Osmanlıca-Türkçe Sözlük

531 Pages·2013·24.73 MB·Turkish

OSMANLICA-TÜRKÇE SÖZLÜK
A
â (F.) [ 1 [آ .ünlem edatı ey, hey. 2.iki kelimenin
[ ]
1 arasına girerek, anlamı pekiştiren yeni kelimeler
türetmeye yarayan orta ek.
[ ]
2 a’dâ (A.) [ ادعا ] düşmanlar.
[ ]
3 a’dâd (A.) [ دادعا ] sayılar.
[ ]
4 â’ik (A.) [ قئاع ] engel.
[ ]
5 a’lâ (A.) [ یلعا ] en yüksek, en yüce.
[ ]
6 a’lâf (A.) [ فلاآ ] otlar.
[ ]
7 a’lâl (A.) [ 1 [للاعا .hastalıklar. 2.sebepler.
[ ]
8 a’lâm (A.) [ 1 [ملاعا .bayraklar. 2.özel isimler.
[ ]
9 a’lem (A.) [ ملعا ] en iyi bilen.
[ ]
10 a’mâ (A.) [ یمعا ] kör.
[ ]
11 a’mâk (A.) [ قامعا ] derinlikler.
] ]
12 a’mâl (A.) [ لامعا ] işler, ameller, davranışlar.
[ ]
13 a’mâr (A.) [ 1 [رامعا .ömürler. 2.yaşlar.
[ ]
14 a’nî (A.) [ ینعا ] yani.
[ ]
15 a’râb (A.) [ بارعا ] Araplar, çöl arapları.
[ ]
16 a’râbî (A.) [ یبارعا ] çöl arabı.
[ ]
17 a’râz (A.) [ ضارعا ] belirtiler.
[ ]
18 a’sâb (A.) [ باصعا ] sinirler.
[ ]
19 a’sâr (A.) [ راصعا ] yüz yıllar.
[ ]
20 a’şâr (A.) [ راشعا ] öşür vergileri, onda birler.
[ ]
21 a’şârî (A.) [ یراشعا ] ondalık.
[ ]
22 a’vec (A.) [ جوعا ] yamuk, eğri büğrü.
[ ]
23 a’ver (A.) [ روعا ] tek gözlü.
[ ]
24 a’yâd (A.) [ دايعا ] bayramlar.
a’yân (A.) [ 1 [نايعا .ileri gelenler, eşraf, sosyete. [ ]
25
2.gözler.
[ ]
26 a’yün (A.) [ 1 [نيعا .gözler. 2.pınarlar.
[ ]
27 a’zâ (A.) [ 1 [اضعا .üyeler. 2.organlar.
[ ]
28 a’zam (A.) [ مظعا ] en büyük.
âb (F.) [ 1 [بآ .su. 2.deniz. 3.ırmak. 4.tükürük.
[ ]
29 5.özsuyu. 6.ter. 7.döl suyu. 8.sidik. 9.parlaklık.
10.yüzsuyu. 11.letafet, hava.
[ ]
30 âb (F.) [ بآ ] Ağustos.
âb -ı âbistenî [ 1 [ینتسبآ بآ .meni; 2.bitkilerin [ ]
31
yetişmesine neden olan su.
âb -ı adâlet [ 1 [تلادع بآ .adalet suyu; 2.doğruluğun [ ]
32
bereketi.
âb -ı ahmer [ 1 [رمحا بآ .kızıl su. 2.kırmızı şarap. [ ]
33
3.gözyaşı.
âb -ı âteşîn [ 1 [نيشتآ بآ .ateşli su; 2.kırmızı şarap; [ .
34
3.gözyaşı.
âb -ı bâdereng [ 1 [گنر هداب بآ .kızıl su. 2.gözyaşı, [ ]
35
kanlı gözyaşı.
[ ]
36 âb -ı engûr [ 1 [روگنا بآ .üzüm suyu. 2.şarap.
[ ]
37 âb -ı harâbât [ تابارخ بآ ] (meyhane suyu) şarap.
[ ]
38 âb -ı kevser [ 1 [رثوک بآ .cennet suyu, 2.şarap.
[ ]
39 ab’âb (A.) [ باعبع ] vantrolog.
[ ]
40 abâ (A.) [ 1 [ابع .kaba yün kumaş. 2.aba.
[ ]
41 âbâ’ (A.) [ 1 [ءابآ .babalar. 2.gezegenler.
[ ]
42 âbâd (A.) [ دابآ ] ebedler.
âbâd (F.) [ دابآ ] bayındır, mamûr.;âbâd
etmek/eylemek 1.mamûr etmek. 2.zenginleştirmek. [ ]
43
3.huzur vermek-âbâd olmak 1.mamûrlaşmak.
2.zenginleşmek. 3.huzura kavuşmak.
