Table Of ContentB I B L I O T H E CA
SCRIPTORVM GRAECORVM ET ROMANORVM
T E V B N E R I A NA
PLVTARCHVS
VITAE PARALLELAE
VOL. III FASC. 2
ITERVM RECENSVIT
KONRAT ZIEGLER
EDITIO STEREOTYPA
EDITIONIS ALTERAE (MCMLXXIII)
MONACHII ET LIPSIAE
IN AEDIBVS K. G. SAUR MMII
Die Deutsche Bibliothek - CIP-Einheitsaufnahme
Plutarchus:
Vitae parallelae / Plutarchus. -
Monachii ; Lipsiae : Saur
Vol. 3. Fasc. 2. / Ree. Konrat Ziegler. -
Ed. stereotypa ed. 2 (1973). - 2002
(Bibliotheca Teubneriana)
ISBN 3-598-71676-1
© 2002 by Κ. G. Saur Verlag GmbH, München und Leipzig
Printed in Germany
Alle Rechte vorbehalten. All rights strictly reserved.
Jede Art der Vervielfältigung ohne Erlaubnis des Verlages ist unzulässig.
Gesamtherstellung: Strauss Offsetdruck GmbH, Mörlenbach
PRAEFATIO
Trium fontium G/7L, quibus in edendis quattuor vita-
rum paribus, quae prior huius voluminis fasciculus con-
tinet, uti potuimus, duo tantum GL etiam per reliqua
huius voluminis paria tria, id est per vitas Lycurgi et
Numae, Lysandri et Sullae, Agesilai et Pompei, nobis
praesto sunt, cum hae vitae in codicibus Π non iam insint.
atque Lysandri et Sullae quidem in vitis praeter G L (id est G
Sangermanensem-Parisinum 319 saec. ΧΙ./ΧΠ. et Lauren- L
tianum plut. 69, 6 anni 997, quos in praefatione volu-
minis ΠΙ, 1 accuratius descriptos habes) alia subsidia
plane nulla nobis sunt, nisi quod in codicibus Parisinis
ex L descriptis atque olim in editorum usum collatis
hie illic lectio verior invenitur, plerumque tamen sine
dubio ex ingenio alicuius viri docti illorum temporum
nata. Parisinorum lectiones (praeter eas quas Sintenis in
editione maiore protulit) sumpsi ex exemplari editionis
Reisbianae bibliothecae universitatis Kiloniensis, cuius in
margine collator Kontus eas olim adscripsit. sunt igitur hi
codices:
Parisinus 1671 anni 1296, cf. Sintenis, ed. mai. I p. XV A
et Mewaldt, Sitz.-Ber. Berl. Akad. 1906, 827sqq.
Parisinus 1672, cf. Sintenis 1. c. p. XVI β
Parisinus 1673, cf. Sintenis 1. c. p. XIX c
Parisinus 1674, cf. Sintenis 1. c. p. XVII |)
Parisinus 1679, cf. Ziegler, Überlieferungsgeschichte
d. vergl. Lebensbeschr. Plut. p. 44sqq.,
quorum gravissimus est C, cuius exemplar a viro docto et
coniecturis sagaciter excogitatis et lectionibus aliorum
librorum hinc illinc comparatis auctum et emendatum
V
PRAEFATIO
esse paene ex unaquaque pagina elucet; quamquam per
vitas huius voluminis librarius eius exemplaris vix alia
praesidia ac nobis sunt habuisse videtur.
Ubi GL ita inter se differunt, ut utraque lectio sensu
non careat, librum G potius sequendum duximus, quia L
negligentius scriptum ac saepius pessumdatum textum
praebet quam G; quamquam haud pauca menda sublata
sunt a correctore (vel correctoribus, cf. vol. ΠΙ 1, p. VII)
L2 L2, qui in corrigendo alium codicem G similem adhibuit. -
collati sunt GL per vitas Lysandri et Sullae a me, per
vitas Lycurgi et Numae nec non Agesilai et Pompei a
Lindskogio.
