Latin Amerika'da Askeri Diktatörlük ve Kadın

166 Pages·1989·5.368 MB·Turkish

by  Ümit Cizre, Serpil Üşür, Cynthia Enloe, Jennifer G. Sehirmer, Ximena Bunster, Marjorie Agosin, Rita Arditti

-
.i·- :.: ::.·:�
�:.· .��.·
CynthEinal oe,
JenniGf.eS re hirmer,
XimenBau nster,
MarjoArgioes in,
RitAar ditti
Derley:e n
ÜmiCtİ ZRES,e rpÜiŞlÜ R

BELGEY AYINLAIR : 78
LATİNA MERİKA'DAAS KERİ
DİKTATÖRLÜV!E{ KADIN
Latin Arnerika'yı 70'ikia pylıalylaaansr kdear i dik­
tatörlükdlaelrg asbıe,r aberinde yoğun insan hak­
larıi hlalleriişnkie,n cvee kayıplaorl ayındıa ge­
tirdBi.u ihlallesreirng ilenmeseinn aiğ ırk oşullar
altındgae rçekleştiinrseann h aklarhıa reketbiü n­
yesinde, tuvteu kklauy ıplaraıinl elevrei ö,z ellikle
de kadınlaörn emlib iry ert uttuA.r jantin'.!\fade­
yısAl anAın nelehrarie kettiü,m dünyadab irs em­
bolo lduE.l inizddeekril emLea tinA merika'dadkii
renişin favr�k ölnıe mlib oyutunıaş ıkt utuyor.
BELGEY AYINLARI: 78
Birinci :BA arsaklı1ı 9k 89
Türkçe:sA il eÖvz kazaLneçy,l Kae skiner,
HaticDee niYzü kçekeErl,ç iŞna hin�
KenanÖ zbay
LATİN AMERİKA'DAA SKERİD İKTATÖRÜLK VE KADIN/
Dizg-iB ask:ı YaylacMıakt baa/s Kıa pa:k PANOG rafik/
OrhaOnf se/tB ELGE/ULLUASRARSAIY AYINCILTIKİ CL.T D.
ŞRK./ BinbirdİişrheaknN ıo : 1Z5e miKna tS ULTANAHMET­
İSTANBUL
CynthEinal oJee,n niGf.Se crh irmer,
XimenBau nstMearr,j oArgioes in
RitAar ditti
LATiANM ERiKAA'SDKAE Ri
DiKTATÖVRELK tlAKD IN
Derleyen:
ÜmiCt İZRSEe,rp iÜlŞ ÜR

