Sosyolojide Temel Fikirler

532 Pages·2014·14.608 MB·Turkish

by  Martin Slattery

Martin Slattery
Sosyolojide
Yayına Hazırlayan:
ÜmitTatlıcan - Gülhan Demiriz
O
SENTEZ

MARTIN SLATTERY
Sosyolojide Temel Fikirler
Sentez, Sosyal Teori: 1
Referanslar Dizisi: 1
Editör: ÜmitTatlıcan
Martin Slattery
Key Ideas in Sociology
Nelson Thornes Ltd.
1. Edition 1991, 2. Edition 2003
Sosyolojide Temel Fikirler
© ÜmitTatlıcan - Gülhan Demiriz
Sentez Yayıncılık 2008
Bu kitabın telif hakları Akçalı Ajans aracılığıyla alınmıştır.
Bu kitabın yayın hakları Sentez Yayıncılık'a aittir.
Yayınevinin yazılı izni olmaksızın, kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz,
hiçbir şekilde kopya edilemez, çoğaltılamaz, yayınlanamaz.
ISBN 978-975-01164-8-3
6. Basım
İstanbul Eylül 2014
Kapak ve İç Düzen
Sentez
Baskı- Cilt
KAYHAN MATBAACILIK
Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. D Blok No:244 Topkapı / İstanbul
Tel: [phone] Faks: 0.212. 612 31 85
Sertifika No: 12156
SENTEZ
YAYIN VE DAĞITIM EĞİTİM ve
ÖĞRETİM KURUMLARI TİC.ve SAN. A.Ş.
Cumhuriyet cad. Eski Tahıl İçi No:5 BURSA
Tel: [phone] (pbx) Faks: (0 224) 225 02 00
[email protected]
MARTIN SLATTERY
Sosyolojide
Temel Fikirler
Yayına Hazırlayan:
Ümit Tatlıcan - Gülhan Demiriz
Çeviri:
Özlem Balkız
Gülhan Demiriz
Hacer Harlak
Cevdet Özdemir
Şebnem Özkan
Ümit Tatlıcan
SENTEZYAYINCILIK

