Karanlık Öyküler - Stephen King

584 Pages·2001·2.02 MB·Turkish

by  Stephen King

STEPHEN KING
KARANLIK ÖYKÜLER
Kitabın Orijinal Adı: Everything’s Eventual
Türkçesi: Canan Kim

Shane Leonard için…
İçindekiler
Bir desteden tüm maçaları ve bir de joker çıkardım. Astan papaza = 1-13. Joker = 14. Kartları karıştırdım ve
dağıttım. Kartların desteden çıkış sırası, yayıncımın bana gönderdiği listedeki yerlerine göre hikâyelerin kitaptaki
sırasını belirledi. Ve bu şekilde edebi hikâyeler ile vurucu hikâyeler arasında şaşırtıcı bir denge oluştu. Ayrıca uygun
gördüğüm yere göre her hikâyenin başına veya sonuna, birer açıklama koydum. Bir sonraki sıralamayı Tarot kartları
belirleyecek.

Önsöz (Neredeyse) Kayıp Sanatı İcra Etmek
Dört Numaralı Otopsi Odası
Siyah Giysili Adam
Tüm Sevdikleriniz Yok Olup Gidecek
Jack Hamilton’ın Ölümü
Ölüm Odası
Eluria’nın Küçük Hemşireleri
Her Şey Olacağına Varır
L.T.‘nin Evcil Hayvan Teorisi
Kuzeye Doğru Giden Yol Virüsü
Gotham Cafe’de Öğle Yemeği
Sadece Fransızca Tarif Edebileceğiniz O His
1408
Lunapark Treni
Şanslı Çeyreklik
Önsöz
(Neredeyse) Kayıp Sanatı İcra Etmek

Yazma zevkinden daha önce birçok kez bahsettim ve artık
bu konuyu temcit pilavı gibi tekrar gündeme getirmek
istemiyorum ama bir itirafta bulunayım: yaptığım işin ticari
yönünden de bir amatöre has, hafifçe çılgın bir zevk
alıyorum. Bu konuda beceriksizlikler yapmak, çeşitlilik
yaratmak ve sınırları zorlamak hoşuma gidiyor. Görsel
romanlar (Storm of the Century, Rose Red), seri romanlar
(Yeşil Yol) ve internet üzerinden yayınlanan seri romanlar
(The Plant) denedim. Önemli olan daha fazla para kazanmak
veya yeni pazarlar oluşturmak değil; farklı yollarla yazmanın
etkisini, sanatını ve hünerini görebilmek, bu şekilde işlemi
tazelemek ve sonuçta ortaya çıkan eseri -bir diğer deyişle
hikâyeleri- olabildiğince parlak ve başarılı kılmak.
Üstteki satırda “[hikâyeleri] taze kılmak” yazmıştım ama
dürüstlük adına değiştirdim. Yani, haydi bayanlar baylar, artık
kendimden başka kimi kandırabilirim? İlk hikâyemi
sattığımda yirmi bir yaşındaydım, kolejde sondan bir önceki
senemdeydim. Şimdi elli dört yaşındayım ve Red Sox
şapkamı astığım dokuz yüz elli gramlık bilgisayar/yazım
işlemcimde pek çok şey yazdım. Çok uzun bir süredir
yazıyorum ama yazmak, gözümde çekiciliğini hâlâ kaybetmiş
değil. Ama yazmayı ilginçleştirip canlı bir hale getirmezsem
kısa sürede yaşlanıp güçsüzleşirim. Bunun olmasını
istemiyorum çünkü ne yazdıklarımı okuyan insanları (yani
sizi, sevgili Sadık Okuyucu) ne de kendimi aldatmak
istemiyorum. Ne de olsa bu işte birlikteyiz. Bu bir randevu.
Zevk almamız, eğlenmemiz gerekir. Dans etmeliyiz.
Tüm bunları belirttikten sonra size yeni bir hikâye
anlatabilirim. Karımla benim sahip olduğumuz iki radyo
istasyonu var, tamam mı? Biri, spor radyosu olan WZON-
AM, diğeriyse klasik rock çalan WKIT-FM (biz Bangor’un
Rock’ı diyoruz). Radyoculuk bugünlerde, özellikle de Bangor
gibi kanalların çok, dinleyicinin az olduğu bir pazarda çok
zor. Çağdaş folk, klasik folk, eski şarkılar, Rush Limbaugh,
Paul Harvey ve Casey Kasem’imiz var. Steve ve Tabby King
istasyonları çok uzun bir süredir, faaliyetini zarara geçerek
sürdürdü -zarar, beni huzursuz edecek kadar fazla değildi.