ÖN SÖZ
Bu derlemeçnıiknı nşo ktaLsaıt iAnm erika'da
1970y'ıllil airşdb aa şıngae lmioşl aans keyröin etim­
lerdViarr.m aiks tednioğkiti as beu y önetimlreersi­n
mi bird evlpeotl itikdaösnıünşat ürd«üağdüa mk a­
çırma-kaybeeytlmeem»i entiknvi e t epkail anıonlıu ş­
turaönr gütklaüd ıhna reketlearçiınkilna nmasıdır.
Açıktkıiar s kemrüid ahalevleye örn etimvlebe irdr e v­
lepto litioklaasrışa ikd dveetb askınçıenş ibtilçii mle­
riL,a tiAnm erikay'adyag ıvneo lağaonl gularOdnı­r.
dokuzunycüuz yıillıçkne yreğibnadğeı,m sızhleı•ğ ın
mens onrasıdnidkat,a gteönre rallgeerriçne kleştirdiği
darbelsearrlseı LlaatniA nm erik1a9 30'ldaar,pd oap ü­
lissti viiklt idairşib aanş ıynear leştrierfeonr mgies.,­t
nerallaesrkiendr air belesraihnneoe l uyor1d9u6.0 'lı
yıllaarsıkne mrüid ahaledliezri( 1s 9i6 4B'rteez idlay,a '
1966'Adraj anti1n9'6d8e',Pd eer u'1d9a7,l 'Bdoel ivya'­
daJi sgee reokl uşmkao şullvaenk adroları, gerekse
öngördütğoüp lumiskatli,s vaeds ii yasmaold ealç ısın­
dand ahöan cekilevredd aehnsa o nrgae lecyeeknd ia l­
gad arbelefradreknbl iıtr i poloojliuyşit uruyGoerrd­u.
çektedne1 970y'ıllil aonrnt alannbdaaşnl ayabrua k
yendia lggae liyvoe1r 9 73Ş'itlevi eU ruguay'ı, 1976'da
daA rjantin'ail teıtanklaiı syio rdu.
Bus one vrenin yaösnkeetriim dleerrlie,m eamçiız­
sındiaknyi ö nlbüi arn lavme ö nemt aşıyorlar. Herşey­
denö ncgeö rülmeömliçşü bdaes kıcıdfıirivlleaip r o:­
tansimyuehla lefoedta klnaan a cımasbıizrs aldınyı
sistematikleştirBmuenkutnbe idrsi ornluecorul. a rak
dak ıtaadsak erreij im-kayreşpıytebıni ird irenvmee
muhalefbeitç ivme k adrosunbuenli rmeysoilna eç ­
mışlarsdaılrkt:a dınlarodlaunş aönr gütlbearşilna tıp
geliştibridrmi uğhia lefİeşttd.ee rlemembiuz b,i rbi­
riyillei şikkikilo in uyguü n.demgee tirmveeya iç ıkla­
mayıa maçlamaktadır.
5
Baskıcbıolyıukt unaulnd ıyğeın bii çimlgeerçem e­
denö ncnee denlüezreir içnodekg eneoll arbaikr adzu ­
ralıOml.a yıknö kenin1d9e7 0y'ıllil aLradtai Anm eri­
ka'dual uslarbaarğalsaım idçav ed ışk oşulladreı­n
ğişmioşl masyıa tmaktadır. şBuunnusu önyllae mek
istiyohreuraz s:k emrüid ahavleey önetoi mü lkenin
kendiiçv ed ıkşo şullaor aınnkıbini rleşiümrientitni ­
ğib i«rb unalıcme»vaa ptKıorş.u ldleağri ştbiuknçael ı­
mınn itelviedğ oil ayısaısykleyarö in etimlveerridni k­
lercie vampo deldied eğişmektBeud miord.e lliekrt i­
sadis,i yasvaetl o plumdsüazle ylieçreirv ierk ullan­
dıklbaarsık öıg esfia rköllıç ülerdBeidörir rn.ek alçeı k­
layal1ı9m6:0 y'ıllıl aarsıkned rair beloelruiş tukblua­rı
nalıkmo şullacreıvnaoapl arbaekl ibrilgrie lişmmoe­
delvie o nak oşubti dre vlaentl ayıyşüırnüır lküoğye­
dulagre1n:e lidçpe i yasavyeya e rslain ayilkeorriunn ­
masınyaö nelbiikrs ermabyier ikmiomdie liynöen el­
dileDre.v levteib nü rokrastiünmig nü cüyelkeo nomi­
yea ktibfi rb içimmdüed ahaleösnignöir düÇlaelrı.­
şans ınıflkaurrıdnu klöarrgıü tlesriiyna ssails teme
devlgeütd ümünvdeed enetimiknadteı lı(müılnkıe den
ülkeyfea rklılgıöksltaerr mersaiğnmee nk)a bullendi­
lerB.u k atılyıoml uyolnal agrüıç süzleoşytuinrd iıpş ı
bırakmaamyaıç lad1ı9l7a0r'.l Aerrjiann tŞiinlv,ieU ru­
guay'ıinsddeaa hay oğubni rb unalıcmeav aopl arak
yensia ğm uhafazakar-optoolriittiekgraü lnadre mde­
dirs:e rbepsity asayyöan elinmyieşrtsliairn :a yiulleurs ­
lararraeskıa beatçeı lmvıebş u n edenalnet i-enflasyo­
nisits tikproalri tiköanleamkr aız anmışBtüıtrü.bn u
politikadolğaarblıi nör n k oşulu odlaaö rragkü tlü ça-
ı Bu dönem asyköenreit imleörnignöirnd üğü ydaepvılvseeıt
gelişmmoed elienniy na ygıtna rtışkıulraanm saaçlı kl­ama
sıA,r jantisno'slyiab li limGcuii llerOm'oD onnealilt'tai r.
BürokraOttiokr iter TDeezvoill eatr abki linbeun a çıkla­
ma iliel gilenielnaklş earm adOa' Donnel1l9'7ı3n'y taey ım­
lananM odernizaatnidoB nu reaucraAtuitch oriiatnair:s m
StudiiensS outh AmeBreirckae,l Uenyi,v ersoiftC ya lifor­
niak,i tabına bakabilirler.
6
lışakne sismi yassails temddıeşnl anmaktadır2•
