Kaos'un Kutsal Kitabı - Albert Caraco

91 Pages·2008·0.51 MB·Turkish

by  Albert Caraco

Kaos'un Kutsal Kitabı
Albert Caraco
Özgün Künye: Bréviaire du Chaos,
Collection Amers dirigee par le Collége du Revizor Éditions
l'Age d'Homme, Lausanne, Suisse, 1999
Yayına Hazırlayan: Işık Ergüden
Çeviri: Işık Ergüden
Kapak Tasarımı, Sayfa Düzeni: Bülent Arslan
Baskı: Can Matbaacılık 0212 613 10 77
ISBN: 978-9944-989-41-1
VERSUS KİTAP Eylül 2007
Albay Faik Sözdener Sk.
Benson İş Merkezi No:21/2 Kadıköy / İstanbul 34710
Tel: O 216 418 27 02 (pbx) Faks: O 216 414 34 42
www.versuskitap.com
[email protected]
Kaos'un Kutsal Kitabı
Yirminci yüzyılın son peygamberi Caraco’nun eserinden
rahatsız edici hakikatler birer havai fisek gibi fırlar ve patlar.
Bu fişeklerin soğukluğu, doğrudanlığı, berrak karamsarlığı az
rastlanır türdendir; ne Nietzsche’de ne de Cioran’da rastlarız
böylesine. Caraco “acı gerçekler”i çarpar yüzümüze; hem de
Klasik yazarlara özgü bir sadelik ve akıl gücüyle. O bir
“nesnellik fanatiği”dir. Guy Dehord’u andıran -doğru çıkan-
bir kehânet gücü vardır. Bedduası ve laneti “nesnel”dir:
Ürememize, üretmemize ve tüketmemize itiraz eder;
dünyanın sonunu hazırlayan şehirlerimize, üst üste
koyduğunuz beton yığınlarına, budala politikacılara ve yok
olmaya mahkûm kitlelere, sürüleredir onun laneti,
böcekleşmiş yığınlara, gökten firar etmiş tanrılara -bu yüzden
de “doğru”dur. Dünyada en çok sevdiği şeyin, uygarlığın
ihanetine uğramış birinin öfkesidir onunki.
Cinsellikten Yahudi sorununa, sembolizmden felsefi
meselelere ve edebiyata dek her alanda yazmış, şu ana dek
yirmi iki ciltlik eseri yayımlanmış bir yazar olan, ancak pek
az tanınan, pek az okunan, tanınmayı ve bilinmeyi ise hem
içerik hem de hiçim bakımından hak eden Albert Caraco’nun
eserinin en özlü kısmı olan “Kaos’un Kutsal Kitabı” ideal bir
saldırı malzemesi, bir dinamit, bir tahrip kalıbıdır: Yoğun,
kısa, esildi, terörist, sert, kehanet dolu, provokatif, karanlık,
gizli -ve yeterli...
Bir Ahir Zaman Peygamberi, Sınıflandırılamaz
Düşünür
Albert Caraco
“Ahir zaman”; hem “yeni”, “son” anlamında, hem de
“dünyanın son günleri, kıyametin kopmak üzere bulunduğu
günler veya yıllar” anlamında bir ibare. Caraco bu iki anlama
da denk düşen bir yazar, düşünür. Keza, “sınıflandırılamaz”;
tıpkı öncelleri gibi, bütün nihilist fikir ve düşünürler,
Schopenhauer, Nietzsche, hatta Malthus, Cioran... nev-i
şahsına münhasır şahsiyetler, düşünürler... İnsanlığın artık
rastlamadığımız bir soyu...
Yaklaşık dört yüzyıldır Türkiye’de yaşayan Sefarad bir
ailenin oğlu olarak 10 Temmuz 1919’da -sürgünler ve göçler
zamanında- İstanbul’da doğmuş Albert Caraco. Önce Orta
Avrupa’ya (Viyana, Prag, Paris) göç etmiş Caraco ailesi,
sonra İkinci Dünya Savaşı arifesinde, Nazi tehdidi karşısında
Güney Amerika’ya.
