Yüksek Askeri Konsey'e Rapor...............................................................................219
Kazan Müslüman Piyade ve Süvari Kurslarına Bağlı
İki Aylık Hazırlık Bölümleri Açılmalıdır...............................................................222
V. İ. Tenin e Görüşme Talebiyle Mektup..............................................................224
Sosyal Devrim ve Doğu ...........................................................................................226
Afgan Özel Elçiliğiyle Toplantı ...............................................................................234
İkinci Tüm-Rusya Doğu Halkları Komünist Örgütleri Kongresi
Açılış Konuşması ......................................................................................................235
V. İ. Leııin’in Mevcut Durum Raporu Üzerine Kongre Kararı ......................237
Doğu Halkları Komünist Örgütleri Merkez Bürosu Aralık 1918-Kasım 1919
Dönem Değerlendirme Raporu Tartışması Sırasındaki Konuşma ....................239
MMAK Ç alışma Raporu Tartışması Sırasındaki Konuşma ...............................241
Müslüman İşleri Komiserliği Çalışma Raporu......................................................243
Doğu Sorunu Üzerine Rapor ....................................................................................251
Doğu Sorunu Üzerine Karar Taslağı.......................................................................260
Doğu Sorunu Üzerine Karar Taslağının Tartışılması Sırasındaki Konuşma . 262
VTsİK Temsilcisi M. İ. Kalinin'in Konuşmasına Yanıt ................................... 264
lal.ıı -Başkır Sorunu Üzerine Rapor ......................................................................266
Tatar-Başkır Sorunu Üzerine Rapora Yöneltilen Sorulara Yanıtlar .................280
Tatar-Başkır Sorunu’na İlişkin Raporun Tartışılmasından Somaki
Kapanış Konuşması....................................................................................................286
Tatar-Başkır Sorunu Üzerine Karar........................................................................298
Denetleme Komisyonu Raporunun Tartışılması Sırasında Yapılan Konuşma .301
Doğu Halkları Komünist Örgütleri Merkez Bürosu’nun Yeni Yeri ..................308
1920
S talin'in Cepheden Çağrılması ve Sovyetler’in Doğuuaki Milli ve
Dış Politikasını Yürütmekle Görevlendirilmesi Çağrısı.....................................313
Kazan'dakı Müslüman Kızıl Ordu Askerlerinin
Askeri-Siyasi Kurslara Gönderilmesi......................................................................316
Batum ve Ermenistan ................................................................................................318
Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti’nin İlanı.............................................................321
Son Zamanlarda Türkiye’deki Durum ..................................................................325
9
MİRSAİD SULTAN GALİYEV
Kırgızistan Sorunu Üzerine Tebliğ .........................................................................333
Kazan Tartışmasına Dair...........................................................................................334
RKP(B) MK'de Yapılan Konuşma.........................................................................341
Seksen Önemli Prens. Suttan ve Veliaht..................................................................354
Milletler Halk Komiserliği Merkezi Tatar Dairesi’nin Çalışmaları Üzerine .. 358
Kuruluşunun Üçüncü Yılında Narkomnats’m Tatar (Müslüman) Dairesi.......360
1921
Milletler Halk Komiseri J. V. Stalm'e Kırım’daki Durum Üzerine Rapor . .377
Mustafa Suphi ve Çalışmaları..................................................................................393
Açlık Çarhğı’nda ( Yolculuk İzlenimleri)..............................................................400
Türk Dillerinde Edebiyat Yayıncılığı.....................................................................412
Tataristan Parti Disiplin Kurulu’na Dilekçe .......................................................414
Türk Dillerinde Süreli Yayın Üzerine
(Merkezi Komünist Derginin Yayınlanması) .......................................................420
Tatarlar ve Ekim Devrimi................................................................... 423
Dördüncü Tatar Parti Bölge Konferansında Yapılan Konuşma:
Ayrılıkçılık Suçlamasının Reddi .............................................................................430
Müslütnanlar Arasında Din Karşıtı Propaganda Yöntemleri . .....................432
1922
Tatar-Başkırlar Arasında Parti İnşasının Düzenli Hedefleri Üzerine Rapor . 449
Tatar-Başkırlar Arasında Parti İnşasının Düzenli Hedefleri Üzerine Tezler 452
Almanya’da Eğitim Gören Tatarlara Maddi 3 ardımda Bulunulması Üzerine .465
Yüksek Sovyet Milletler Meclisi’nde Yapılan Konuşma:
Özerk Yönetimlere Ekonomik Özgürlük Sağlanması Üzerine...........................467
Sömürge Kongresi Üzerine.......................................................................................469
RSFSC’nin Uluslararası ve İç Durumu.................................................................471
Üçüncü Katmık Bölge Sovyetler Kongresi:
Açılış Konuşması................................................... 473
Üçüncü Kalmık Bölge Sovyetler Kongresi:
Kapanış Konuşması............................................... 477
Sultan Galiyev’in Rusya Kritninal Enstitüsü’nün Kararma İtirazı....................479
Doğu Bilimleri Enstitüsü’yle Petrograd Yaşayan Doğu Dilleri
Enstitüsü’nün Birleştirilmesi Üzerine................................................ 480
İstatistik Kurumlarımn Birleştirilmesi Üzerine ............................ 482
Kesin Söz Söyleme Hakkının Milli Bölge Temsilcileri Tarafından
10
