Dr. ATTĠLA OĞUZHANOĞLU DENĠZLĠ-2010

656 Pages·2010·7.58 MB·Turkish

KLĠNĠK BĠLĠMLERĠ GĠRĠġ
(PROPEDÖTĠK)

YAYIMCI: Dr. ATTĠLA OĞUZHANOĞLU

DENĠZLĠ-2010
ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa

ANAMNEZ ALMA VE GENEL DURUM MUAYENESĠ-GĠRĠġ VE ĠLKELER-
Dr.Attila OĞUZHANOĞLU
PSĠKĠYATRĠK HASTALIKLARDA ANAMNEZ ALMA VE HASTA GÖRÜġMESĠ
PSĠKĠYATRĠK GÖRÜġME, ÖYKÜ VE RUHSAL DURUM MUAYENESĠ
Dr. Nalan K.OĞUZHANOĞLU, Dr. Osman ÖZDEL
PSĠKOLOJĠK TESTLER
Uzm. Psk. Talip ÇABUK
SAĞLIK ÇALIġANI VE BĠYOGÜVENLĠK
Dr. Melek DEMĠR
ACĠL TIP
Dr. Bülent ERDUR
DERĠ HASTALIKLARINDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
DERĠ HASTALIKLARINDA ÖYKÜ ALMA
Dr. ġeniz ERGĠN
DERĠ MUAYENESĠ
Dr. Berna ġanlı ERDOĞAN
DERĠ HASTALIKLARININ TANISINDA YARDIMCI ÖZEL FENOMENLER
Dr.Nida Kaçar
DERĠ HASTALIKLARINDA TANI YÖNTEMLERĠ
M Levent TAġLI
KULAK BOĞAZ BURUN HASTALIKLARINDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
BOYUN BÖLGESĠ ÖYKÜ VE FĠZĠK MUAYENE
Dr. Bülent TOPUZ
KULAK HASTALIKLARINDA SEMPTOMDAN TEġHĠSE
Dr. Necdek Fazıl ARDIÇ
BURUN ÖYKÜ VE FĠZĠM MUAYENESĠ
Dr. Cüneyt Orhan KARA
GÖZ HASTALIKLARINDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
Dr. Sinan TATLIPINAR, Dr. Volkan YAYLALI
SOLUNUM SĠSTEMĠ HASTALIKLARINDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
Dr. Sibel ÖZKURT
KALP HASTALIKLARINDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
Dr. Asuman KAFTAN

DAMAR HASTALIKLARINDA ÖYKÜ ALMA VE KLĠNĠK DEĞERLENDĠRME
Dr. Ahmet BALTALARLI
Dr.Gökhan ÖNEM
GASTROĠNTESTĠNAL SĠSTEM HASTALIKLARINDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
Dr. Mustafa YILMAZ
HEMATOLOJĠK HASTALIKLARDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
Dr. Sibel Kabukcu Hacıoğlu
Dr. Veli Çobankara
ÜROGENĠTAL SĠSTEM HASTALIKLARINDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
Dr. Zafer AYBEK
Dr. Cenk Acar
ROMATOLOJĠK HASTALAKLARDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
Dr. Veli ÇOBANKARA, Dr. Tufan TÜRK
KAS-ĠSKELET SĠSTEMĠNĠN KĠLĠNĠK DEĞERLENDĠRMESĠ
KAS-ĠSKELET SĠSTEMĠNĠN KLĠNĠK DEĞERLENDĠRMESĠ
Dr. Füsun ARDIÇ,
Dr. Oya TOPUZ
TIBBĠ REHABĠLĠTASYONDA FONKSĠYONEL DEĞERLENDĠRME
Dr. Necmettin YILDIZ,
Dr. Füsun ARDIÇ
SĠNĠR SĠSTEMĠ HASTALIKLARINDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
NÖROLOJĠK ÖYKÜ ALMA, MENTAL-MOTOR BAKI
Dr. Tülay KURT
KRANĠAL SĠNĠR VE BEYĠNSAPI MUAYENESĠ
Dr. Attila Oğuzhanoğlu
DUYUSAL SĠSTEM SORGULAMA VE MUAYENESĠ
Dr.Attila OĞUZHANOĞLU
SEREBELLAR MUAYENE
Dr. L.Sinan BĠR
REFLEKS MUAYENESĠ
Dr.Attila OĞUZHANOĞLU
Dr.Tuncer SÜZER
KADIN HASTALIKLARI-DOĞUM VE ĠNFERTĠLĠTE
Dr. Erkan ALATAġ
ÇOCUK HASTALIKLARINDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
ÇOCUK HASTALARINDA ANAMNEZ ALMA VE FĠZĠK MUAYENE
Dr. Hacer ERGĠN
YENĠDOĞANDA ÖYKÜ ALMA VE FĠZĠK ĠNCELEME
Dr. Ġlknur KILIÇ
CERRAHĠ HASTALIKLARDA ANAMNEZ VE FĠZĠK MUAYENE
AKUT KARIN TABLOSUNDA ÖYKÜ VE FĠZĠK MUAYENE
Dr.Burhan KABAY,
Dr. Akın ÖZDEN
MEME HASTALIKLARINDA MUAYENE VE TANI YÖNTEMLERĠ
Dr. Ergün ERDEM
ANOREKTAL MUAYENE
Dr. Uğur SUNGURTEKĠN
SPOR YARALANMALARI
Dr. Alper KILIÇ
KLĠNĠK GENETĠKTE HASTAYA YAKLAġIM
Dr. Füsun DÜZCAN
LABORATUAR
Dr. Süleyman DEMĠR
YAZARLAR KURULU:

Dr. Ahmet BALTALARLI, Prof. Dr. Füsun Ardıç, Prof.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kalp ve Damar Cerrahisi AD FTRAD

Dr. Akın Özden, Prof. Dr. Füsun Düzcan, Ph.D., Doç.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Genel Cerrahi AD Tıbbi Biyoloji ve Genetik AD

Dr. Attila OĞUZHANOĞLU, Prof. Dr.Gökhan ÖNEM, Doç.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nöroloji AD Kalp ve Damar Cerrahisi AD

Dr. Asuman Kaftan, Prof. Dr. Hacer Ergin, Prof.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kardiyoloji AD Çocuk Hastalıkları ve Sağlığı AD
Yenidoğan Bilim Dalı
Dr. B. Alper KILIÇ, Prof.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr.Ġbrahim Türkçüer
Ortopedi ve Travmatoloji AD Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Acil Tıp AD
Dr. Berna ġanlı Erdoğan, Doç.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Ġlknur Kılıç, Prof.
Dermatoloji Anabilim Dalı Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Hastalıkları ve Sağlığı AD
Dr. Burhan Kabay, Doç. Yenidoğan Bilim Dalı
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Genel Cerrahi AD Dr. Ġsmail Cenk Acar, Yar.Doç.
Pamukkale Üniversitesi
Dr. Bülent ERDUR, Doç. Üroloji AD
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Acil Tıp AD Dr. L.Sinan BĠR, Prof.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dr. Bülent Topuz, Prof. Nöroloji AD
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kulak Boğaz Burun AD M. Levent TAġLI
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dr. Cüneyt Orhan Kara, Prof. Dermatoloji Anabilim Dalı
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kulak Boğaz Burun AD Dr. Melek DEMĠR, Doç.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dr. Ergün Erdem, Prof. Tıbbi Mikrobiyoloji AD
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Genel Cerrahi AD Dr. Mustafa Yılmaz, Doç.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dr. Erkan ALATAġ, Prof. Ġç Hastalıkları AD
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Dr.Nalan K. OĞUZHANOĞLU, Prof.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Psikiyatri AD NöroĢirurji Bölümü

Dr. Necdet Fazıl Ardıç, Prof. Dr. Tülay Kurt, Doç.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Atatürk Sağlık Sitesi
Kulak Boğaz Burun AD Ġzmir Devlet Hastanesi
Nöroloji Bölümü
Dr. Necmettin Yıldız, Yar. Doç.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Uğur Sungurtekin, Prof.
FTRAD Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Genel Cerrahi AD
Dr.Nida Kaçar, Yar. Doç.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Veli Çobankara. Doç.
Dermatoloji Anabilim Dalı Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dahiliye AD
Dr. Osman Özdel, Doç. Romatoloji Bilim Dalı
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Psikiyatri AD Dr. Volkan YAYLALI, Prof.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dr. Oya Topuz, Doç. Göz Hastalıkları AD
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
FTRAD Dr. Zafer AYBEK, Prof.
Pamukkale Üniversitesi
Dr. Sibel Kabukcu Hacıoğlu, Yard. Doç. Üroloji AD
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dahiliye AD

Dr. Sibel Özkurt, Doç.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları AD

Dr. Sinan TATLıPıNAR, Doç.
Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Göz Hastalıkları AD