[ ]
44 âbâdân (F.) [ نادابآ ] bayındır.
[ ]
45 âbâdânî (F.) [ ینادابآ ] bayındırlık.
[ ]
46 âbâdî (F.) [ 1 [یدابآ .bayındırlık. 2.ince Hint kağıdı.
[ ]
47 âbâl (A.) [ لابآ ] develer.
[ ]
48 âbân (F.) [ نابآ ] Âbân ayı.
[ ]
49 abâpûş (A.-F.) [ 1 [شوپابع .abalı. 2.derviş. 3.yoksul.
[ ]
50 âbâr (A.) [ رابآ ] kuyular.
[ ]
51 âbcâme (F.) [ هماجبآ ] su kabı.
[ ]
52 âbçîn (F.) [ نيچبآ ] peştemal.
[ ]
53 abd (A.) [ 1 [دبع .kul. 2.köle.
[ ]
54 âbdân (F.) [ 1 [نادبآ .su kabı. 2.mesane.
[ ]
55 âbdâr (F.) [ 1 [رادبآ .sulu. 2.parlak. 3.hoş
[ ]
56 âbdendân (F.) [ 1 [نادندبآ .bön. 2.âciz.
[ ]
57 abdest (F.) [ 1 [تسدبآ .abdest. 2.paylama.
abdesthâne (F.) [ 1 [هناختسدبآ .tuvalet. 2.abdest alınan [ ]
58
yer.;abdestlik (F.-T.) kısa cübbe.
[ ]
59 âbek (F.) [ 1 [کبآ .sulu. 2.cıva.
[ ]
60 abes (A.) [ ثبع ] saçma, abes.
âbgîne (F.) [ 1 [هنيگبآ .kristal. 2.kadeh. 3.sürahi. [ ]
61
4.ayna. 5.gözyaşı.
[ ]
62 âbgîr (F.) [ 1 [ريگبآ .havuz. 2.su birikintisi.
[ ]
63 âbgûn (F.) [ 1 [نوگبآ .su rengi. 2.mavi.
abher (A.) [ 1 [رهبع .nergis. 2.zerrinkadeh çiçeği. [ ]
64
3.yasemin.
[ ]
65 âbhîz (F.) [ زيخبآ ] büyük dalga.
[ ]
66 âbhord (F.) [ دروخبآ ] nasip.
[ ]
67 âbırû (F.) [ وربآ ] yüzsuyu.
[ ]
68 âbî (F.) [ یبآ ] mavi.
[ ]
69 âbid (A.) [ 1 [دباع .ibadet eden. 2.erkek adı.
[ ]
70 abîd (A.) [ 1 [ديبع .kullar. 2.köleler.
[ ]
71 âbidât [ تادبآ ] anıtlar.
[ ]
72 âbide (A.) [ هدبآ ] anıt.
[ ]
73 âbidevî (A.) [ یودبآ ] anıtsal.
[ ]
74 âbile (F.) [ 1 [هلبآ .su çiçeği. 2.sivilce. 3.su kabarcığı.
[ ]
75 âbir (A.) [ رباع ] yaya.
[ ]
76 âbisten (F.) [ نتسبآ ] gebe.
[ ]
77 âbistengâh (F.) [ هاگنتسبآ ] döl yatağı.
[ ]
78 âbişhor (F.) [ 1 [روخشبآ .sulama yeri. 2.nasip.
[ ]
79 âbkâr (F.) [ 1 [راکبآ .saka. 2.ayyaş.
[ ]
80 âbkeş (F.) [ 1 [شکبآ .saka, su çeken. 2.kevgir.
[ ]
81 âbnûs (F.) [ سونبآ ] abanoz.
[ ]
82 âbrâh (F.) [ هاربآ ] su yolu, kanal.
[ ]
83 abraş (A.) [ شربا ] alacalı.
[ ]
84 âbrîz (F.) [ 1 [زیربآ .tuvalet. 2.ıbrık.
[ ]
85 âbşâr (F.) [ راشبآ ] çağlayan.
[ ]
86 abûs (A.) [ سوبع ] somurtkan.
[ ]
87 âbühava (F.-A.) [ اوه و بآ ] iklim.
[ ]
88 âbzih (F.) [ 1 [هزبآ .su kaynağı. 2.gözyaşı.
[ ]
89 âc (A.) [ جاع ] fildişi.
[ ]
90 âc (F.) [ جآ ] ılgın ağacı.
[ ]
91 acâib (A.) [ بئاجع ] tuhaf, ilginç, acaip.
[ ]
92 acâleten (A.) [ ةلاجع ] alelacele.
[ ]
93 aceb (A.) [ 1 [بجع .tuhaflık. 2.acaba.
[ ]
94 acebâ (A.) [ ابجع ] acaba.