Multo melior atque in recensendis vitis Lys.-Sull. edi-
toris condicio est in vitis Lyc.-Num. et Agesil.-Pomp.
nam haec paria nobis servata sunt in codice illo prae-
S clarissimo Seitenstettensi (cf. vol. 11, p. IX), quo invento
et excusso demum quam vilis esset codicum GL cetero-
Y rumque familiae Y - idest tripartiti generis, cf. vol. 11,
p. VH et XHIsqq. - auctoritas, viri docti intellexerunt.
contulerunt codicem S Michaelis, Meyer, Fuhr, Lindskog.
Ζ Ex codice S descriptus est olim liber quidam nunc de-
perditus Z, cuius multa adhuc exstant apographa. his ubi
exstat ipse codex S carere nos posse consentaneum est,
nisi cum in Z, quod interdum factum est, loci depravati
coniectando sanati sunt, sed cum in S et in initio et in fine
mutilato partes magnae vitarum Lycurgi (soil. c. 1-20, 8)
et Pompei (c. 19, 3 usque ad finem) desint, considerandum
est, quid lucri in his partibus ex codicibus Ζ capere possi-
mus. sane - quod sperari poterat — Ζ non ex S integro
fluxisse, ut nunc pro partibus deperditis S esse nobis
posset, sed iam tum S eandem quam nunc speciem prae-
buisse (praeter unum folium primum tunc salvum, nunc
abscissum) et Lindskog in praefatione editionis peculiaris
Ages, et Pomp. (1906) p. Vlllsqq. et ego in libro „Über-
lieferungsgesch." p. 165sq. argumentis ex forma ac statu
codicis Ambrosiani A 151 sup. petitis evicimus, et ipsa
VI
ΡΕΔΕΡΑΤΙΟ
textus condicione probatur multo in his partibus vilioris
quam per partes in S servatas. neo tamen plane abiciendus
est testis Z, nam is codex, quo ille ad supplendas libri S
lacunas usus est, is quamvis S minime par multisque vitiis
propriis defoedatus fuerit, tamen non eiusdem originis
cum GL fuit, sed ex loco superiore stemmatis deductus;
unde fit, ut loci complures in GL depravati codicum Ζ
ope emendentur. atque in Lycurgo quidem cum Ζ unicus
sui generis testis sit, plura de hac ratione dici non possunt
(quamquam quin is familiae deterioris Υ fuerit, vix du-
bium), idque solum monendum, in vitis Lycurgi et
Numae hos codices stirpis Ζ mihi praesto fuisse:
Parisinum 1676 saec. XV., cf. Sintenis, ed. mai. IV Η
p. Etlsq., qui utitur siglo Fa
Parisinum 2955 saec. XV., cf. Sintenis 1. c. p. IV, qui J
utitur siglo L
Marcianum 385 saec. XIV./XV., cf. vol. 11, p. XVI; Η
Ziegler, Überlieferungsgesch. p. 11 et 15sq.
Parisinorum lectiones mihi praebuerunt Sintenis 1. c.
p. Vni et Konti collatio quae est in Reiskiana Kiloniensi
(v. supra p. V), Marciani collatione usus sum a C. Th.
Michaelis facta et nobis donata (cf. eiusdem commentatio
de Plutarchi cod. ms. Marciano 386, Berolini 1886, p. 5).
In vitis Agesilai et Pompei ad S (Z) et GL accedit codex
Matritensis Ν 55 saec. XIV. (cf. vol. I 1 p. XII), Ν
quem non solum per vitas Niciae et Crassi Alcibiadisque et
Coriolani, verum etiam per Demosthenis et Ciceronis
testem singularis virtutis esse rectissimumque esse Caroli
Graux de eo iudicium mus. Rhen. vol. LXVill p. 97sqq.
aperte docui.1) per Agesilaum et Pompeium etsi aliquot
locis lectiones haud spernendas praebet, tamen cum S
certare non potest, et permultis erroribus, quos cum GL
1) Unde miror Gudemanum nuper (Phil. Wochsohr. 1924, 359)
codicem Ν vilissimum et incertissimum dixisse.