Dr. Süleyman DEMĠR, Prof.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Tıbbi Biyokimya AD

Dr. ġeniz ERGĠN, Doç.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dermatoloji AD

Talip ÇABUK, Uzman Psikolog

Dr. Tufan Türk, Uz.
Denizli Devlet Hastanesi,
Dahiliye Bölümü, Romatoloji Dalı

Dr. Tuncer Süzer, Prof.
Anadolu Sağlık Merkezi, Gebze-Ġstanbul
6

ANAMNEZ ALMA VE GENEL DURUM MUAYENESI
7
ANAMNEZ ALMA VE GENEL DURUM MUAYENESI
Attila Oğuzhanoğlu
Hekim hastasıyla karĢı karĢıya geldiği anda gereksinim duyduğu ilk ve en temel
verileri anamnez ve fizik muayene (FM) yoluyla sağlar. Hemen tüm meslek yaĢamı boyunca
hekimin pratik uygulamasının ayrılmaz bir parçası olan bu iki yöntem zaman içinde deneyim
ve bilgi birikimi ile daha da geliĢerek ona adeta bir sanatçı inceliği ve becerisi sağlar. Gerek
anamnez almanın gerekse fizik muayene yapmanın olmazsa olmaz kuralları, adım adım
izlenmesi gereken yol ve yordamı vardır. Her hekim bu iki yöntemi de iyice öğrenmeli, kendi
pratiğine aktarmalı ve zaman içinde kendi özgül tarzını geliĢtirmelidir.
Anamnez almanın ilkelerine girmeden önce hekimlik sanatının, hekim-hasta iliĢkisinin
temel bazı kavramlarına girmek yararlı olacaktır.
Hekimlik sanatının iki temeli:
Tanı: Hasta ya da yakınlarının dile döktüğü tüm yakınmaların fizik muayenede elde
edilen bulgularla birleĢtirilip sentezlenerek hastalığın ortaya konulması, tanınması sürecidir.
Bu süreç hastayla ilk karĢılaĢıldığı anda baĢlayıp sağaltım( =tedavi) bitinceye dek sürer. Bu
süreç boyunca da belli bazı sorgulamaları yinelemek gerekli ve yararlıdır. Hem temel
hastalığın gidiĢinin(=prognoz) belirlenmesi hem de ortaya çıkabilecek sağaltım
komplikasyonları açısından yeniden sorgulama önem taĢır. Öyleyse tanı sürecinin bir kez
kağıda yazılıp bırakılan durağan bir süreç değil sürekli değiĢebilen dinamik bir süreç
olduğunu bilmek gerekmektedir. Klinisyen, klinik tabloyu tanımlayıp bilinen bir çerçeveye
oturtmanın (=klinik tanı) yanısıra hangi beden yapıları ve bunların yapısal bozuklukları
(=anatomopatolojik tanı) ya da iĢlevse1 bozukluklarını içerdiğini (=anatomo-fizypatolojik
tanı) de irdelemek durumundadır.
Sağaltım: Hastanın hekimden beklentisi budur. Hasta, hekime sorununa çözüm
aramak için gelir. Çözüme ulaĢmak için tanı koymak hekimin sorumluluğu ve görevidir.
Ancak kesin tanıyı herzaman koyabilmek olanaklı olmayabilir. Bu durumda hekimin yapması
gereken belirti ve bulguları yok etmeye yönelik (=semptomatik=palyatif ) sağaltımdır.
Hekim hasta iliĢkisinin ilkeleri:
Bir yakınma ile hekime gelen hastanın öncelikle bir insan olduğunun hep anımsanması
gerekir. Hekim, kendisine muhtaç gibi görünen hastadan yukarıda, onun üzerinde bir varlık
8
değildir. Hekim hasta iliĢkisi temelde bir insan iliĢkisidir ve hastanın, insan haklarından
kaynaklanan hakları(=hasta hakları) vardır.
Hekim-hasta iliĢkisinin baĢlıca ilkelerini Ģöylece sıralayabiliriz:
Gizlilik. Hasta, sorgulama sürecinde baĢka hiçbir kimseye söyle(ye)meyeceği sırlarını
hekime söylemek durumunda kalabilir. Sorgulama ya da muayene ile hastadan sağlanan
bilgilerin kiĢinin kendi istenci dıĢında baĢka bir kimseye açıklanmaması gerekir. Akıl ve ruh
sağlığı bozuk olanlarla cocukların yakınlarına verilecek bilgiler bunun dıĢındadır. Ancak
