Table Of ContentAYŞEB UGRA • Devlevteİ şadamlan
AYŞBEU GRA Yükseökğrenim ini Kanadat'admaa mlvaeMd cıG ilÜln iverEskiotesi
nomBöil ümü'nddoeknt alodıra. H aleBoğanz içÜin iversAittaestiEü nrskti tüsü'nde
öğretüiymesv ie Bo ğaziçi ÜniversSosyailt esiP oliFtiokruam um erkezkiunruicnu
başkanlabninriUd.zmanlıka n alanliaknt:id saüdşiü ntarihice vei ktisat metodolo
jiksair,ş ılasosyalş urmaploıl itgieklai,iş kmtei sKaidııa.pRl eaanı:l:iKar rıig P olanyi
Jotrh 2el stC entwyMa:r keEtc onoamsayP olitica(lK aParno jAeğicaltbre it ralni kte
derleme, MaPcınilalanl,gra v20e0 7;2 1Y.ü zyılda Kari OPkoulmaanikyl,ie '.Ytii şim
Yayın2l009a)n;,K apitaliYzomk,s uvlelTü rukkl yeS'odsyeaP lo li(t2i00ka8B )i;Tr e
mel HahO larVaatka ndaşlGelıikri neD oğru (ÇağKleayrd ebri rilldieek rtleei mlee,t i
şiYma yınl2a00n7,)S ;o syaPlo liYtaizkıa(l Çaanğ Kleayrd ielbrei rldiekrtleei mlee,
tişim Yay2ı00n6l)aD;rev ıl,e• tP iyasKaarş ıtlığôıtıeısıi(nnt dlee tYiaşyiımn lan,
2000)l;s liaınEn c onoOmrgianci zat(iToEnSsE V/FriEebedrtrV iackhf1 ı99,9) S;t ate,
Markeandt ,O rgaizationanl Form (BehÜlsüdli kielbnei rldiekrtlee me, deW alter
Gruyte1r99,7 )S;to tande BusinessimnMe odenm Turk(eyS taUtneiv erosfNi cwty
YorPresks ,1 994;Türkçesi : Devlveelt şadam lan,i letYiaşyiımn 1l9a9n5,i) k;t isatçı
lavre i nsan(lRaermz Kiitabevi , 198i9l;e tişim 1Y99a5y)ıA.ny lnacaan k,a demik
dergilevredd eer lekimtea playrdaay ımlaçnemşıimşta lkia lebluelruin uAyyşoer .
BuğrKaa,rP io lanyiB'üynüikDön nüşüm adesleır iTnüir kççee'viyrmei ş(tAilrYa an
yıncı1l9ı8ik6l,;e tiYşaiymı n2l00a0n),.
StaUtnei verosfiN teyw YoPrresks ,1 994( l baskı)
iletiYşaiymı n3l1a9n• Araştıirmnac eleDmiez i5s1i
ISBN-1937:8 -975-470-461-7
1-7B.A SK1I9 95-201I0s,t anbul
8.B ASKI2 013I,s tanbul
KAPAKÜ mitK ıvanç
KAPAKf OTOCRAFI Malatyalı işadamlannm CumhurbaşkanTıu rgutÖZ al'ı
Çankayaz'idyaretia (Hasan Aydın)
UYGVJ.AMA HüsnüAb bas
DÜZELTi YetvaDanzikyarnt
BASK!. vClLTe Sena Ofset -SER.TlFIKA NO.l 2064
LitrosY ol2u. Ma tbaacılar SitesBi B lo6k.K atN o.4 NB7 -9l- 1
Topka3p40ı1 0l stanbTd:u l2 12.601332 1
lletişim . SERYTIFtKAa ymNlOa.1 0n7 21
BinbirdMieyredka nSoıkak lletişHiamnN o.7 C ağaloğlu 3412Istanbul2
Tel2:1 251262 60 -61-6•2F aks2:1 2.5112658
e-maiill:e [email protected] •w ebww:w. iletisim.com.tr
AYŞEBUGRA
Devlveet
İşadamları
StaatneBd u sinienMs osd eTmu rkey
A ComparaSttiuvdey
ÇEVİRFEiNk rAedta man
w e t m
İÇİNDEKİLER
ônsöz ..........................................................................................................1.. ..