Kazanmayı severim ama kamuoyu yoklamalarında yerimiz
fena olmamasına rağmen yıl sonunda hep zararda oluyorduk.
Bu bana, Bangor pazarında-yeterince reklam geliri olmaması
ve pastanın dilimlerinin çok ince olmasıyla açıklandı.
Böylece aklıma bir fikir geldi. Büyüdüğüm Durham,
Maine’de büyükbabamla (ben büyürken o da yaşlanıyordu)
birlikte dinlediklerimize benzer radyo oyunları yazacaktım.
Bir Cadılar Bayramı oyunu! Orson Welles’in Mercury
Tiyatrosu’ndaki meşhur veya bilinmeyen, Dünyaların
Savaşı‘nın Cadılar Bayramı adaptasyonunu biliyordum
elbette. H. G. Wells’in klasik istila hikâyesini haber bültenleri
gibi okutmak Welles’in fikriydi (ama ne muhteşem bir fikir).
İşe yaramıştı. Öyle işe yaramıştı ki ulusal bir panik baş
göstermiş, Welles (H. G. değil, Orson) bir sonraki hafta
Mercury Tiyatrosu’nda halktan özür dilemek zorunda
kalmıştı. (O sırada gülümsediğine bahse girerim; biliyorum,
çünkü bu kadar güçlü ve ikna edici bir yalan uydursaydım ben
de gülümserdim.)
Orson Welles’in işine yarayanın benim de işime
yarayabileceğini düşündüm. Welles’in adaptasyonunun
başladığı gibi dans grubu müziğiyle başlamak yerine Ted
Nugent’in feryat figan söylediği “Car Scratch Fever” ile
başlayacaktım. Sonra WKIT yayın personelinden biri (artık
kimse onlara diskjokey demiyor) anons yapacaktı. “Ben
WKIT Haber’den JJ West. Yaklaşık bin kişinin Pickering
Meydanı‘nda toplanmış, büyük, gümüş rengi, diske benzer bir
nesnenin yere doğru yaklaşmasını izlediği Bangor şehir
merkezindeyim… bir dakika, belki mikrofonu kaldırırsam siz
de duyabilirsiniz.”
Ve böylece işe başlayacaktık. Ses efektleri için evdeki
üretim olanaklarını, roller için yerel tiyatrolardaki oyuncuları
kullanabilirdim ve en iyi tarafı neydi biliyor musunuz? Her
şeyden iyi tarafı? Oyunu kaydedip tüm ülkedeki radyo
istasyonlarına satabilirdik! Elde edilecek gelir
(muhasebecimin de onayladığı gibi) “yaratıcı yazarlık geliri”
değil, “radyo istasyonu geliri” olacaktı. Bu şekilde reklam
gelirindeki artışla yıl sonunda radyo istasyonları kâra bile
geçebilirdi!
Bir radyo oyunu yazma fikri de, yazarlık yeteneklerimi
kullanarak radyo istasyonlarımı kâra geçirebilme ihtimali de
oldukça heyecan vericiydi. Sonuçta ne mi oldu?
Beceremedim, olan bu. Denedim, denedim ve ortaya, kulağa
düzyazı gibi gelen bir sonuç çıktı. Akılda bir makara gibi
boşalan bir oyun değil (Suspense ve Gunsmoke gibi radyo
programlarını hatırlayacak kadar yaşlı olanlarınız ne demek
istediğimi anlayacaktır), kasete kaydedilmiş bir kitap gibiydi.
Buna rağmen diğer istasyonlara satıp biraz para
kazanabileceğimizden emindim ama oyunun başarılı
olmayacağını biliyordum. Sıkıcıydı. Dinleyiciyi aldatacaktı.
İşi elime yüzüme bulaştırmıştım ve nasıl düzelteceğimi
bilmiyordum. Bence radyo oyunları yazmak, kayıp bir sanat.