hastaya yardımcı olacak yeni düĢünce ve bilgilerin oluĢturulması amacıyla hekim, baĢka
hekim(ler)e danıĢabilir(=konsültasyon) ve bu bilgileri paylaĢabilir. Tıbbi-bilimsel geliĢmeye
katkı sağlayacaksa bilimsel makale olarak-hasta kimlik bilgilerini gizli tutmak koĢulu ile-
yayımlayabilir.
Günümüzde insan hakları bağlamında hasta hakları oldukça önem kazanmıĢ ve hekim-
hasta iliĢkisi sürecinde ön plana çıkmaya baĢlamıĢtır. Yapılacak her türlü tanısal ve sağaltım
amaçlı incelemenin hastaya ayrıntılı olarak anlatılması, hastanın bu iĢlemlere bilinçli bir
biçimde izin vermesi bu iliĢkinin temeli olmuĢtur. AraĢtırma amaçlı yapılacak olan her türlü
ek muayene ya da inceleme için hastadan özel olarak hazırlanmıĢ bir belgeyi imzalaması
biçiminde ‗bilgilendirilmiĢ onam‘ alınması gerekmektedir. Bununla birlikte yapılacak
araĢtırmanın bilimsel düzeyinin uygunluğu, bilime yeni bir katkı sağlamakta olduğu,
bilgilendirilmiĢ onam formunun açık, anlaĢılır ve amaca uygun olduğu konuları ‗Bilimsel
AraĢtırma Etik Kurulu‘nca değerlendirmekte ve onay verilmekte, onay verilmezse bilimsel
araĢtırma yapılamamaktadır. Onay alındıktan sonra ise araĢtırmanın yapılma ve yayınlanma
sürecinde etik kurula bilgi verilmelidir.
Yine hasta haklarının kazanmıĢ olduğu önemden ötürü, hastaların tanı ve sağaltım
hatalarına karĢı haklarını arayabilme yolunda hukiki süreçler kolaylaĢtırımıĢ ve bu yönde her
hekimin zorunlu sorumluluk sigortdası yapması yasal koĢulları bağlanmıĢtır.
Hekim hastanın öncelikle bir insan olduğunu hiç bir zaman unutmadan en temel insan
haklarını gözetme temelinde hasta haklarını en üst düzeyde koruma gayreti içinde olmalıdır.
“Primum nihil nocere”. Tüm dünya tıp çevresine yerleĢmiĢ olan bu özdeyiĢin
Hipokrat‘ca söylendiği bilinmektedir. ―Önce zarar verme!‖ diye çevrilebilecek bu özdeyiĢ
hekimin, karĢısındakine en ufak bir zarar bile vermemesi gereğini anlatır. Bu özdeyiĢ tanı ve
sağaltım çabaları sırasında hastayı olası zararlardan korumada hekimin dikkatli olması
9
gereğinin altını çizmektedir.
Hastalık değil hasta vardır. Kitaplar hastalıkları en özgün görünümleri ile anlatırlar.
Biyolojik, ruhsal ve toplumsal yönleri ile birbirine benzemeyen insan klinik olgu olarak da
birdiğerinin tıpatıp aynısı değildir. Her hasta, klinik tanı, anatomo-fizyo-patolojik tanı
yönlerinden ve sağaltım çabalarına verdikleri yanıt yönünden kendi koĢulları içinde ele
alınmalıdır.
Tanıda temel kavramlar:
Semptom (=belirti): Hastanın hekime gelmesine yol açan yakınmalarının yanısıra
sorgulamada ortaya çıkan ve hastalıkla ilgili verilerdir. Her semptom hasta tarafından
yakınma olarak söze dökülmez. Anamnez alma sanatı hastanın hemen sergilemediği
belirtileri ortaya koyma sanatıdır. Bazi nörotik hastalar ise tüm yakınmalarını bir kağıda
yazarak gelirler( liste belirtisi) ve ordan okumak isterler.
Bulgu( =sign): Hekimin fizik muayene ile elde ettiği hastalıkla iliĢkili olabilecek
verilerdir. Hekim bunları beĢ duyusundan dördünü kullanarak (bak.fizik muayene yöntemleri)
elde etmenin yanısıra yardımcı araç gereçlerle de (bak.yardımcı gereçler) zenginleĢtirir.
Tanı sürecinin basamakları:
Anamnez: Hastanın yakınmalarının baĢlaması ile hekime gelrnesi arasında geçen