[ ]
95 acele (A.) [ هلجع ] acele.
[ ]
96 aceleten (A.) [ ةلجع ] çarçabuk, alelacele.
[ ]
97 acem (A.) [ 1 [مجع .arap olmayan. 2.İranlı, acem.
acemaşîran (A.) [ ناريشع مجع ] Türk mûsikisinde bir [ ]
98
makam.;acemce (A.-T.) Farsça.
[ ]
99 acemî (A.) [ 1 [یمجع .deneyimsiz, acemi. 2.İranlı.
[ ]
100 acemistan (A.-F.) [ ناتسمجع ] İran.
[ ]
101 acemiyân (A.-F.) [ 1 [نايمجع .deneyimsizler. 2.İranlılar.
[ ]
102 aceze (A.) [ هزجع ] düşkünler, âcizler.
[ ]
103 acîb (A.) [ بيجع ] tuhaf, acayip, ilginç.
[ ]
104 acîbe (A.) [ هبيجع ] şaşılacak şey.
[ ]
105 âcil (A.) [ لجاع ] acil.
[ ]
106 âcilen (A.) [ لاجاع ] derhal, acil olarak.
[ ]
107 acîn (A.) [ نيجع ] macun, yoğurulmuş.
[ ]
108 âciz (A.) [ 1 [زجاع .aciz. 2.ben.
[ ]
109 âcizâne (A.-F.) [ 1 [هنازجاع .acizce. 2.alçakgönüllüce.
[ ]
110 âcizî (A.-F.) [ یزجاع ] acizlik.
âciziyyet (A.) [ تیزجاع ] acizlik.;âcizleri (A.-T.) [ ]
111
bendeniz, ben.
[ ]
112 acûl (A.) [ لوجع ] aceleci.
[ ]
113 acûlâne (A.-F.) [ هنلاوجع ] acele acele.
[ ]
114 acûz (A.) [ 1 [زوجع .kocakarı. 2.cadı.
[ ]
115 acûze (A.) [ 1 [هزوجع .kocakarı. 2.cadı.
[ ]
116 âcür (F.) [ 1 [رجآ .tuğla. 2.kiremit.
[ ]
117 acz (A.) [ زجع ] acizlik, çaresizlik, bir şey yapamama.
[ ]
118 âdâb (A.) [ 1 [بادآ .edepler, terbiyeler. 2.yol yordam.
[ ]
119 adalât (A.) [ تلاضع ] kaslar.
[ ]
120 adale (A.) [ 1[هلضع .kas. 2.kaslar.
[ ]
121 adâlet (A.) [ تلادع ] adalet.
[ ]
122 adaletkâr (A.-F.) [ راکتلادع ] adil, adaletli.
[ ]
123 âdât (A.) [ تاداع ] âdetler, alışkanlıklar.
adâvet (A.) [ توادع ] düşmanlık.;adâvet [ ]
124
etmek/eylemek düşmanlık gütmek.
add (A.) [ دع ] sayma, görme, değerlendirme, kabul
etme.;addedilmek sayılmak, görülmek,
[ ]
125 değerlendirilmek.-addetmek/eylemek saymak,
görmek, değerlendirmek.-addolunmak sayılmak,
kabul edilmek.
[ ]
126 aded (A.) [ ددع ] sayı.
[ ]
127 adeden (A.) [ اددع ] sayıca.
[ ]
128 adedî (A.) [ یددع ] sayısal.
âdem (A.) [ 1 [مدآ .ilk insan, Adem Peygamber. [ ]
129
2.insan, adam.
[ ]
130 adem (A.) [ مدع ] yokluk, bulunmama, adem.
[ ]
131 adem -i muvaffakiyet [ تيقفوم مدع ] başarısızlık.
[ ]
132 adem -i muvazenet [ تنزاوم مدع ] dengesizlik.
[ ]
133 adem -i riâyet [ تیاعر مدع ] uymama..
adem -i te’lîfiyet [ تيفيلأت مدع ] uzlaşamama, bir araya [ ]
134
gelememe.
[ ]
135 adem -i teveccüh [ هجوت مدع ] ilgisizlik.
[ ]
136 ademâbâd (A.-F.) [ دابآ مدع ] yokluk ülkesi.
[ ]
137 âdemhâr (A.-F.) [ راوخ مدآ ] yamyam, insan yiyen.
[ ]
138 âdemî (A.-F.) [ 1[یمدآ .insanoğlu. 2.insanlık.
[ ]
139 âdemiyân (A.-F.) [ نايمدآ ] insanlar.
[ ]
140 âdemiyyet (A.) [ 1 [تيمدآ .insanlık. 2.adamlık.
[ ]
141 ades (A.) [ سدع ] mercimek.
[ ]
142 adese (A.) [ هسدع ] mercek.