BIRlNBOCLlÜ M
TeorivıkeT oplumdaD evletle 1şadamlan
Arasındakiİ lişki.l .e..r.. .... .. .. ......ı.ı. ............
Türkiye'deT aGvivıreDri a şvirmacniı şlldaerBaıilnr ı n
ModevleG erçeTko plluamrKlaar şılaş.t....ı....n..l.1m4. .a.s.ı.. .
AlterBniaArtn iafl iÇteirkç evDoeğryue .. ........2.7. ......................
KarşılaşBitrBı arkımşAa çlııs ınTdaünr kiye'de
GirişiOmrctial...mi...ı.k...... .................................................................4 0
IKlNBCÖlL ÜM
Tiirkiye'dôzee lS ektörüDnü nüv eB ugiinii. ...............6. ..3. .
Türk lşavdeTa ümrlkDa envl e.t.i....... ................................6. .4.. ......
Türlkş adamlTaonpnlıunmKö skaeln l...e.r...i..... ...............8..3. ..
TürkiyeB'üdyeül kş adamlannın Oluşu.m.......u.. ..............1 .6.4
ÜÇÜNCÜB ÖLÜM
G•ı• n •ş ıaIC'm· aa ı I•.Y �oı;. u•n rDtO nı i ti·· ııÇer çevesı •. ..................1..3. .9... . ...
Türkiylek'tdiPeso alti tSiükreaçsl.ı..e.. ...r... i.. ......................1.3.9
ÖzeGli rişimDcaananiy liğe
BriE konomHianziınr l..ı.....k...l...a....n........ ..............................1.4.3
DevletTçainlıimğiln .a ...r...k......e........................... .........................l 7+
LiberalTiaznmıim la..r.k.....e...n........ .............................................l. H
PlaEnkloın oDmein eyi.m...l.....e.....ri..... ...............................1.9. ..0.. .
YeniLdiebne ra..l...i..z....m...... ..................................................2. 0.6. ......
TürkiyHeü'kdüem evtel eDre Kvulreatm .l.a...r....ı....... ....2.. 22
DôRDÜNCBÜÖ LÜM
ToplumBsir"a lK urumO larak
Türk HoldiŞnigrk e.t....i... ................................................................2 41
TürkiyEek onomiHsoilnddiŞeni rgk etlYee:ri.r....i ....n..2i5 5n
AilŞei rkOeltia raTkü rHko dling.l.e...r...i.... .......................2....8 5
TürkiyeH'odledkiiF naga liyetlerinin
ToplumsEatlk il..e....r....i.... ...............................................................2. 98
BEŞiNBCÖiL ÜM
Derneklevre K amuP olitikası:
YeniE ğilimGleenreeBl i Bra kı....ş..... .....................................3 05
C���uri_Dyöneetm �ndTeü rkiye'de
GınşıDrnecrıne kt..e.....n... ..............................................................3 11
DevleOtrg anıv eÇ ıkörgüatrü OlarOadka l...a....r..... ....3...1 4
T���yee'G �ö�ül�lÜ yelDiağyea nan
Gınşıômrcgıu t...l......e....n.... ............................................................3 33
Sonu...ç... .......................................................................................................3 57
GörüşülKeinş iLlisteseri .............................................................36. 5
Referan..s...l.....a...r.... ..............................................................................36 7
Dizi..n. .......................................................................................................3..7. 9
ÖNSÖZ
Buk itCaupm,h urdiöyneetm idnedvelb eütylüişaekdam
laarrıa sıinldiaşkbkiai kyaer ak Tiüşhra kyiaynpoen'ıdne
litveis ko sçyearlç eivnecseilnaeimm aeçylıyiBo uri .n cele
medbeü,y üökl çü1d98e8,- 19y9ı0l alraans ıFnodrFado,
undatimoanld'ieı snt eğiyle yürütüOlren, "Devlet, Politika
tamvıeT ürkiyYee'nEniki onn oSmtirakt ekjoinsubili"u r
araştpırromjae ssoinnuiçnl ayraırnadrlanıladnTı ü.r kiye
üzeryianpeıa lraanş tdıerğişimkaB ,a nvleBaı tı lı olmayan
toplumdleavrldeat -işadamı ilişkileri üzerine yapılmış çalış
malagreınnbi işr tartamamlanadım.a sıyBlula i tetraatrüar
masıiyllgkaiü ltiü pçalışmalhaarınıne, 1990-1991y ılların
daL,o ndSocnh ooofEl c onomaincsdP oliStciiceanlc e'a
bağBluıs inHeissst ory mUinsiaatfira'rşd teı rmacı olarak
bulundsuığruyamüd raü tFtoürmFd.o undadtaiBo uns'ia
nessH istUonriydt e'çalışmay,ea verdikleriiç tidenes tek
şekkbüorr çluyum.