Bir zamanlar sahip olduğumuz kulaklarımızla görebilme
yeteneğini kaybetmişiz. Ahşap bir bloka parmak eklemleriyle
vuran bir radyo efektçisini dinlerken tozlu çizmeleriyle Long
Branch Saloon’un barına doğru yürüyen Matt Dillon’ı
karşımdaymış gibi görebildiğimi hatırlıyorum. Artık bu söz
konusu değil. O günler geçmişte kaldı.
Shakespeare stili oyun yazarlığı bir başka kayıp sanat.
İnsanlar hâlâ kolejlerin sahneye koyduğu Hamlet veya Kral
Lear’ı görmeye gidiyor ama birbirimize dürüst olalım: bu
oyunlar televizyonda yayınlansa, Hamlet’i Brad Pitt,
Polonius’u Jack Nicholson oynuyor olsa bile En Zayıf Halka
veya Survivor Five: Stranded on the Moon gibi yapımlar
karşısında izlenme şansları ne olur sizce? Ve insanlar Kral
Lear veya Macbeth gibi Elizabeth dönemi oyunlara hâlâ
gidiyor olmasına rağmen, bir sanat formundan zevk almakla o
dalda yeni bir örnek yaratmak arasında çok büyük bir fark
var. Arada sırada biri Broadway’de veya başka bir yerde bunu
dener ve her zaman başarısız olur.
Şiir, kayıp bir sanat değildir. Şiir, her zamankinden iyi
durumda. Elbette gösteriş ve dehayı birbirine karıştıran
aptallar çetesi (Mad dergisi çalışanlarının kendilerine
dedikleri gibi) her zamanki gibi çalıların ardına sinmiş
durumda ama sanatın çok parlak temsilcileri de var. Bana
inanmıyorsanız yerel kitapçı dükkanınızdaki edebi dergilere
bakın. Okuduğunuz her altı berbat şiire karşılık bir iki iyi şiire
rastlayabilirsiniz. Ve inanın bana, çöplükle hazine
karşılaştırılıyorsa bu oldukça iyi bir oran.
Kısa hikâyeler de kayıp bir sanat değil ama yok oluşun
derin çukuruna düşmeye şiirden daha yakın olduğunu
söyleyebilirim. İlk kısa hikâyemi uzun yıllar önce, 1968’de
sattığımda pazarın yıpranmasından dolayı hissettiğim
üzüntüyü dile getirmeye başlamıştım bile: yirminci yüzyılın
ilk yarısında çok popüler olan ucuz dergiler yok olmuştu,
haftalıklar (örneğin The Saturday Evening Post) can
çekişiyordu. Aradan geçen yıllar içinde kısa hikâye pazarının
giderek daraldığını gördüm. Tanrı, genç yazarların
hikâyelerini yayınlayabildikleri küçük dergileri, onların
kelime yığınlarını (özellikle 2001 yılında ortaya çıkan Şarbon
korkusuna rağmen) okuyan editörleri ve ilginç hikâyelerin
.antolojisi için hâlâ yeşil ışık yakan yayıncıları korusun.
Onları korumak için Tanrı‘nın bütün gününü, hatta kahve
molasını bile, harcamasına gerek yok. On, on beş dakika
yetecektir çünkü sayıları çok az ve her geçen yıl daha da
azalıyor. Genç yazarlar (bu kitleye ben de dahilim ama orada
hiçbir eserim yayınlanmadı) için Kutup Yıldızı gibi bir yol
gösterici olan Story dergisi artık yok. Yaşaması için çok çaba
gösterilen Amazing Stories de artık yok. Vertex gibi ilginç
bilim kurgu dergileri ve elbette Creepy ve Eerie gibi korku
dergileri de yok. Bu harika dergiler çok uzun zaman önce yok
oldu. Arada sırada birileri bu dergileri hayata döndürmeye
çalışır; bunu yazdığım sıralarda Weird Tales tekrar yayın
hayatına dönmeye çalışıyor. Bu çabalar çoğunlukla sonuçsuz
kalıyor. Vezinlerle yazılmış Shakespeare tarzı oyunlar gibi
göz açıp kapayıncaya kadar yayın hayatına başladıktan çok
kısa bir süre sonra yok oluyorlar. Ve bir kez yok oldular mı,
geri getirmek neredeyse imkânsız oluyor. Yitip gidenler, yitik
halde kalmakta çok kararlı oluyorlar.