İçindekiler
Bir Giriş ve Merhaba 7
Açıklamalar 10
İthaf 10
Kısa Bir Açıklama 11
Özet Bir Tarih 12
Klâsik Dönem: Kurucu Babalar ve Çağdaşları
Anomi Emile Durkheim ' 33
Bürokrasi Max Weber , 40
Formel Sosyoloji George Simme 51
Gemeinschaft/Gesellschaft Ferdinand Tönnies 58
Oligarşinin Tunç Yasası Robert Michels 64
Pozitivizm Auguste Comte 71
Protestan Ahlâkı Max Weber 79
Seçkinler Teorisi* Pareto ve Mosca 87
Sosyal Darvinizm Herbert Spencer 93
Tarihsel Materyalizm Marx ve Engels 101
Toplumsal Dayanışma Emile Durkheim 114
Yabancılaşma Karl Marx - 123
Modern Dönem
Ataerkillik Feminizm 137
Bağımlılık Teorisi André Gunder Frank 153
Bilim Sosyolojisi* Robert Merton 161
Bilimsel Yönetim F.W. Taylor 170
Burjuvalaşma* Goldthorpe, Lockwood vd 176
Çatışma Teorisi Ralf Dahrendorf 181
Damga Erving Goffman 188
Dilsel Kodlar Basil Bernstein 195
Eleştirel Teori Frankfurt Okulu 203
Etiketleme Kuramı Howard Becker 214
Etnometodoloji Harold Garfinkel 223
Fenomenoloji Husserl ve Schutz 230
Hegemonya Antonio Gramsci 240
İdeoloji Karl Mannheim 248
İktidar Seçkinleri C.W. Mills 254
İnsan Ekolojisi* Robert Park 261
İnsan İlişkileri Kuramı Elton Mayo 268
Kendini Doğrulayan Kehanet* Rosenthal ve Jacobson 274
Kent İdareciliği* Raymond E. Pah! 280
Kentleşme Louis Wirth 285
Kollektif Tüketim* Manuel Castells 290
Korporatizm* Pahlve Winkler 295
Lâikleşme Bryan Wilson 302
Modernleşme Teorisi W.W. Rostow 310
Okulsuzlaşma* Ivan lllich 318
Paradigmalar Thomas Kuhn 325
Sembolik Etkileşimcilik G.H. Mead 333
Toplumsal Cinsiyet Feminizm 341
Vasıfsızlaşma Harry Braverman 353
Yakınlaşma Tezi* Clark Kerr vd. 362
Yanlışlama ve Varsayım Karl Popper 369
Yapısal-İşlevselcilik Takott Parsons 375
Yerleşim-Temelli Sınıflar* Rex ve Moore 384
Yoksulluk Kültürü* Oscar Lewis 390
Post-Modern/Geç-Modern Dönem 397
Bilgi/Bilişim Toplumu Manuel Castells 399
Göreli Özerklik Nicos Poulantzas 406
Kültür Araştırmaları Stuart Hall 413
Küreselleşme Anthony Giddens 418
Meşruiyet Krizi Jürgen Habermas 426
Post-Fordizm Michel Piore 440
Post-Modernizm/Post-Modernite Jean François Lyotard 447
Risk Toplumu Ulrich Beck 454
Sanayi-Ötesi Toplum Daniel Bell 461
Simülasyonlar Jean Baudrillard 470
Söylem Michel Foucault 477
Yapılaşma Anthony Giddens 486
Yapısal Marksizm Louis Althusser 493
Kaynakça 500
Dizin 522
Bir Giriş ve Merhaba
Sosyolojide Temel Fikirler ilk kez 1991'de ondokuzuncu ve yirminci
yüzyılların büyük sosyolojik düşüncelerine bir giriş çalışması olarak
yayınlandı. Bu çalışma New Society dergisinde yayınlanan Temel Fikir­
ler dizisine dayanmaktaydı ve hedef kitlesi sosyoloji ve ilişkili sosyal
bilim derslerine devam eden Lisans ve Hazırlık Sınıfı öğrencileriydi.
Kitap bu ikinci baskıda, yirminci yüzyılı geride bırakıp yirmibirinci
yüzyıla girerken hâlihazırda toplumsal düşüncede yaşanan mevcut
gelişmeleri aktarabilmek ve topluca değerlendirebilmek için, yeni­
den yazılmış ve yapılandırılmıştır.
Kitabın ilgi odağı, sosyoloji ve toplumsal düşüncenin -içinde ya­
şadığımız dünyayı anlama, yorumlama ve bazı örneklerde değiştirme
aracı olarak- gelişiminde etkili olan temel fikirlerdir.
Kitap üç ana kesim veya döneme bölünmüştür -ancak bunu
yapmamın nedeni, sosyolojik düşüncelerin söz konusu üç kategoriye
veya özel tarihsel döneme kesin olarak bölünebilmesi değildir. Aslın­
da böyle bir ayrımın temel nedeni, okuyucuların sosyolojinin İkinci
Dünya Savaşı'ndan önceki ve sonraki kaynakları ve gelişimini ve yeni