Albert Caraco’nun mutlak anlamda yazıya adanmış,
münzevi yaşamında biyografinin ne kadar önem taşıdığı yine
ancak eserlerine bakarak anlaşılabilir. Ama savaş sonrası
Paris’ine geri dönüşünün onda yarattığı yıkım ve felaket
duygusunu, insanlığa dair umutsuzluğunu şahsi kararıyla
ölçebiliriz: İntihar kesin ve tek sondur. Ancak ailesini
üzmemek için, bunca yıkımın üzerine bir de bunu eklememek
için erteler. Önce annesi ölür; “Bayan Anne”nin ölümünün
hemen ardından yazdığı Post Mortem, doğmuş olmanın nafile
ve telafisiz duygusunun —Türkçe ifadeyle “Batsın Bu
Dünya! ”nın- en yeğin ve yoğun anlatılarından biridir:
Anneden nefretin ve anne sevgisinin incelikli, ender
anlatılarından biri. Sonra baba ölür; daha fazla bekleyecek
hiçbir şey kalmamıştır: Albert Caraco, babasının ölümünden
birkaç saat sonra intihar eder (Eylül 1971).
Bu kadar rasyonel ve tartışmasız, kesin bir hayatın
tartışmasızlığından geriye çok sayıda yayımlanmış (ve
okuyucu bulamamış) ya da hiç yayımlanmamış sayısız eser
kalmıştır; çünkü Caraco, yıllar önceden kararlaştırdığı intihar
-ve ölüm- ânını beklerken, tek iş olarak, düzenli ve sistematik
olarak yazar, başka bir şey yapmaz, sadece yazar, her gün
aynı saatlerde, altı saat yazar, tek bir düzeltme yapmadan
yazar, inzivayı -ve dünyayı- yaşar.
Hayatından anlayabiliriz; çok kültürlü, çok dilli biridir
Caraco. Ama bir eseri sınıflandırılamaz yapmaya bu kadarı
yetmez elbette. Yirminci yüzyılın son peygamberi Caraco’nun
eserinden rahatsız edici hakikatler birer havai fişek gibi fırlar
ve patlar. Bu fişeklerin soğukluğu, doğrudanlığı, berrak
karamsarlığı az rastlanır türdendir; ne Nietzsche’de ne de
Cioran’da rastlarız böylesine. Caraco “acı gerçekler”i çarpar
yüzümüze; hem de Klasik yazarlara özgü bir sadelik ve akıl
gücüyle. O bir “nesnellik fanatiği”dir. Guy Debord’u andıran
—doğru çıkan— bir kehânet gücü vardır. Bedduası ve laneti
“nesnel”dir: Ürememize, üretmemize ve tüketmemize itiraz
eder; dünyanın sonunu hazırlayan şehirlerimize, üst üste
koyduğunuz beton yığınlarına, budala politikacılara ve yok
olmaya mahkûm kitlelere, sürüleredir onun laneti,
böcekleşmiş yığınlara, gökten firar etmiş tanrılara -bu yüzden
de “doğru”dur. Kendini anarşistlere ve nihilistlere yakın
hissetse de, geleceğe dair mutlak umutsuzluğu, felaket
beklentisi onu geçmişe, “reaksiyoner” -ikili anlamda: Tepkici
ve gerici- tavra da yöneltir; kimi ibarelerini monarşi yanlısı,
hatta ırkçı olarak görebiliriz, ama şimdiki zamana dair
yaşadığımız “acı gerçeği” burada ayırt etmemek imkânsızdır.
Dünyada en çok sevdiği şeyin, uygarlığın ihanetine uğramış
birinin öfkesidir onunki. Sınıflandırılamazlık, bu genelleşmiş
nefretin ve nerede duracağı belli olmayan sorgulamanın
insanda yarattığı tedirginliğin de karşılığıdır.
