Table Of ContentKurt Vonnegut Jr.
Otomatik Piyano
Çeviren: İrma Dolanoğlu-Çimen
METÎS YAYINLARI
1922'de ABD'de doğdu. II. Dünya Savaşı
sırasında Avrupa'da savaşırken Almanlara
esir düştü. Tutuklu olarak bulunduğu
Dresden kentinin Müttefikler tarafından
bombalanmasına tanık oldu. Geleneksel
bombalar kullanılmasına rağmen, Hiroşima
ve Nagazaki'ye atılan atom bombalarından
fazla ölüme (yaklaşık 120.000 kişi) neden
olan bir bombardımandı bu.
Vonnegut'ın kişisel tarihinde büyük önem
taşıyan bu olay, 1969'da yazdığı
Slaughterhouse-Five (Mezbaha No: 5, E
Yayınları) romanına konu olmuştur.
Dresden bombardımanı, Vonnegut'ın
dünyaya karşı aldığı son derece komik ve
alaycı, ama aynı zamanda umutsuz,
karamsar ve sinik tavrın altında yatan unsur
olarak görülebilir.
İlk iki romanı olan PlayerPiano (1952,
Otomatik Piyano) ve Sirens of Titan (1959,
Titan'ın Sirenleri) tamamen bilimkurgu
sayılabilir. Daha sonra yazdığı romanlarda
bilimkurgu temaları eksik olmamasına ve
çoğu romanında boy gösteren kahramanı
Kilgore Trout (BK yazarı Theodore
Sturgeon'dan esinlenerek yaratılmış bir
karakter) bir BK yazarı olmasına rağmen,
kendisi, romanlarının BK olarak
tanımlanmasına çoğu kez karşı çıkmıştır.
Diğer önemli romanları arasında
MotherNight (1962, Gece Ana, E Yayınları),
Cat's Cradle (1963, Kedi Beşiği, E Yayınları),
Breakfast of the Champions (1973,
Şampiyonların Kahvaltısı,
E Yayınları), Jailbird (1973, Hapishane Kuşu,
Altın Kitaplar), Galâpagos (1985) ve
Bluebeard( 1987, Mavi Sakal) sayılabilir.
Önsöz
Bu kitap şimdiki zamanda olanlar hakkında
bir kitap değil, olabilecekler hakkında bir
kitap. Karakterler, henüz doğmamış veya
belki de, kitabın yazıldığı şu anda, bebek
olan kişilerden esinlendi.
Kitap daha çok müdürler ve mühendisler
hakkında. Tarihte şu«noktada, yani M.S.
1952'de, hayatımız ve özgürlüğümüz büyük
ölçüde müdür ve mühendislerimizin beceri,
hayal gücü ve cesaretine bağlı ve umarım
hepimizin hayatta ve özgür kalmasına
yardım etmeleri için Tanrı da onlara yardım
eder.
Ama bu kitap tarihteki başka bir an
hakkında, artık hiç savaş olmayan bir
zaman ve...
llium, New Yo rk, üç kısma bölünmüştür.
Kuzeybatıda müdürler, mühendisler, devlet
memurları ve birkaç profesyonel kişi yaşar;
kuzeydoğuda makineler bulunur; güneyde,
Iroquois Nehri'nin karşı yakasındaysa, yerel
olarak Yurt adıyla tanınan bölge vardır;
halkın çoğunluğu burada yaşar.
Iroquois üzerindeki köprü dinamitle havaya
uçurulsa, bundan zarar görecek gündelik iş
çok azdır, iki yakada da karşıya geçmek
için, merak haricinde bir nedeni olan pek
insan yoktur.
Savaş boyunca, Amerika'daki yüzlerce
Ilium'da, müdürler ve mühendisler,
savaşmaya gitmiş olan erkek ve kadınları
olmaksızın ayakta kalmayı öğrendiler.
Savaşı kazanan şey mucizeydi - hemen
hemen hiç insan gücü olmaksızın üretim.
Nehrin kuzey yakasının diliyle, savaşı
kazanan şey know-how'dı. Demokrasi,
hayatını know-how'a borçluydu.
Savaştan on yıl sonra -erkek ve kadınlar
memlekete döndükten sonra, ayaklanmalar
bastırıldıktan sonra, antisabotaj yasaları
uyarınca binlerce insan hapse atıldıktan
sonra- Doktor Paul Proteus ofisinde bir
kediyi okşuyordu. Ilium'daki en önemli, en
zeki kişiydi ve daha otuz beşinde olmasına
rağmen, llium Fabrikası'nın müdürüydü.