[ ]
143 âdet (A.) [ تداع ] alışkanlık, âdet.
[ ]
144 âdeta (A.) [ اتداع ] basbayağı.
[ ]
145 âdeten (A.) [ اتدع ] âdet olarak, geleneklere göre.
[ ]
146 adhâ (A.) [ یحضا ] kurbanlar.
[ ]
147 âdi (A.) [ یداع ] sıradan, âdi, değersiz.
[ ]
148 adîd (A.) [ دیدع ] birçok.
[ ]
149 adîde (A.) [ هدیدع ] birçok.
[ ]
150 âdil (A.) [ لداع ] adaletli.
[ ]
151 adîl (A.) [ لیدع ] eşit, denk.
[ ]
152 âdilâne (A.-F.) [ هنلادع ] adilce.
[ ]
153 adîm (A.) [ میدع ] yok olan.
[ ]
154 adîmülimkân (A.) [ ناکملاا میدع ] imkânsız.
[ ]
155 âdiye (A.) [ هیداع ] alışılmış, sıradan.
[ ]
156 adl (A.) [ لدع ] adalet.
157 adlâ’ (A.) علاضا ] kenarlar.
[ ]
158 adlî (A.) [ یلدع ] adalet ile ilgili.
[ ]
159 adliyye (A.) [ هيلدع ] mahkeme, adliye.
[ ]
160 adn (A.) [ ندع ] cennet.
[ ]
161 adû (A.) [ ودع ] düşman.
[ ]
162 âfâk (A.) [ قافآ ] ufuklar.
âfâkî (A.) [ 1 [یقافآ .nesnel. 2.şuradan buradan [ ]
163
konuşma.
[ ]
164 âfât (A.) [ تافآ ] afetler, belalar.
[ ]
165 âferîde (F.) [ هدیرفآ ] yaratık, yaratılmış, mahluk.
[ ]
166 âferîdgâr (F.) [ راگدیرفآ ] yaratan, Tanrı.
[ ]
167 âferîn (F.) [ نیرفآ ] bravo, çok yaşa, aferin.
[ ]
168 âferîn (F.) [ نیرفآ ] yaratan.
[ ]
169 âferînende (F.) [ هدننیرفآ ] yaratıcı.
[ ]
170 âferîniş (F.) [ شنیرفآ ] yaratılış.
[ ]
171 âfet (A.) [ 1 [تفآ .afet, bela, felaket. 2.güzel sevgili.
[ ]
172 âfet -i cân [ 1 [ناج تفآ .can belası. 2.güzel.
[ ]
173 âfet -i devrân [ 1 [نارود تفآ .güzel, dilber.
[ ]
174 âfetengîz (A.-F.) [ زيگنا تفآ ] afet getiren.
[ ]
175 âfetresân (A.-F.) [ ناسر تفآ ] bela getiren.
âfetzede (A.-F.) [ هدز تفآ ] belaya uğramış, afet [ ]
176
görmüş.
[ ]
177 afîf (A.) [ فيفع ] iffetli.
[ ]
178 âfil (A.) [ 1 [لفآ .batan. 2.görünmez olan.
[ ]
179 âfitâb (F.) [ باتفآ ] güneş.
âfitâbcemâl (F.-A.) [ لامج باتفآ ] güzel yüzlü, parlak [ ]
180
yüzlü, yüzü güneş gibi parlayan, sevgili, maşuk.
âfiyet (A.) [ تيفاع ] esenlik.;âfiyet bulmak sağlığına [ ]
181
kavuşmak.
[ ]
182 afiyetbahş [ شخب تيفآ ] afiyet verici.
[ ]
183 afrika (A.) [ اقیرفا ] Afrika kıtası.
[ ]
184 afsun (F.) [ نوسفا ] büyü, efsun.
[ ]
185 âftâb (F.) [ باتفآ ] güneş.
[ ]
186 âftâbe (F.) [ هباتفآ ] ıbrık, su kabı.
[ ]
187 âftâbgîr (F.) [ ريگباتفآ ] güneş alan, güneş gören.
[ ]
188 âftâbî (F.) [ یباتفآ ] güneşlik.
[ ]
189 âftâbrû (F.) [ ور باتفآ ] parlak yüzlü.
[ ]
190 afv (A.) [ وفع ] bağışlama, af.
âgâh (F.) [ هاگآ ] haberdar.;âgâh etmek haberdar [ ]
191
etmek.-âgâh olmak haberdar olmak.
[ ]
192 âgâhî (F.) [ یهاگآ ] haberdarlık.
[ ]
193 âgeh (F.) [ هگآ ] haberdar.
[ ]
194 âgehî (F.) [ یهگآ ] haberdarlık.
[ ]
195 âgîn (F.) [ نيگآ ] dolu.
[ ]
196 âgûş (A.) [ شوغآ ] kucak.