Geçen yıllar boyunca kısa hikâyeler yazmaya devam ettim.
Devam etmemin bir sebebi, zaman zaman aklıma fikirler
gelmesi, üç bin, dokuz bin, en fazla on beş bin kelimeye
dökülmek için yalvaran güzel fikirler, bir başka sebepse pek
nazik olmayan bazı eleştiri yazarlarının düşündüklerinin
aksine işimin bitmediğini en azından kendime göstermekti.
Kısa hikâyeler hâlâ başlı başına birer iş, bir zanaatçının
dükkanından alabileceğiniz, her biri diğerlerinden farklı olan
eşyalarla eşdeğerde. Elbette arka odada el emeğiyle
yapılmasını bekleyecek kadar sabırlı ve istekliyseniz.
Ama kısa hikâyeleri pazarlamak için hikâyeler o şekilde
yaratıldı diye yine babadan kalma yöntemler kullanmaya
gerek yok. Ayrıca bir hayal ürününün satış şeklinin o ürünün
değerini azalttığını ve ucuzlattığını varsaymak (eleştiri
basınında pek çok geri kafalı böyle yapmış görünüyor) da
yanlış.
Bana eserlerimi pazarlama konusunda en garip deneyimimi
yaşatan ve anlatmaya çalıştığım ana noktaları gösteren
“Lunapark Treni”nden bahsediyorum. “Lunapark Treni”nde,
yitirilenin geri getirilmesinin çok zor olduğunu, belirli bir
nokta geçildikten sonra yok oluşun muhtemelen kaçınılmaz
olduğunu ama yaratıcı yazarlığın bir yönünde -ticari yön- yeni
bir bakış açısının bazen bütünü güzelleştirebileceğini
anlatmaya çalıştım.
“Lunapark Treni”, On Writing’den sonra, beni neredeyse
sürekli bir fiziksel ıstırap içinde bırakacak bir kazanın
ardından gelen iyileşme dönemimde ortaya çıktı. Yazmak,
acının çoğunu benden uzaklaştırdı; her zaman benim için en
iyi ağrı kesici olmuştur. Anlatmak istediğim hikâye, basitliğin
ta kendisiydi; kamp ateşi başında anlatılan hayalet
hikâyelerinin bir adım ötesi. Ölü Adam Tarafından Arabaya
Alınan Otostopçu’ydu.
Hayal gücümün gerçek dışı dünyasında kaybolmuş bir
halde hikâyemi yazdığım sırada aynı derecede gerçek dışı
olan e-ticaret dünyasında yeni bir oluşum kendini
gösteriyordu. Bu oluşumun bir öğesi, sayfalarını elimizle
çevirdiğimiz (iyi yapıştırılmamışsa bazen çevirirken
kopardığımız), tutkalla bir arada tutulan kapak ve
yapraklardan oluşan kitapların pabucunu dama atacağını iddia
ettiği elektronik kitaplardı. 2000 yılının başlarında, Arthur C.
Clarke’ın sadece siber uzayda yayınlanmış bir makalesine çok
büyük ilgi gösterilmişti.
Ama fazlasıyla kısaydı (ilk okuduğumda kız kardeşinizi
öpmek gibi olduğunu düşünmüştüm). Benim hikâyem
oldukça uzundu. Scribner’daki editörüm Susan Moldow (bir
Gizli Dosyalar hayranı olarak ona Ajan Moldow diyorum…
gerisini siz düşünün) bir gün Ralph Vicinanza’nın teşvikiyle
aradı ve elimde elektronik pazarda denemek isteyebileceğim
bir şey olup olmadığını sordu. Ona “Lunapark Treni”ni
gönderdim ve üçümüz -Susan, Scribner ve ben- yayıncılık
tarihinde küçük bir sayfa açtık. Hikâyeyi birkaç yüz bin kişi
internetten indirdi ve sonunda mahcup olmama yol açan bir
miktar para kazandım. (Tabii bu lanet olası bir yalan, mahcup
falan olmadım.) Kaset hakları bile yüz bin dolardan fazla
kazandırdı ki bu, komik denecek kadar büyük bir miktar.
Böbürleniyor muyum? Kendimi mi övüyorum? Bir açıdan
evet. Ama size söylemek istediğim bir şey daha var:
“Lunapark Treni” beni tam anlamıyla çılgına çevirdi.