Uzun boylu, zayıf, sinirli ve esmerdi; koyu
çerçeveli gözlükleri uzun yüzünün
yumuşak, yakışıklı hatlarını bozuyordu.
Şu anda kendini önemli veya zeki
hissetmiyordu, uzun zamandır da
hissetmemişti. O anki tek tasası, siyah
kedinin yeni ortamından memnun
olmasıydı.
Hatırlayacak kadar yaşlı ve rekabet
edemeyecek kadar ihtiyar olanlar, Doktor
Proteus'un tıpkı babasının gençliğine
benzediğini söylerlerdi sevgiyle — ve kimi
çevrelerde hoşnutsuzlukla karışık da olsa
genel kanı oydu ki, Paul da örgütte bir gün
babası kadar yükselecekti. Babası, Doktor
George Prote-us, öldüğü zaman ülkenin ilk
Ulusal Sanayi, Ticaret, İletişim, Gıda ve
Kaynaklar Müdürü unvanını taşımaktaydı;
önem bakımından bu unvana yaklaşan diğer
tek unvan Birleşik Dev-leder başkanlığıydı.
Proteus genlerinin bir kuşak daha sonraya
aktarılması şansına gelince, bu hemen
hemen imkânsızdı. Paul'un karısı ve savaş
boyunca sekreteri olan Anita kısırdı. Üstelik
işin acı veya komik tarafı, ofisteki bir zafer
kutlamasının akabinde, kesinlikle hamile
olduğunu ilan etmesi üzerine kadınla
evlenmişti.
"Hoşuna gidiyor mu, kedicik?" Genç
Proteus bir proje rulosunu, bundan
muhakkak zevk aldığını düşünerek ve
merakla kedinin kabarmış sırtında
gezdiriyordu. "Hmmmm-aahhh-ne güzel,
değil mi?" Kedi o sabah golf sahasının
yakınlarında gözüne ilişmiş, fabrikada fare
yakalatırım düşüncesiyle tutup getirmişti.
Daha bir gece önce, bir fare bir kumanda
kablosunun izolasyon tabakasını kemirmiş
ve 17, 19 ve 21 numaralı binaların geçici
olarak devre dışı kalmasına sebep olmuştu.
Paul dahili telefon düğmesine bastı.
"Katharine?"
"Evet, Doktor Proteus?"
"Katharine, konuşmam ne zaman daktilo
edilecek?"
"Şu anda ediyorum, efendim. On-on beş
dakikada hazır olur, söz."
Doktor Katharine Finch sekreteriydi ve
llium Fabrikasındaki tek kadındı. Aslında bir
faydası dokunmaktan çok bir rütbe
sembolüydü; ama Paul hastalandığında
veya kafasına esip işten erken çıktığında
yedek kuvvet olarak işe yarıyordu. Sadece
ekâbirlerin, yani fabrika müdürlerinin ve
daha büyüklerin sekreterleri vardı. Savaş
sırasında müdürler ve mühendisler kâğıt
işlerinin büyük bir kısmının -aynı zamanda
pek çok alt kademe işlerin- makineler
tarafından daha seri, daha randımanla ve
daha ucuz bir şekilde yapılabildiğini
keşfetmişlerdi. Paul onunla evlendiğinde
Anita işten çıkarılmak üzereydi. Mesela şu
anda Katharine, feci halde makine-karşıtı bir
şekilde Paul'un konuşmasının üzerinde
oyalanıyor, bir taraftan yazarken bir taraftan
da sözde sevgilisi Doktor Bud
Calhoun ile konuşuyordu.
Ilium'daki petrol terminalinin müdürü olan
Bud sadece tanker ya da boru hattıyla yük
geldiği veya gittiği zaman çalışır, bu krizler
arasında zamanının çoğunuysa —şu anda
olduğu gibi- Katharine'in kulaklarına
Georgia aksanıyla tadı sözler akıtarak
geçirirdi.
Paifi kediyi kucağına alıp bir duvarı boydan
boya kaplayan pencereye götürdü. "Orda
bir sürü, bir sürü fare var, kedicik," dedi.
Kediye artık huzura kavuşmuş eski bir
savaş meydanını gösteriyordu. Burada,