binyıla girerken nasıl bir gelişme sergileyebileceğini görmelerine
yardımcı olabilecek bir anlayış geliştirmelerine katkıda bulunmaktır.
Sosyoloji son 150 yıldır olağanüstü bir gelişme sergilemiş ve sosyolo­
jik düşünceler toplumun gelişimi ve sokaktaki insanlar üzerinde ol­
duğu kadar akademisyenler ve hatta politikacılar üzerinde de önemli
bir etki yaratmıştır. Sosyoloji geçmiş ve gelecek hakkında, bugünün
ve geleceğin toplumu, hatta daha ötesi hakkında çok şey söylemiştir.
Bu alanı yönlendiren, üyeleri motive eden ve hatta sosyolojideki
temel düşünürlere ilham kaynağı olan şey, ilgili toplumları ve onların
üyelerini değiştirme ve geliştirme arzusudur. Dolayısıyla, belirli bir
dönemin temel fikirleri, onların ilham kaynakları ve niçin bu tür etki­
ler yarattıkları konusunda gerçek bir anlayış kazanmak isteyen oku­
yucular için tarihsel bir perspektif, bir tarih anlayışı büyük önem taşır.
8 SOSYOLOJİDE TEMEL FİKİRLER
Bu yüzden, kitabın giriş bölümünde sosyolojik düşüncenin tarihsel
gelişimine kısaca göz atılmakta ve kitapta yer alan fikirler genel bir
bütünlük içinde topluca değerlendirilmektedir.
Başlangıçta açıklandığı gibi, bu kitap kapsamlı bir sosyolojik teori
elkitabı değildir, ne de bir ders kitabı olarak tasarlanmıştır. O sadece
Lisans ve Hazırlık düzeyindeki öğrenciler için derslerden oluşan bir
giriş çalışmasıdır. Okuyucular kendilerini geliştirmek istiyorlarsa daha
başka kaynaklara yönelmeleri gerekir, bu amaçla her bölümün sonu­
na, temel düşünürlerin çalışmalarının yer aldığı okuma ve ileri okuma
önerileri konulmuştur.
Sosyoloji sadece fikirler hakkında değil, gerçekte tartışmalı fikirler
hakkındadır. Tartışma -çoğu kez oldukça hararetli, hatta siyasal bir
tartışma- sosyolojik düşüncenin kalbidir, bu disiplinin candamarıdır
ve tartışma olmadığında alan kuruyacak ve zamanla ortadan kaybo­
lacaktır. Bu kitaptaki temel fikirlerden her biri yoğun ve bazen olduk­
ça keskin bir tartışma konusudur. Hatta onlar zamanın sınavından
geçmiş, alanın ve toplumun gelişimine birçok katkılarda bulunmuş
fikirlerdir. Bu temel fikirler daha çok sosyolojideki şu konulara odak­
lanmıştır: •
• toplumun ve onu yönlendiren yasaların doğası;
• tarihin ve geleceğin toplumunun doğası;
• insanın doğası ve bu insan doğasının bireyin içinde yaşadığı
toplumla ilişkisi
Sosyolojinin merkezinde insan ve toplum hakkında, insanların -
erkekler ve kadınlar olarak- kendi toplumlarını inşa edip etmedikleri
ve kaderlerini kontrol edip edemedikleri hakkında veya toplumun
kendi üyeleri üzerinde ve dışında bir 'şey', bir beyne ve kadere sahip
bir şey ve hepimizin içinde yaşadığı, insanlar tarafından değil de
kendi gelişme yasaları tarafından yönetilen doğaüstü bir varlık olup
olmadığı ve hepimizin dev bir tarihsel gelişme oyunu içindeki piyon­
lar olup olmadığımız konusunda tartışmalar yer alır.
Bütün sosyolojik düşüncelerin temelinde bu sosyolojik 'yumurta-
tavuk' hikâyesi ve insan ve toplumun doğasıyla ilgili bu bulmaca
yatar ve o sosyologların farklı perspektifler, düşünce okulları ve hatta
-örneğin, Marksistler ve işlevselciler, sanayi-ötesi veya post­
modernist toplum anlayışları biçiminde- düşman kamplara bölün­
mesinin esas nedenidir. Bu ayrışma sosyolojinin doğası ve gelişme
sebebidir: tartışmalar sonucunda düşünceler ilerler veya ömürlerini
tamamlarlar. O sosyolojinin asıl gücü, bir konu veya disiplin olarak -
toplumsal düşünceler ve gelişmelere ve son elli yıldır bu alanı olduk-