Çalışmamab imççleieşriktdaleti k bıudlau nbaünt ün
meslektavşela arrkıamdıanş aldalarım ismaymam
rımın
kansız.G endee b,i rkkaiçş iandiıanmn madgaenç emeye-
7
ceğiÖmn.c e19,8 7y ılıbnednad üeçnT ürikş adamıon ın
sıralyaarydıan laodtıokbliayroıüg zrearfiiblnieetr a rn ıtma
yazyıaszım aimsıt eykeorneukyi llgai lenmeye başlamama
yolaMçeatnHi enp etre'şee kektmüerik s tiyoArruamş.t ır
manıinla kş amalaZriıyÖnand ivaşe l lkaSyu nary'alap tı
ğıtma rtışamraalşatrı,ar nmaalnçiıetnri çkev esini kurmakta
sodne reycaer aorlldjıuo .h nW aterbuDreyn,iK za ndiyoti,
AyşÖen cvüe H uriclinhaaannr, a ştırmdaenğıinşa işka ma
larıknodnau gyöas terdiilykglliebe anrdaie stoelkd ular.
Araştırma sıraarstıarışmnada sai sptoralonaıjr eakd eç alı
şaMne ral Kairsiaeş,sdi uanlh kuao ladya,h saa ğlıvkedl aı
hae ğlenbciberil çii yümrdüem esbiünyeükk a tkıbdual un
duS.U NY( State UonfNi evweY orrskPi)rt eys se'diint örle
rined eİ,n gilbiazsckeıh naıznı rlankıaştıkınldaarkıind an
ötürtüe şekbkoürrç luAyruamş.t ırimlaakşn aımnal arında
çalşımalakraat ıdlaahsnao, n draka i taİbnıg ilizTceü'rdken
çe'çyeev irmeb einşiibmnilire l üiskttleeF nieknrA edta
man'ias en,a stıelş ekekdüerc eğbimiil emiyBoüryuütmke.
şekkbüorr çollud uğiukmi çnecvii rOmsemna Kna vala.
Kendis,i araştısrımraa saıknaddae,dm iilkil şhe a yatında
kullandıilalar na ssaığnldaı bkililişrıki kurulmsaasğılnaı
yara,yk andleıerğşel ndrmieler,i ihmalvleke orliga eyn elle
melebriöirl çüedneg ellebmaşaeyrdiı D.o ğoalla rçaakl,ı ş
madsaa vunguölraündş elb,e ürt hüant adlaba,ar n aai t.
AraştırTmüarnkıinyi el'gbyiöllleiü mlekrairnşdıel aştı
ğıme nb üyügkü çleülkd,ei ksit atisyteitkelresriiznl iğiydi.
istatviesrtiihlkee mrçi onkıks ıtollım ahleamrd ıep egkü
vetne lektimne meylüezrüin dteanr,ie hğsielli mnliecrein
likoslealri arkd eleinmmkeasnis Dıozldaıy.ıç saılyılşam,a
daa lterbnialktgiai yfn akklualnl anŞıirlkdreıat.p orları,
farklı göirgrüitşliemhrciai znıirnl ardaıpkolvrealr raeırs mi
belgeylaenrıisgnıe rnbaii,şgr a zevtede e rtgair amabsiına,
yogrvaeofi t obiyogvreia şfilaedraem lanyölzaeg löy -apılan
8
rüşmelere başSveurrmualydeud.a r/yönpertoifceislyeorn,e l
yöneitliecvre,i ncelegnierni şimfcaialliiky eützleerriin de
bilsgaih ioblia bilkeocneukm dbau lunşaanh ıslaorlduan
şank ırkki şibliigrrku plbai sara tk adasrü ren göözreülş
meleyürr ütüld(üG.ö rüşüşlaehnı sllairsıtnee ksliea,rr a
sındbau lunoury.B)u g örüşmealyearril ahmearkz aman
çokk olaoyl madAım.a b eklentilaekrsiimngieön,r üştü
ğümi şadamlaçnonğıbuna ncaö mertzçaem aany ırdvıel,a r
şirkeitllgiöelz ie l konular ggeülnmeddesimüğeri e caer,a ş
tırmaeylal erignedleendn e stevğeir meçyael ıştBıalnaar .
