Oğlak Dönencesi - Henry Miller

382 Pages·2014·1.55 MB·Turkish

by  Henry Miller

Henry Miller

OĞLAK
DÖNENCESİ
Çeviren: Avi Pardo
Henry Miller
Alman göçmeni bir ailenin ilk çocuğu olarak 1891 yılında New York’ta

dünyaya geldi. Başarılı geçen ilse yıllarının ardından City College'a kaydolan

Miller, sonraları ‘ıstırap, keder ve kargaşadan ibaret’ olduğunu söylediği
eğitimini tamamlamadan üniversiteden ayrıldı. Bulaşıkçılıktan liman

işçiliğine, barmenlikten piyano öğretmenliğine varana dek pek çok farklı iş

yaptı. İş ve macera peşinde Amerika’nın bir şehrinden diğerine seyahat ettiği
sırada Emma Goldman ile tanışmış; Celine, Rabelais, Dostoyevski gibi büyük
ustalardan, gerçeküstücülük ve dadaizm gibi akımlardan, ayrıca Henry David

Thoreau, Walt Whitman ve Jack London’ın özgürlük odaklı arayışlarından

etkilenmiştir. Miller, etkilendiği tüm yazarlarla bağını kopartarak özgün sesini
bulduğunu ve bir tür ‘umutsuzluk’ yüzünden yazar olduğunu söyler.

1917’de Beatrice Wickens ile evlenen Henry Miller, ikinci evliliğini –

yazınında da etkisini gösteren– June Mansfield ile 1924 yılında yaptı. Oradan

oraya sürüklendiği yıllarda yazmayı sürdürse de yazdıklarını yayımlatmakta

büyük zorluklar çekti. Eşi Jume ile çıktığı dokuz aylık Avrupa seyahatinin
ardından New York’a döndü, ancak kısa sure sonra tekrar Londra’ya ve

ardından Paris’e gitti. Her ne kadar kurmaca bir eser olsa da, Oğlak

Dönencesi, yazarın New York’ta yaşadığı ve Western Union Telgraf

Şirketi’nde çalıştığı döneme dair otobiyografik niteliklerle bezelidir. 1939
yılında, Paris’teki Obelisk Yayınevi’nce yayımlanan kitap, ABD’de uzun

yıllar yasaklı kalmış ve hakkında açılan davalardan ancak 1963 yılında beraat

etmiştir, Miller’ın ‘uyanışını’ konu alan ve dönemin gerçeküstücülük

akımının izlerini yansıtan bu kitap, 1934 yılında yayımlanmış olan ve yazarın

Paris yıllarına odaklanan Yengeç Dönencesi’nin devamı olarak
değerlendirilmesine rağmen, Paris sürecinin öncesine dair tecrübe ve

gözlemlerden yola çıkar ve bağımsız bir nitelik de taşır. Oğlak Dönencesi,
Miller’ın çocukluğunu ve ilk gençliğini irdeleyerek Amerikan ideallerine,
medeniyet fikrine ve insanlığın çıkmazlarına getirdiği eleştirilerle bilhassa

dikkat çeken bir metindir, Sözünü sakınmayan Miller’ın kapitalist dünyayı ve

gelişim anlayışını betimleyişi; yeni bir soluk, yeni bir varoluş ve yeni bir

insanlık hasretiyle yontulmuştur. Döngüsel bir ezgi gibi şekillenen bu eser,
Henry Miller’ın başyapıtlarından biridir.
Marcel Duchamp, Blaise Cendrars, Lawerence Durrell, Ezra Pound, T.S.

Eliot, John Dos Passos, Karl Shapiro ve George Orwell gibi farklı görüşlere
sahip aydınların ortak beğenisini kazanan Henry Miller, hakkında açılan

davalar, maruz kaldığı yasaklar ve koparttığı fırtınalar bir yana, bugün çağdaş

edebiyatın en sarsıcı ve güçlü seslerinden sayılmaktadır.
Henry Miller 1980 yılında hayata veda etmiştir.