VII
PRAEFATIO
communes habet, eum stirpi Y adnunierandum esse pro-
Z batur. ubi vero S defecit, ita Ν cum Ζ consentit, ut duas
codicum familias NZ et GL habeamus inter se certantes,
quarum modo haec modo ilia verba puriora servavit. adhi-
buit igitur seriptor codicis Z, cum S defecisset, aliquem
librum Matritensis gemellum pro exemplari (quod lucu-
lenter Lindskog, praef. in Ag. et Pomp. p. IX sqq. expo-
suit) eoque ita usus est, ut nonnumquam locos in fonte
suo depravatos coniecturis sanare conaretur; unde iudi-
cium, quod et aliis rationibus de Ζ videtur ferendum esse,
et hinc confirmatur, nempe quaerendum esse de omnibus
eius lectionibus, sintne re vera traditae an ex coniectura
ortae. - codicis Ν Lindskogius in editione sua peculiari -
qua me ut fundamento utilissimo operae meae usum esse
vix est quod moneam - collationem adhibuerat a Rudolfo
Beer factam et a C. Th. Michaelis in commentatione de
Plutarchi codice Matritensi (Berolini 1893) editam. quam
collationem parum diligenter factam esse iam mus.
Rhen. vol. LXIII p. 253 commemoravi. nunc et apparatum
criticum insertis rebus vilissimis onerare veritus, neque in
quaestione vexatissima de codice Ν recte aestimando lec-
tiones eius in scriniis retinendas esse ratus, optimum duxi
lectiones Ν (anno 1908 a me excussas) in fine huius prae-
fationis adscribi.
Apographorum Ζ in vitis Agesilai et Pompei ea adhibere
potui, quae Lindskog perquisivit partimque contulit;
sunt autem hi codices:
Η Parisinus 1676, cf. supra p. VII
F Parisinus 1677 saec. XV., cf. Sintenis ed. mai. I
p.xvm
Μ Marcianus 385, cf. supra p. VII
V Vaticanus 1007 anni 1428, cf. Lindskog, ed. Ages, et
Pomp. p. IV, Ziegler, Überlieferungsgesch. p. 15.
173
Ρ Vaticanus Palatinus 286 saec. XV., cf. Lindskog
1. c. p. V, Ziegler 1. c. p. 14. 82
VIII
PRAEFATIO
Ambrosianus A 151 sup. saec. XV., cf. supra p. VI, R
Lindskog 1. c. p. V, Ziegler 1. c. p. 164sqq.
inter hos codices cum Μ tum V eminent haud raro lectioni-
bus sanis, quae quin ex ingenio viri docti vel virorum
doctorum natae sint, propterea non est quod dubitemus,
quia omnes tales sunt, quales a viro erudito ac Graece
sciente inveniri possint.
Haec satis de codicibus, quibus usus sum. deinde ad-
modum me iuverunt scriptores ii, qui posterioribus saecu-
lis Plutarchum exscripserunt, vel ut cautius dicam, qui
verba ac sententias cum Plutarcho habent communia:
respectis maxime apophthegmatibus inter Plutarchea tra-
ditis (quorum de origine plane aliter sentio ac Lindskog,
praef. Ages, et Pomp. p. XV 111 sqq.) hunc in modum
verba concipio. sunt hi ipse Plutarchus et aliis vitarum
locis et in moralibus quae dicimus, Polyaenus, Clemens
Alexandrinus, Porphyrius, auctores excerptorum Con-
stantinianorum aliorumque, Zonaras, Gemistus Pletho1),
alii; accedunt scriptores quidam, qui Plutarchum aut non
1) Georgii Gemisti Plethonis compilatio historica εκ των Διο-
δώρου καΐ Πλουτάρχου περί των μετά την εν Μαντινεία μάχην εν
κεφαλαίοις διάληψις inscripta quoniam merito plerisque nostrae
aetatis viris dootis ignota est nec multa eius opusculi exemplaria
exstare videntur, moneo earn editam esse (una cum Herodiano
et scholiis in Thucydidem) Venetiae 1503 ab Aldo Manutio, cuius
editio expressa est (una cum Herodoto) a Camerario Basileae
1504 (iterata 1557) ac denique ab Henr. Gottfr. Reichard prae-
ceptore Grimmensi Lipsiae 1770, qui misellum hoc opusculum
idoneum putavit, quod discipulis linguae Graecae studiosis in
manus daretur. ego Aldinam et Reichardianam vidi, de Basileen-
sibus notitiam debeo Reichardio. codex Plutarcheus Plethonis
gemellus fuit codicis N, cuius errores repetit locis 242, 9. 17
(= Y). 19 (= Y). 23 (= Y). 26J= Y). 243,9 (= Y). 244,10 (= Y).