Cinsellikten Yahudi sorununa, sembolizmden felsefi
meselelere ve edebiyata dek her alanda yazmış, şu ana dek
yirmi iki ciltlik eseri yayımlanmış bir yazar olan, ancak pek
az tanınan, pek az okunan, tanınmayı ve bilinmeyi ise hem
içerik hem de biçim bakımından hak eden Albert Caraco’nun
eserinin en özlü kısmı olan “Kaos’un Kutsal Kitabı” ideal bir
saldırı malzemesi, bir dinamit, bir tahrip kalıbıdır: Yoğun,
kısa, esinli, terörist, sert, kehanet dolu, provokatif, karanlık,
gizli -ve yeterli...
İnsan katmanlarında gezinen aşırı ahlakçı Caraco bir
kıyamet habercisidir; yıkım ve felaket kehânetinde bulunur.
Nietzsche gibi o da “ebedi tekerrür”den söz eder; kaynağa
geri dönüş, ona göre dişi ilke’nin egemen olmasıdır... Ama
onu yeryüzüne bağlayan tek şey edebiyattır. Kelimenin tam
anlamıyla bir Aydınlanma düşünürü, bir Ansiklopedist, bir
erüdit olan Caraco’nun “karanlık nihilizmi”nin ürünü olan
kesinlikle karanlık, karamsar, insandan kaçan kitapları, hiçbir
umuda, hiçbir pozitifliğe yer vermez. Her türden ırkçılığın ve
fanatizmin yükselişine tanık olduğundan, her türden
hümanizmanın imkânsızlığını açıkça belirttiğinden dayanması
güç, okunması güç -ama mükemmel bir dilde yazılmış- bu
kitaplar, özellikle de “Kaos’un Kutsal Kitabı”, felsefeden
ziyade bir ahlak ve tarih kitabıdır; çağdaş dünyanın karanlık
ve umutsuz, aynı zamanda peygamberce bir teşhisi, mutlak
sonun kesin çağrısı olarak okunabilir.
En sonuncu ve en radikal ahlakçının, öfkeli beddualarla
dolu, kısa fragmanlardan oluşan bu kitabı, bir tür kutsal kitap,
kıyamet deyişi olarak okunabilir; ama daha ürkütücü, çünkü
gerçekçidir —çünkü zaman dışı bir yerden konuşur Caraco.
Kendini herkesin, her şeyin, politikanın, çıkarın, zamanın
dışına yerleştiren, başka bir yerden konuşan biri...
Bu sesin karşılık bulmadığını söylemek için henüz erken.
Aykırı, irkiltici seslerin reddedildiğini, yok sayıldığını
biliyoruz; Caraco’nun sesi de bize insan denen canlının doğa
karşısındaki fuzuli varlığını, yokluğunun doğayı hiç
“ilgilendirmeyeceğini”, belki de “rahatlatacağını” hatırlatan,
haddimizi bilmeye, boyumuzun ölçüsüyle davranmaya davet
eden ender metinlerden... İnsan, (büyük ya da küçük harfli)
tanrı olmasa da edebini takınabilir, takınmalı... Az sayıda
kişinin okuduğu metinlerde edep duygusu, insanlık kadar eski
ve ezoterik bir bilgi hep saklıdır; “Kaos’un Kutsal Kitabı” da
bunlardan biri...
“İyi okumalar”...
Işık Ergüden
Işık Ergüden
1960 İstanbul doğumlu. Galatasaray Lisesi ve Boğaziçi
Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünde okudu.
Yayımlanmış çok sayıda çeviri kitabı vardır. Ayrıca, ağırlıklı
olarak deneme türünde metinler de yazmaktadır.
Ölüme doğru gidiyoruz, tıpkı okun hedefe doğru gitmesi
gibi, asla ıskalamayacağımız da kesin, ölüm bizim tek
kesinliğimiz, tek gerçeğimiz, öleceğimizi daima biliyoruz,
herhangi bir zamanda, herhangi bir yerde, biçiminin bir önemi
yok. Çünkü ebedi yaşam bir anlamsızlıktır, ebediyet hayat
değildir, ölüm özlem duyduğumuz istirahattir, hayat ve ölüm
birbirine bağlıdır, başka şey talep edenler imkânsızı isterler ve
tek elde edecekleri, ödülleri ise duman olup gitmek olacaktır.
