Medisch-technisch handelen voor doktersassistenten

251 Pages·2019·6.49 MB·Dutch

Basiswerk AG
Medisch-technisch
handelen voor
doktersassistenten
Vijfde, herziene druk
J. van Amerongen
F. Hersevoort-Zomer
Basiswerk AG
J. van Amerongen, Hoogeveen, Nederland Serieredacteur
C. Huizinga-Arp, Amersfoort, Nederland Serieredacteur
J.M. Birza-Holthof, Groningen, Nederland Serieredacteur
Dit boek Medisch-technisch handelen voor doktersassistenten is onderdeel van de
reeks Basiswerken AG voor de mbo-opleidingen voor dokters-, apothekers- en
tandartsassistenten.
Reeks Basiswerk AG
De boeken in de serie basiswerken AG bieden kennis voor de opleidingen op mbo-
niveau voor dokters-, apothekers- en tandartsassistenten. Bij veel uitgaven zijn online
aanvullende materialen beschikbaar, zoals video’s, protocollen, toetsen etc.
Bestellen
De boeken zijn te bestellen via de boekhandel of rechtstreeks via de webwinkel van
uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum: 7www.bsl.nl
Redactie
De redactie van de serie Basiswerken AG bestaat uit Jan van Amerongen, Carolijn
Huizinga-Arp en Jacquelien Birza-Holthof, die ieder de uitgaven van één van de
opleidingen coördineren. Zij hebben zelf ook boeken binnen de serie geschreven.
Jan van Amerongen is als arts (niet-praktiserend) verbonden aan het Alfa-college
te Hoogeveen. Daarnaast is hij actief bij de nascholing van doktersassistenten in
Noord-Nederland.
Carolijn Huizinga-Arp is werkzaam als openbaar apotheker, actief in verschillende
bestuurlijke functies en vanuit haar eigen schrijfbureau betrokken bij de ontwikke-
ling van (e-)cursussen voor apothekersassistenten, doktersassistenten, huisartsen en
apothekers.
Jacquelien Birza-Holthof is als docent verbonden aan de opleiding voor tandartsassis-
tenten van het Noorderpoort te Groningen.
J. van Amerongen
F. Hersevoort-Zomer
Medisch-technisch
handelen voor
doktersassistenten
Vijfde, herziene druk
ISSN 2468-2381 ISSN 2468-239X (electronic)
Basiswerk AG
ISBN 978-90-368-2288-6 ISBN 978-90-368-2289-3 (eBook)
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2289-3
© Bohn Stafleu van Loghum is een imprint van Springer Media B.V., onderdeel van Springer Nature 2019
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geau-
tomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,
mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j° het
Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel
17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting
Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave
in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever
te wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen.
Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die even-
tueel in deze uitgave voorkomen. De uitgever blijft onpartijdig met betrekking tot juridische aanspraken
op geografische aanwijzingen en gebiedsbeschrijvingen in de gepubliceerde landkaarten en institutionele
adressen.
NUR 891
Basisontwerp omslag: Studio Bassa, Culemborg
Automatische opmaak: Scientific Publishing Services (P) Ltd., Chennai, India
Bohn Stafleu van Loghum
Walmolen 1
Postbus 246
3990 GA Houten
www.bsl.nl
V
Woord vooraf
Bij de vijfde druk zijn de medisch-technische handelingen geactualiseerd aan de nu gel-
dende standaarden. Daarnaast is het boek uitgebreid met onder meer de stemvorkproeven,
het afnemen van de Mini Mental State Examination, de kloktekentest, een andere methode
van intramusculair injecteren en katheteriseren.
Bij de beschrijving van de handelingen dienden de (werkveld)standaarden (NHG, CBO,
RIVM, Vilans en JGZ) steeds als leidraad. In dit basiswerk zijn vrijwel alle in het kwalifi-
catiedossier genoemde medisch-technische handelingen opgenomen, met uitzondering van
de reanimatie en EHBO-handelingen. Voor deze handelingen verwijzen we naar het boekje
Eerste hulp van het Nederlandse Rode Kruis, de TriageWijzer of het Oranje-Kruisboekje.
B1-K2 Handelen in het kader van de individuele B1-K2-W1 Voert medisch-technische
gezondheidszorg handelingen uit
B1-K2-W2 Assisteert bij uitvoering van medische
verrichtingen
B1-K2-W3 Geeft voorlichting en advies
Met de aankoop van dit boek wordt toegang verkregen tot mijn.bsl.nl. Deze online leer-
omgeving bevat meer dan veertig protocollen en enkele tientallen video’s van medisch-
technische handelingen. In de hoofdstukken van het boek wordt verwezen naar de online
bijbehorende protocollen.