i5 (μάλα om.). 19 (πραότερον ήδη om. ubi πρότερον Ν). 25 (= Υ).
28 (ού πρότερον πρου&νμούμην προελ&εϊν Pletho, ubi ουκ έφρόν-
τιζον προελ&εϊν Ν). 245, 28 (τιμάς και om.). quibus locis quaque
ratione Plutarchi verba Pletho mutaverit, vix est operae pretium
memorare. de ipso Georgio Gemisto Plethone Peloponnesiaco viro
suae aetatis insigni (vixit fere 1356-1450) conf. L. Mamalakas,
Γ. Γ. ΙΙλ., Athenis 1939, et R. et P. Masai, L'ceuvre de G. G. PI.,
Acad. Belg. Bull. CI. Lettres, 5e s6r. 40, 6, p. 536 sqq.
IX
PRAEFATIO
exscripserunt (etsi potuerunt ut v. g. Appianus) aut exscri-
bere propter temporum rationes non potuerunt (ut Thucy-
dides, Xenophon, Diodorus Siculua), ita autem cum Plut-
archo consentiunt, ut aut ipsis Plutarchum usum esse aut
ipsos isdem quibus Plutarchum usos esse fontibus statua-
mus necesse sit. sane hae similitudines inaximam partem
iam ab iis, qui ante me Plutarchi vitas recensuerunt, ob-
servatae sunt, sed accuratius, quam illi voluerunt, collatis
atque perpensis locis verbisque similibus haud raro verba
Plutarchea rectius restituere mihi visus sum. quod prae
ceteris de Zonara confirmare ausim, cuius ratio fontes suos
exscribendi haud indigna videtur esse, quae diligentius
perquiratur.
Nec minorem mihi fructum cepi ad intellegenda Plut-
archi verba ex conquisitis perlectis comparatis quam
plenissime quamque accuratissime omnibus scriptoribus
scriptisque antiquis, in quibus eaedem similesve res
sententiaeque atque apud Plutarchum enarrantur. huius
generis locorum quoscumque inveni, sub textu adnotavi.
hac in opera ipsa quidem gratissima ac iucundissima
multum me temporis collocasse, quicumque aliquando
in tali labore occupati fuerunt, facile credent, sed cum
ipsa rei natura effici videatur, ut haec opera plane ad
umbilicum ferri vix possit, veniam mihi lectores iustos
daturos esse confido, ubicumque aliquem locum a me
praetermissum esse cognoverint. neque e contrario defu-
turos esse scio, qui hunc vel ilium locum non satis aperta
ratione cum rebus in textu commemoratis cohaerere con-
tendant, ut eum adscribi oportuerit. malui tamen nimis
multos quam nimis paucos locos afferre, cum hac ratione
melius quam ratione contraria lectorum usui et commd-
ditati me considturum esse putarem: quod editoris sum-
mum officium esse adhuc persuasum habeo. eodem studio
adductus etiam annorum (nec nunquam dierum) notas,
quibus res in textu narratae vel commemoratae factae
sunt, margini adscripsi.
X