Eserlerinden bazıları: Yengeç Dönencesi, Seksus, Pleksus, Neksus, Clichy’de

Sessiz Günler, Cennette Bir Şeytan, Çılgın üçlü, Big Sur ve Hieronymus

Bosch’un Portakalları, Kara İlkbahar, Merdivenin Dibindeki Gülümseyiş,
Tropic of Capricorn
© Henry Miller, 1961.
Siren Yayınları – Roman
Sertifika No: 16232
ISBN: 978-605-5903-50-3
Birinci Baskı: Mayıs 2014
Yayın Yönetmeni: Sanem Sirer
Yayın Danışmam: Erol Aydın
Çeviren: Avi Pardo
Kapak Tasarım: Nazlım Durdu
İç Tasarım: Adem Şenel
SUNUŞ
Oğlak Dönencesi, dünyaya dair bellenmiş koordinatları hiçe
sayan bir yazarın medeniyete, geçmişe ve geleceğe, yaşama
ve ölüme, kasıklara ve zihne uzandığı uzun bir yürüyüş,
isyankâr ve tutkulu bir metin. Tabulara, kurallara, ezberlere
inat, Henry Miller’ın dünyaya meydan okuduğu ve dönüş
yönünün tersine ilerleyerek insanlığın izini sürdüğü çağdaş
bir edebiyat klasiği...
O klasik ki, 1939 yılında Fransa’da yayımlandıktan sonra
yirmi yılı aşkın bir süre boyunca kendi ülkesi olan ABD’de
yasaklı kalmış ve nihayet, 1961 yılında sonlanan mahkeme
sürecinin ardından ‘sakıncalı’ statüsünden çıkarak çağdaş
edebiyatın temelleri arasında sayılmaya başlamış. Aykırı
sesleri öğütmeye her daim yeminli bir düzenin çarklarına
atılmak istense de tüm yasakları aşarak okuruna ulaşmış.
Amerikan rüyası denen şeye, basamakları birer birer atlayıp
altta kalanları ezerek yükseklere çıkma iddiasına, doğru
bildiklerindense doğru belletilenlerle yaşama fikrine sırtını
çeviren Miller, Oğlak Dönencesi’nde kendi geçmişine uzanır
ve Amerika’nın kof yapıtaşlarını yerinden oynatmaya,
doğrularını haykırmaya, kendi gerçeğinin peşinden gitmeye
koyulur. Oğlak Dönencesi, yumurtalıklardan başlayan bir
yaşam serüvenidir ve yaşam döngüsünü tüm çelişkileri,
hezeyanları ve coşkularıyla ortaya koyar. Savaş sonrasının
‘gelişen’ medeniyetinde benlik arayışını konu ettiği Oğlak
Dönencesi’nde Miller, aynayı sadece kendine değil, tüm
insanlığa tutar ve yoğun bir esrime ihtiyacıyla geçmişe ve
geleceğe dalar. Yazarın sözünü sakınmadan, olanca
dürüstlüğüyle kaleme aldığı bu metin, belki saklı kalması
gerekenlerin altını çizdiğinden, belki Amerikan ideallerini
sertçe eleştirdiğinden, belki de insanın en temel dürtülerinden
biri olan arayışı bunca çıplaklığı ve aciliyetiyle
resmettiğinden tehlikeli bulunmuş, Millerin çizdiği ‘büyük
resim’ görmezden gelinerek kitabın müstehcenliği tartışmaya
açılmıştır. Ülkesindeki mahkeme sürecinin yirmi yılı aştığı
düşünülürse, günümüzün çağdaş klasiklerinden sayılan bu
kitaba açılan savaşın boyutlarının kavranması mümkün
olabilir.
Oğlak Dönencesi’nin Türkiye macerası da pek farklı
olmamıştır, Can Yayınları’nca, Aylin Sağtür çevirisiyle 1985
yılında basılan Oğlak Dönencesi edisyonu çabucak toplatılmış
ve 1988’de mahkum olmuştur. Ardından, gurur verici bir
dayanışma sergileyen otuz dokuz yayınevi bir araya gelmiş ve
yasaklanma gerekçesi olarak gösterilen kısımların boş
bırakıldığı yeni bir edisyon yayımlamıştır. Öyle bir
edisyondur ki bu, mahkeme kararı uyarınca sakıncalı
addedilen satırlar boş bırakılsa da girişte yer alan iddianame
ve raporlar sayesinde ‘yasaklı’ kısımları okumak mümkün
kılınmıştır. Bu kitap hakkında da dava açılmasına rağmen
karara bağlanmış davalarda iddianame, savunma ve örnekleri
yayımlamak suç sayılmadığından dava düşmüştür. Erdal Öz
ve Can Yayınları, daha sonra sakıncalı addedilen satırları
siyah bantlarla örtüp ilgili tutanakları girişe ekleyerek kitabı
yeniden yayımlamış; edebiyata yönelik sansür, sansür
mekanizmasının kendi aygıtlarıyla böylelikle alt edilmiştir.
Bugün bu çağdaş klasiği, Avi Pardo’nun yeni çevirisi ile
yayımlarken kitapların yasaklanmadığı özgür bir dünya
umudunda ısrar ediyoruz.
Historia Calamitatum için
Önsöz
(talihsizliklerimin hikâyesi)

Bazen erkeklerin ve kadınların yüreklerini
kıpırdatan, kederlerini hafifleten, sözlerden
ziyade başkalarının yaşadıklarıdır. Bu yüzden,
zamanında buna tanıklık etmiş bir kişinin
anlattıklarında teselli bulmuş biri olarak, kendini
teselli edemeyenler için talihsizliklerimin
doğurduğu acıları yazmaya karar verdim.
Böylece dertlerinizin benimkilerin yanında hiç
kaldığın ya da önemsiz olduğunu keşfedebilir ve
bu sayede onlara daha kolay katlanırsınız.
– Peter Abelard
Yumurtalık Tramvayında