De volgende video’s zijn opgenomen in dit boek:
Hoofdstuk Video Hoofdstuk Video
2 Handen wassen en 6 Hechtingen verwijderen
desinfecteren
2 Steriele handschoenen 6 Steriele tafel
2 Instrumenten steriliseren 6 Het aanbrengen van een
wonddekverband
4 Opzuigen uit ampul of flacon 6 Het aanbrengen van een open
handverband
4 Subcutane infectie 6 Het aanbrengen van een gesloten
handverband
4 Intramusculaire injectie 6 Het aanbrengen van een dekverband
aan de knie
5 Bloeddruk meten 6 Het aanbrengen van een
vingerverband
5 Urinekweek maken 6 Het aanbrengen van elastische
zwachtels met twee heellocks
5 Maken van een urinesediment 6 Het aanbrengen van een
wonddrukverband
5 Hb-bepaling met de Hemocue 6 Het aanbrengen van een drukverband
bij de elleboog
VI Woord vooraf
Hoofdstuk Video Hoofdstuk Video
5 ECG 6 Het aanbrengen van een drukverband
bij de pols
5 Enkel-armindex 6 Het aanbrengen van een drukverband
bij de enkel
6 Wond verdoven 6 Het aanbrengen van een mitella
6 Werken met staplers 6 Oren uitspuiten
6 Hechten met naald en draad
Uiteraard is dit boek niet volmaakt en het zal dat waarschijnlijk ook nooit worden. We
stellen kritische opmerkingen van de kant van de gebruikers ervan daarom zeer op prijs.
J. van Amerongen
F. Hersevoort-Zomer
Hoogeveen, 2019
VII
Inhoud
1 Het uitvoeren van medisch-technische handelingen .............................1
1.1 Inleiding ...............................................................................2
1.2 Beroepshouding .......................................................................2
1.3 Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst ................................2
1.4 Wet beroepen in de individuele gezondheidszorg ......................................3
1.5 Administratieve afhandeling ...........................................................5
2 Veilig werken .........................................................................7
2.1 Inleiding ...............................................................................8
2.2 Algemeen ..............................................................................8
2.3 Persoonlijke hygiëne ...................................................................8
2.4 Reinigen, desinfecteren en steriliseren van instrumenten .............................15
2.5 Onderhoud van de praktijkruimten ...................................................20
3 Instrumentenkennis ................................................................25
3.1 Inleiding ..............................................................................26
3.2 Instrumenten .........................................................................26
3.3 Materiaal voor wondverzorging .......................................................38
4 Medicatie toedienen ...............................................................45
4.1 Inleiding ..............................................................................46
4.2 Lokale toediening .....................................................................46
4.3 Systemische toediening ...............................................................49
4.4 Eerste hulp bij prikaccidenten .........................................................64
5 Onderzoeken ........................................................................67
5.1 Inleiding ..............................................................................72
5.2 Wegen ................................................................................76
5.3 Lengte ................................................................................79
5.4 Temperatuur ..........................................................................83
5.5 Bloeddruk .............................................................................85
5.6 Urine opvangen voor onderzoek ......................................................91
5.7 Urineonderzoek met teststroken ......................................................94
5.8 Urinekweek ..........................................................................100
5.9 Sediment .............................................................................103
5.10 Zwangerschapstest ..................................................................111
5.11 Vingerprik ............................................................................112
5.12 Venapunctie .........................................................................114
5.13 Hb-bepaling met de HemoCue® ......................................................119
5.14 Bloedsuikerbepaling .................................................................122
5.15 POC-analyzers ........................................................................126
5.16 Bezinking ............................................................................130
VIII Inhoud
5.17 Fecesonderzoek ......................................................................132
5.18 Fluoronderzoek ......................................................................134
5.19 Weefsel, wondvocht (en dergelijke) voor versturing ..................................136
5.20 Cervixuitstrijkje ......................................................................139
5.21 Allergietest ...........................................................................145
5.22 ECG ..................................................................................149
5.23 Inspannings-ECG .....................................................................153
5.24 Enkel-armindex ......................................................................155
5.25 Longfunctieonderzoek ...............................................................158
5.26 Audiometrie en stemvorkproeven ....................................................163
5.27 Visustest .............................................................................169
5.28 Zuurstofsaturatiemeting .............................................................174
5.29 Mini Mental State Examination en kloktekentest .....................................177
6 Behandelen ........................................................................183
6.1 Wondverzorging .....................................................................185
6.2 Werkwijze wondbehandeling ........................................................188
6.3 Traumatische wonden en tetanus ....................................................205
6.4 Kleine chirurgie ......................................................................208
6.5 Verbandtechnieken ..................................................................212
6.6 Wratten ..............................................................................224
6.7 Uitspuiten van het oor ...............................................................227
6.8 Teek verwijderen .....................................................................230
6.9 IUD inbrengen .......................................................................231
6.10 Materialen bij katheterisatie, incontinentie en stomaverzorging .....................233
Bijlagen .............................................................................237
Literatuur .............................................................................238
Register ...............................................................................240
1
11
Het uitvoeren van medisch-
technische handelingen
1.1 I nleiding – 2
1.2 B eroepshouding – 2
1.3 W et op de geneeskundige behandelingsovereenkomst – 2
1.4 W et beroepen in de individuele gezondheidszorg – 3
1.5 A dministratieve afhandeling – 5
© Bohn Stafleu van Loghum is een imprint van Springer Media B.V., onderdeel van Springer Nature 2019
J. van Amerongen en F. Hersevoort-Zomer, Medisch-technisch handelen voor doktersassistenten, Basiswerk AG,
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2289-3_1