Bus onç izgiinzidnü şüamrüt,ı «kk irbliirs avaş»a
dönüşeyne nvie d ahae tki«lbia skgıö stergeleridir».
Gerçekdteem nu halöirfg ülti derlesrıirnaedü,ay ne le­
rinaey,d ınlöağrrae,n ciklıesraec,ta üsmım uhalgiöf­
rünümlülyeörnee ltbialsekneı y lemlseirsit ematikleş­
tirilymoiğşu,n laştıvrerı elsmmıbişi rd evlpeotl itika­
sındaö nüştürmüBşut düörn.e mienn Çarpıbcaıs kı
yönte«maid akma çınp-kaybgeötsmtee»r,ig see«sk ia ­
yıp,,la(rdıens aparecsiadyaıssJıD deıvrl.e taiçnı vke
gizglüiv enlbiirki mlebriinnlceer ce insanv ek açınlmış
kendilergiünndüemnü zdee kb idra hah abearl ınama­
mıştır.
Şimdsia yısvaelr ilkeırsea cbiar g öza talım:
1976-1a9r8a3s ınAdraj anti8n9'6d10e9, 7 3-1a9r8a4­
sıU ruguay2'6dŞ,ai liiç ianç ıiks tatisotlimkalmear­
sınar ağmeŞni lİin saHna klaKno misyonugnöar e
1973-1y9ı8l3l iatriıb ar1i6y0li0el 2e5 0a0r asAır3j.a n­
tin'sdöez eüd ildeönn emdseü rdürü«lkeinr slaiv aş»
öyleskiinrel ikdiib,ra zbıe lirksaiyzb olmalfaantnu ­
rasdıa e klendiğyiunkdaer ıdsaakyiı niıknih attüaç
katınyaa n1i5 .0i0l03e 0 .0e0 y0ü'k seleceği iddia edil­
mektedBiru4k .a ynaklgaörraAe r jantikna'ylıip ların
2 Şii,lA rjantvieUn r uguay1'9ı7n0 y'ıllil arda geçaisr­dikleri
keryiö netdiemn eyimleorritnainkno ktalarıynodlaçanı ­
karaökn cekilefradreknbl iırm odeklu rmaç abalarsıonna
örneokl arşauki keis ebre lirtilHeebcitloSircr h:a miFsr,o m
BureaucrAauttihco ritaritaonN iesomc onserv:a Rteiassm­
sessitnhgeM ilitRaergyi meosn theS outheCmo nei nt he
1970C'osl,u mbUinai verstihteIy n,s titouft eL aAtmienr ica
andI beriSatnu diPeasp,e rosn L atiAnm ericnao .4 ,1 98;8
veJ ohnS heenaPna,t teronfDs e velopmiennL t. A merica,
Pover,Rt eypressainodEn c,o nomSitcr atePgryi,n cePtroinn,­
cetoUnn iversPirteys s, 1987.
3 Alfred StReeptahni,n koinn gt he MiPlriitnacreytP,or ni,n ­
cetoUnn iversPirteys1 s9,8 s8.,7 0.
4 AmericaW'astc hT,h e StatDee partmeMnits inmfso:rA
Study Aocfc ountfionrg tDhisea ppeariend Argen4t ina,
(1983).
7
yüzd3e0i l4e0 'kıa dıonl ubpu,n lanynü zdıeo 'hua mi­
lediArr.j antvieŞn i ldiı şınddear lememaitzıdfebt ua­
lunuldainğ ebri ürl koel aGnu atemalias'1ed9 a6 6'dan
buy ansao n3 0y ıldkaay ıplsaaryıın3s 8ı. 00t0ü'mLi a,­
tiAnm erikai'sd9ea0 .00b0u'lim uştUurru5g.u aya'sı­n
keryiö neti«maid akma çınp-kaybyeetrmietn»ue t uk­
lamay öntemini benimsediisğ1ei9 ,6 4B'irdşeebz ai­lya
şıngae leens kdie vraes keyröin etimdianhiaan z b as­
kıcsıi yasraelç etelueyrgiunlia madyeav ame ttiiğçii n
kayıspa yıl(a1 r2ı5d )ü şübki rd üzeykdael mışBtuı r.
durumdUar uguarye jimidnaihnaa zb askıoclıd uğu­
nus öylemzeokr dur.
Birb ütüonl ar«akki rslaiv ayşö»n temlesriiynai­n
sebti liamçiı sınadyarnı nbtiıirln ıc eleymaepsıil abilir.
Buy öntemleLraitniA,nm erikOar dulannidçba ö lü­
cüleyröen eloilka raekg emenlisğüirndiü r«eunl usal
güvenlöiğkr»e tisbiinrüi rnü nüo lduğkua dara,y nı.
zamandoan ue tkilebyierdn e ğişkoelnd uğiul esrüi­
rülebiBluiy rö.n temletroipnl umbuenl leğsiannisnü ­
rüv et oplumkuenn distiünmidne mni litarizaans­yonu
lamıngae ldidğeit artışılYaebniibl iirgr e.l işvmee
«büyümmeo,.d elisniiyna sal ve tkoopşluulmlasnanlı n
buy olloal uşturulidnusğaunk,ao rkvue d ehşseatç a­
rakf iivleoi lamsuıh alefseutsitnu rulddaue ğkul ene­
bilAinrc.a bki gzö zleritmüimbz uiu ygulamalkaar­ın
dınlüazre rindeetkkii levreio nleu şturöurlgaünt sel
tepkilçeervei recBeuğniuyz a.p mamınzeıdne nkii şisel
birk onut erciohlid uğkua danre snebli rg erçekten
yolçaı kabiollmaen ağımı1z9d7ı0yr'ı.ll il asnonn lann­
danb aşlayaArrajka ntŞiinlv,ie G uatemalkaa'ddıan ­
laörz gübni ram açe trafıbnidral eşbeirreakr agyeal ­
dileörr,g ütlenKdaiylıeeprş .l erivneiç no cuklarının
başlangneal enlöeğrrie nmeyka,ş ıyorlvaerg söaz al-
5 CharlGeisl lescpUireu,g uay's Tr!arnosmCi otliloengM iia­l
lirtya-TechnocRrualteiG>cu, i llermOo' Dnonelelt a.l (.e ds),
TransitfiroonmAs u thoritaRroilae-n L atiAnm eri,cT ahe
JohnHso pkinUsni versPirteys 1s9,8 6s,.1 73-195.
8