sürede hastalık gidiĢi ile ilgili bilgileri toplama iĢlemidir. Biraz ileride ayrıntılarına
girilecektir.
Fizik muayene (FM), hekimin hastayı tepeden tırnağa ele alıp değerlendirdiği ve
zaman zaman yinelediği bir süreçtlr. Ananmez alırken sağlanan veriler hastadan alındığı için
öznel(=sübjektif) sayılırken bu süreçte elde edilen veriler nesnel(=objektif) sayılmaktadır.
Belli bazı hastalıklarda muayene bulgusu olmadığından anamnez çok önem taĢırken bazı
hastalıklarda da muayene bulguları önem kazanmaktadır.
Yardımcı laboratuar incelemeleri: Klinikte çoğu zaman anamnez ve fizik muayene ile
elde edilen verilerle yetinilmez, bu verilerin desteklenmesi, dıĢlanması ya da tamamlanması
istenir. Bedenin salgıladığı ya da hekimin aldığı her türlü salgı ya da dokunun incelenmesi,
fizyolojik olayların araç gereçlerle değerlendirilmesi, radyolojik incelemeler, hep laboratuar
incelemesi kavramı içine girer. Konunun ayrıntısına bu bölümde girilmeyecektir ancak her
bölüm kendisi ile ilgili laboratuar incelemelerini ilgili bölümlerde anlatacaktır.
10
BileĢim( =sentez). Elde edilen tüm verilerin değerlendirilip, yorumlanıp sonuca
bağlanması yani ayırıcı tanı ve kesin tanının( =teĢhis=diagnosis) konulmasıdır.
ANAMNEZ:
A-Anamnez alma ilkeleri:
1-Dinleme ve soru sorma:
-GörüĢme yeri olarak poliklinik ya da klinikte hekim odası uygundur. Hekim hasta
iliĢkisi süresince kalabalığın varlığı iĢi güçleĢtirir. BaĢbaĢa durumdayken hasta baĢkalarının
bilmesini istemediği konulara daha rahat girer. Bir hemĢirenin varlığı çoğu zaman hekim
açısından da yararlıdır. Hekim de hasta da rahat durumda olmalıdır. Bazan araya masa vb. bir
eĢyanın konmaması hastaların kendini rahat hissetmesini sağlayabilir.
-Hekimin kendini tanıtarak konuĢmaya balaması ve hastaya …bey, …hanım,
beyefendi, hanımefendi vb. biçimde seslenmesi uygundur.
-Teyze, amca, dayı vb. biçimde sesleniĢler doğru değildir. Hekim ortamı yumuĢatmak
için birkaç sözle giriĢ yapabilir. Bir hasta için uygun bir konuĢma tarzı bir baĢkası için uygun
olmayabilir ve görüĢmeyi olumsuz etkileyebilir.
-Olanak bulunduğu sürece bilgileri hastanın kendisinden almalıdır. Hastanın bilinci
bozuksa, net bilgi veremeyecek denli yaĢı küçükse, zeka ve ruh sağlığı bozuksa hastalığı en
iyi bilen kiĢilerden öykü alınabilir ya da hastanın verdiği bilgiler tamamlanabilir.
-Hekim acelesi olduğu izlenimi vermemelidir. Anamnez alma sürecinde hastanın
konuĢmasnı teĢvik etmeli, konuĢmakta zorlanan kiĢileri birkaç soru ile konuĢturmaya
çalıĢmalıdır. Bazı hastaların fazla zorlanmadan konuĢtuğu durumlarda ise denetim elden
bırakılmamalı, konunun çok dıĢına çıkan hasta uygun bir ifade ve soruyla konuya
döndürülmelidir.
-Açık uçlu sorular hastanın kendisini ifade etme kolaylığı sağlayabilir, örneğin ―daha
sonra neler oldu?‖, ―Bu konuda neler hissettiniz?‖, ―KonuĢtuk1arımıza eklemek istediniz
Ģeyler var mı?‖… gibi. Özel bilgiler almak için daha dolaysız sorular sorulabilir, örneğin ―ne
zamandan beri baĢağrınız var?‖, ―günde kaç kez ilaç kullanmaktasınız?‖, ―ilk adetinizi ne
zaman gördünüz?‖ ..gibi. Yönlendirici sorular çok sakıncalıdır, bu durumda hasta kendi
gerçeğinden çok hekimin bilmek istediğini düĢündüğü Ģeyi söyleme eğilimi içine girer.