Kuantum Teorisi, Felsefe ve Tanrı - Caner Taslaman

270 Pages·2014·1.46 MB·Turkish

by  Caner Taslaman

KUANTUM TEORİSİ
FELSEFE VE TANRI
CANER TASLAMAN
2008
www.istanbulyayinevi.net
Sayfa Düzeni: Ayşe Ergül
Baskı ve Cilt: Seçil Ofset
100. Yıl Mah. Massit Matbaacılar Sitesi
4. Cad. No:77 Bağcılar İSTANBUL
İstanbul Yayınevi 2008
ISBN: 978-975-8727-07-0
GENEL DAĞITIM
SİDRE YAYINCILIK VE DAĞITIM
Prof. Kazım İsmail Gürkan Cad. No:9 Cağaloğlu-İST.
Tel: [phone] Fax: [phone]
www.sidre.net
e-mail:[email protected]
Elim bir trafik kazasında kaybettiğimiz Değerli
kardeşim KEREM AYDINLAR’a
İçindekiler
ÖNSÖZ
GİRİŞ
1. BÖLÜM: KUANTUM TEORİSİ ORTAYA
KONULMADAN ÖNCE
BÖLÜM TANITIMI
MİKRO SEVİYEYE DAİR İLK GÖRÜŞLER:
ATOMCULUK
ARİSTOTELES FİZİĞİ VE KOPERNİK, KEPLER,
GALİLEO İLE DEĞİŞİM
NEWTON FİZİĞİNİN HÂKİMİYETİ
İLK BİLİMSEL ATOM MODELLERİ
2. BÖLÜM: KUANTUM TEORİSİNİN TANITIMI VE
FELSEFİ ANALİZİ
BÖLÜM TANITIMI
KUANTUM TEORİSİNİN ORTAYA KONUŞU VE
ÇİFT YARIK DENEYİ
BOHRUN ATOM MODELİ VE TAMAMLAYICILIK
İLKESİ
TAMAMLAYICILIK İLKESİNDEN HAREKETLE
FELSEFİ VE TEOLOJİK YORUMLAR
KUANTUM TEORİSİNİN FARKLI YORUMLARI
KRİTİKÇİ REALİZM VE BİLİM-DİN İLİŞKİSİ
HEISENBERGİN BELİRSİZLİK İLKESİ VE FARKLI
YORUMLANIŞ ŞEKİLLERİ
OBJEKTİF İNDETERMİNİZM VE METAFİZİK
TERCİHLER
BÜTÜNSELLİK VE EPR
BELL TEOREMİ, YEREL OLMAMA VE ASPECT
DENEYLERİ
3. BÖLÜM: TANRISAL ETKİNLİK VE KUANTUM
TEORİSİ
BÖLÜM TANITIMI
TANRISAL ETKİNLİĞİN SINIFLANDIRILMASI
KUANTUM BELİRSİZLİKLERİNİN TANRISAL
ETKİNLİKLE BELİRLENMESİ
KUANTUM BOŞLUKLARI VE TANRISAL
ETKİNLİK
NANCEY MURPHY VE BURİDAN'IN EŞEĞİ
KAOS TEORİSİ, JOHN POLKINGHORNE VE
TANRISAL ETKİNLİK
4. BÖLÜM: MUCİZELER, DOĞA YASALARI VE
KUANTUM TEORİSİ
BÖLÜM TANITIMI
MUCİZELER SORUNU VE DAVİD HUME
MUCİZELER SORUNUNA DOĞRU YAKLAŞIM
BELİRLEMEK
MEKANİK EVREN VE MUCİZELER
DOĞA YASALARINA FARKLI FELSEFİ
YAKLAŞIMLAR
BAŞTAN MÜDAHALE VE MUCİZELER
KUANTUM BELİRSİZLİKLERİNİN
BELİRLENMESİYLE MUCİZE OLUŞTURULMASI
TEOLOJİK AGNOSTİSİZM VE METODOLOJİDEN
ONTOLOJİ ÜRETME YANLIŞI
5. BÖLÜM: KÖTÜLÜK SORUNU ÖZGÜR İRADE
SORUNU VE KUANTUM TEORİSİ
BÖLÜM TANITIMI
KÖTÜLÜK SORUNUNUN ÖZGÜR İRADE
SORUNUYLA İLGİSİ
KÖTÜLÜK SORUNU VE ONTOLOJİ
DETERMİNİZM VE ÖZGÜR İRADE
DUALİZM VE ZUHUR ETME İLE ÖZGÜR
İRADENİN AÇIKLANMASI
KUANTUM TEORİSİNE FARKLI YAKLAŞIMLAR
VE ÖZGÜR İRADE
TANRININ BİLGİSİ VE ÖZGÜR İRADE
ÖZGÜR İRADE SORUNUNU ÇÖZEMEMEMİZİN
BAZI SEBEPLERİ
GÖZLEMCİNİN ROLÜ, TAMAMLAYICILIK İLKESİ
VE ÖZGÜR İRADE
SONUÇ
KAYNAKLAR
ÖNSÖZ
Bütün evren atomlardan, atomlar ise kendilerini oluşturan
daha ufak parçacıklardan meydana gelmiştir. Modern bilimde
atom seviyesindeki dünyayı açıklayan kuantum teorisidir. Bu
teori bilgisayar, lazer, nükleer santral gibi günümüz
dünyasının vazgeçilmez birçok icadında oynadığı rolle
başarısını ispatlamıştır. Kuantum teorisi, modern bilim
açısından vazgeçilmez, teknoloji üretiminde bu kadar başarılı
olmasına karşın doğa bilimlerinin geri kalan bütün teorilerine
-çok önemli hususlardaaykırı unsurlar barındırmaktadır.