başktaü rleül deed emeyecebğiilmg i kaysnaağkllaayna n
özesle ktmöern suplaarraıs ıönzdeal lİisktlaen Sbaunla yi
OdasBıa şkaMme mduhH acıoğlua'dnıunanın makis tiyo
rumM.e mduhH acıoğkleun,d isyiayplueğ ıimlg kö rüşme
dens onrbai,dr e fdaa hbae nimilkesi a aott uruepnb üyük
500fi rma arasındaki şimrüklektilyyeearitpn ı larını sapta
mamay ardıemt ti.
Özeglö rüşmeleerlddeeedn i lbeilgininn yanlışlanabilirli
ğiy,a nbii limnsietle lkioğniu sundkaukşik ulaannl ıyabili
yorumG.e ned eb,u g örüşmelbearşikknaa ynaklaerlddaen
edilmesi ibmakzabıni slıgzis laeğrl adıdğüışnüın üyorum.
Meselhai,ç byiörn tempirno,f esyonel davranışların biçim
lenmesibnidree ypisni kolojuilsuisnkaiilnm ,l ivğeis nı nıf
sal tatvarşıında ığğıır laınğlıa maökzteagl ö rüşmeklaedra r
yaraorllaım ayacasğaınnııy orTuümr.k iyei'şhd aey atının
toplumçsearlç eveöszignüiynna nlariılygliiallv kia rsayım
larıomlıu şturuhrekreşne,y çdeonkö ,z eglö rüşmelerden
yararlandım.
Türkiyişe' hdaey atıiyllgbaiu lç ia lışamçaı sınddeavnl,e
titno plumdyaekrimi e,r keöznie mt aşıybaiknro nuo ldu
ğui çibnu,n okta'ddae vlkeetl'i meskiunlilna nıliılşgıiyllia
biar çıklaymaap magyeır ekbluil uyorBuumç .a lışmada,
benzyeark laşıkmullalra pnaenkç oki ncelemoelnuişnt ur-
9
duğub irl iterasteümralnet uiyku ms ağlayabiilçmienk,
devlet-iilşiaşdtkeairmliıme kirunili l anmsaeyçıt iAmma.
elael dığiılmi şkaislleırn,dd eav,l veets ivtiolp lukmu rum
larıgnöar faer klkıo numlasraah iopl avne b uk onumlan
toplumöuzne llitkalrearfiı bnedliralenn eni kgir upy,a ni
hükümety etkillieirv ei şadamlaarraıs aıknidi lişkilerdir.
Bürokrvaesh iu kukg ibdie vlkeutr umılnaırönz ellivkel eri
buk urumlapnonli tki müdahalebdaeğnı msiışzl eiyşilpe
yemediklheürkiu,m etilşea damlaarna sındialkiiş kniinin
tleiğiinb elirelyen önemlbii urn suAry.n cad,e vlkeutr um
lannnıin telöizğesile, k törtüonp lumksoanlu mundau et
kilri. yAomab ue tkbiu,ç alışmakdean,d iinşaid amlanyla
hükümeyte tkilairlaesrıin dialkiiş kgiödset erdiği ölçüde
incelekmoen ushua ligneel iyYoarn.di e vlkeutr umlainn,
celmeeye dolayollıa raçka,l ışmüazdear indduer uliakni
gruapk töarr asındialkiiş küizleerri ndeetkkii lkearnial ıyla
dahioll uyorBluanrab. a ğolıl arçaakl,ı şamçaı sınbdüaynü k
önemt aşıy'aTnü rk dgeevlleentek ğaiv'r amyıa,l nızçcea,
şithlüik ümetlöezerlsi enk tökraer tşaıv ırbluag reıl enekten
etkilnediğöil çüedleae l ınıyor.
10