Bizler, sözcüklerle yetinemeyenler, yok olmaya razıyız ve rıza
göstermekte de haklıyız, doğmayı biz seçmedik ve bize
verilmekten çok dayatılmış olan bu yaşama, kaygı ve acı
dolu, neşesi sorunsallı ya da kötü bu yaşama hiçbir yerde
katlanamadığımız için kendimizi mutlu addediyoruz. Bir
insanın mutlu olması neyi kanıtlar? Mutluluk türe özgü bir
durumdur, bizse cinsin yasalarına bakıyoruz yalnızca, bu
yasalardan yola çıkarak düşünüyoruz, bu yasalar üzerine kafa
yoruyor ve bu yasaları derinleştiriyoruz, mucize arayanları
küçümsüyoruz, sonsuz mutluluğuna düşkün değiliz, bizim
gerçekliğimiz bize yeter, türümüzün üstünlüğü başka yeri
kapsamaz.
Her birimiz tek başımıza ölüyoruz ve bütünüyle ölüyoruz;
bu iki hakikati çoğu kişi reddeder, çünkü çoğu insan yaşadığı
süre boyunca uyuklar ve yok olacağı anda uyanmaktan
çekinir. Yalnızlık, ölümün okullarından biridir, çoğunluk asla
bu okula giremez, bütünlük başka bir yerde elde edilemez,
aynı zamanda yalnızlığın da ödülüdür bütünlük. İnsanları
birbirinden ayırt etmek gerekirse, insanlar üç takıma ayrılır:
Uyurgezerler, ki bunlar sürüyledir; aklı başında ve duyarlı
olanlar iki düzlemde yaşarlar ve kendilerinde neyin eksik
olduğunu bilerek, hiç bulamadıkları şeyi aramaya çalışırlar;
tinsel insanlar iki kez doğmuşlardır, tek başlarına ölmek ve
bütünüyle ölmek için düzenli adımlarla ölüme doğru yürürler,
ölüm ânını, yerini ve tarzını tesadüfen de olsa seçemedikleri
durumda, gündelik işleri küçümsediklerini belirtmenin tek
yoludur bu onlar için. Uyurgezerler putperesttir; aklı başında
ve duyarlı olanlar mümindir; iki kez doğmuş tinseller,
uyurgezerlerin hayal edemedikleri, ötekilerin ise tahayyül bile
edemediği şeye taparlar tinde, çünkü onlar kâmil insanlardır,
dolayısıyla zaten elde etmiş oldukları şeyi ne aramaya
kalkışırlar ne de ona taparlar, çünkü kendileri odur zaten.
İçinde yaşadığımız şehirler ölümün okullarıdır, çünkü gayri
insanidirler. Bu şehirlerin her biri uğultunun ve leş kokunun
kesiştiği kavşaklar halini almıştır, her biri binalardan oluşan
bir kaos olmuştur, bu şehirlerin içine milyonlarcamız
yığılarak, yaşama nedenimizi yitirmekteyiz. Biz çaresiz
bahtsızlar, kendimizi saçmalık labirentine iyi kötü girmiş
hissediyoruz ve buradan ancak ölümüz çıkacak, çünkü bizim
yazgımız daima çoğalmakta, tek amacımız da sayısızca
ölmekte. İçinde yaşadığımız şehirler, çarkın her dönüşünde
birbiri ardına hissettirmeden ilerliyor, birbirleriyle kaynaşma
özlemiyle yanıp tutuşarak; bu yürüyüş mutlak kaosa doğru,
uğultu ve leş kokusu içinde. Çarkın her dönüşünde arazi
fiyatları artıyor, boş alanı yutan labirentin içinde plasman
geliri şehir duvarlarını günden güne yükseltiyor. Paranın para
getirmesi ve içinde yaşadığımız şehirlerin ilerlemesi şart
olduğundan, her kuşağın evlerinin iki misli yükselmesi ve iki
günde bir suların kesilmesi de meşrudur. Mimarların tek