'İndeterminizm' ve 'uzaktan etkileme' gibi ontoloji açısından
önemli iddiaların dile getirildiği doğa bilimlerinde başka bir
teoriye rastlamak mümkün değildir. Kuantum teorisi doğa
bilimlerinin metodolojisinde hâkim paradigma olan
'indirgemeciliğin' ve 'gözlemcinin gözleme etkisizliğinin'
mümkün olmadığını da göstermiştir.
Evren görüşümüzde, ontolojide ve epistemolojide bu
kadar sarsıcı iddiaların dile getirilmesine sebep olan kuantum
teorisi, genelde felsefe için olduğu gibi bu kitabın odak
konusu olan din felsefesinin sorunları açısından da önemli
olmak durumundadır. 17. yüzyıldan 20. yüzyıla dek Tanrısal
etkinlik, mucizeler, kötülük ve özgür irade gibi sorunlar
hakkında hep evrenin 'determinist' bir yapıda olduğu apriori
doğru kabul edilerek -günümüzde de bu yaklaşımı
benimseyenler çoktur- görüşler oluşturulmuştur. Kuantum
teorisiyle evrenin 'objektif indeterminist' yapıda olduğu
savunulmaya başlandığı için determinizm çerçevesinde
değerlendirilmiş bu sorunların baştan ele alınması
gerekmektedir. Bu kitapta, kuantum teorisinin, asırlardır süren
bu sorunlarla ilgili tartışmaya nasıl girdiği gösterilirken,
kuantum teorisinin bu sorunlar açısından öneminin abartıldığı
yaklaşımlar da eleştirilecek, ayrıca kuantum teorisinin farklı
yorumlarının farklı felsefi ve teolojik sonuçları olduğu da
gösterilmeye çalışılacaktır.
Kitabın 1. bölümünde, kuantum teorisi ortaya konulmadan
önce felsefe ve bilim tarihindeki, konumuz için önemli
gördüğümüz görüş ve gelişmeleri aktardık. 2. bölümde,
kuantum teorisinin hem bilimsel hem de bilim felsefesi
açısından değerlendirmesi yapıldı, ayrıca yeri geldikçe din
felsefesi ile ilgili sorunlar da ele alındı. İlk iki bölüm, daha
sonraki üç bölümde üzerinde yoğunlaşılan din felsefesinin
sorunlarına zihinleri hazırlamaktadır. 3. bölümde Tanrısal
etkinlik, 4. bölümde mucizeler, 5. bölümde kötülük ve özgür
irade sorunları üzerinde odaklanıldı ve kuantum teorisinin bu
sorunlar açısından önemi 'abartılmadan ve küçümsenmeden'
belirlenmeye çalışıldı. Ayrıca, yeri geldikçe, bu sorunlar
hakkında kuantum teorisiyle ilgili hususlar dışındaki
görüşlerimiz de açıklandı.
Bu kitabın hazırlanmasında, yaptığımız tartışmalarla,
yazdıklarımı okumalarıyla ve önerdikleri kaynaklarla birçok
kişinin katkıları oldu. Bu şahısların her birine ve de özellikle
değerli dostlarım Emre Dorman, Rahim Acar, Mecit Demir ve
Ali Engin Uygur'a minnettarım. Kapağın tasarımını yapan
R2D2 reklam ajansının sahibi Görkem Öztürk'e de
teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca, bu kitabın konusuyla ilgili
önemli çalışmaları olan birçok değerli düşünürle tanışmama
vesile olan, fikir alışverişi için gerekli ortamı oluşturan ve
kaynaklara erişmemde yardımcı olan Cambridge
Üniversitesi'ndeki Faraday Institute'a da teşekkürü bir borç
bilirim. Bu kitabı okuyan siz değerli okurlarıma da ilginizden
dolayı teşekkür ediyor; eleştirilerinizi, yorumlarınızı ve
önerilerinizi, kitabın arka kapağında yazılı olan internet
adresine göndermenizi rica ediyorum.