denizcilik temel mekanik-1

98 Pages·2013·1.32 MB·Turkish

T.C.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

DENİZCİLİK

TEMEL MEKANİK-1

Ankara 2013
 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim
Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere
rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenme materyalidir.
 Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.
 PARA İLE SATILMAZ.
İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR .................................................................................................................... v
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ..................................................................................................... 3
1. MENGENELER ................................................................................................................... 3
1.1. Görevi ........................................................................................................................... 3
1.2. Çeşitleri ......................................................................................................................... 3
1.2.1. Tesviyeci Mengenesi ............................................................................................. 3
1.2.2. Paralel Ağızlı Makine Mengeneleri ....................................................................... 4
1.2.3. Ayaklı Mengeneler ................................................................................................ 4
1.2.4. Boru Mengenesi ..................................................................................................... 5
1.2.5. Pah Mengenesi ....................................................................................................... 5
1.2.6. El Mengenesi ......................................................................................................... 5
1.2.7. Havşa Mengenesi ................................................................................................... 6
1.3. Parçaların Mengeneye Bağlanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ................. 6
1.4. Mengenelerin Bakımı .................................................................................................... 6
UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................................ 7
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...................................................................................... 8
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ..................................................................................................... 9
2. UZUNLUK ÖLÇME ............................................................................................................ 9
2.1. Ölçme ve Ölçü Aletleri ................................................................................................. 9
2.1.1. Metrik Ölçü Sistemi ............................................................................................. 10
2.1.2. İnç ( Parmak ) Ölçü Sistemi ................................................................................. 10
2.2. Çelik Cetveller ............................................................................................................ 11
2.2.1. Metrik Çelik Cetveller ......................................................................................... 11
2.2.2. İnç Çelik Cetveller ............................................................................................... 12
2.3. Sürmeli Kumpaslar ..................................................................................................... 12
2.3.1. Görevi .................................................................................................................. 12
2.3.2. Yapısı ................................................................................................................... 12
2.3.3. Kumpas ile Ölçü Alınırken Dikkat Edilmesi Gerekenler .................................... 14
2.3.4. Metrik Kumpaslar ................................................................................................ 14
2.3.5. İnç Kumpaslar ...................................................................................................... 18
2.3.6. Genel Ölçme Kuralları ......................................................................................... 19
2.4. Ölçü Aletlerinin Bakımı .............................................................................................. 19
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 20
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 21
ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ................................................................................................... 22
3. EL TESTERESİ İLE KESME ............................................................................................ 22
3.1. Testereler ..................................................................................................................... 22
3.1.1. Testerenin Yapısı ................................................................................................. 22
3.1.2. Görevi .................................................................................................................. 23
3.1.3. Kullanıldığı Yerler ............................................................................................... 23
3.1.4. Testere Lamaları .................................................................................................. 23
3.1.5. Kesme İşleminde Dikkat Edilecek Hususlar ....................................................... 24
3.2. Anahtarlar ................................................................................................................... 25
3.2.1. Görevleri ve Malzemesi ....................................................................................... 25
3.2.2. Çeşitleri ve Kullanıldığı Yerler ........................................................................... 25
i
UYGULAMA FAALİYETLERİ ....................................................................................... 26
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 27
ÖĞRENME FAALİYETİ-4 ................................................................................................... 28
4. MARKALAMA İŞLEMİ ................................................................................................... 28
4.1. Markalama .................................................................................................................. 28
4.1.1. Markalamanın Tanımı ve Önemi ......................................................................... 28
4.1.2. Markalama Aletleri .............................................................................................. 28
4.1.3. Markalamada Dikkat Edilecek Hususlar ............................................................. 30
UYGULAMA FAALİYETLERİ ....................................................................................... 32
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 33
ÖĞRENME FAALİYETİ-5 ................................................................................................... 34
5. EĞELEME VE PARÇA ALIŞTIRMA .............................................................................. 34
5.1. Eğeler .......................................................................................................................... 34
5.1.1. Görevi .................................................................................................................. 34
5.1.2. Malzemesi ............................................................................................................ 35
5.1.3. Çeşitleri ve Kullanıldığı Yerler ........................................................................... 36
5.1.4. Eğelerin Kullanılmasında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ............................ 38
5.2. Yüzey Kontrol Aletleri................................................................................................ 39
5.2.1. Gönyeler .............................................................................................................. 39
5.2.2. Yüzey Kontrol Mastarları .................................................................................... 39
5.3. Parça Alıştırmak .......................................................................................................... 40
5.3.1. Parça Alıştırma Mastarları ................................................................................... 40
5.3.2. İç Yüzey Eğelemede Dikkat Edilecek Noktalar .................................................. 40
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 41
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 42
ÖĞRENME FAALİYETİ-6 ................................................................................................... 43
6. ZIMPARA TAŞLARI VE EL ALETLERİNİN BİLENMESİ ........................................... 43
6.1. Zımpara Taşları ........................................................................................................... 43
6.1.1. Tanımı .................................................................................................................. 43
6.1.2. Çeşitleri ve Özellikleri ......................................................................................... 44
6.1.3. Zımpara Taşı Etiketinin Okunması ...................................................................... 45
6.1.4. Taşın Zımpara Taşı Tezgâhına Bağlanması ......................................................... 45
6.1.5. Zımpara Taşı Tezgâhının Kullanılmasıyla İlgili Bilgiler..................................... 46
6.2. Nokta ........................................................................................................................... 47
6.2.1. Tanımı .................................................................................................................. 47
6.2.2. Uç Özellikleri ...................................................................................................... 47
6.2.3. Taşlama Metotları ................................................................................................ 47
6.3. Çizecek ........................................................................................................................ 48
6.3.1. Tanımı .................................................................................................................. 48
6.4. Keski ........................................................................................................................... 48
6.4.2. Uç Özellikleri ...................................................................................................... 48
6.4.3. Taşlama Metotları ................................................................................................ 49
6.5. Tornavida .................................................................................................................... 49
6.5.1. Tanımı .................................................................................................................. 49
6.5.2. Uç Özellikleri ...................................................................................................... 49
6.5.3. Taşlama Metotları ................................................................................................ 49
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 50
ii
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 51
ÖĞRENME FAALİYETİ-7 ................................................................................................... 52
7. DELME VE ÇÜRÜTME ................................................................................................... 52
7.1. Metallerin Delinmesi................................................................................................... 52
7.1.1. Matkaplar ............................................................................................................. 52
7.1.2. Matkap Tezgâhları ............................................................................................... 55
7.2. Çürütme İşlemi ............................................................................................................ 58
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 59
ÖLÇME VE DEĞELENDİRME ....................................................................................... 60
ÖĞRENME FAALİYETİ-8 ................................................................................................... 61
8. RAYBALAMA VE HAVŞA – KILAVUZ YARDIMIYLA DİŞ AÇMA ........................ 61
8.1. Raybalama ................................................................................................................... 61
8.1.1. Raybaların Görevi ................................................................................................ 61
8.1.2. Raybaların Yapısı ve Malzemesi ......................................................................... 62
8.1.3. Rayba çeşitleri ..................................................................................................... 62
8.1.4. Raybalama da Dikkat Edilecek Noktalar ............................................................. 62
8.2. Havşa Matkapları ........................................................................................................ 63
8.2.1. Tanımı ve Görevi ................................................................................................. 63
8.2.2. Çeşitleri ................................................................................................................ 63
8.2.3. Havşalama da Dikkat Edilecek Hususlar ............................................................. 64
8.3. Vidalar ......................................................................................................................... 64
8.3.1. Vida terimleri ....................................................................................................... 66
8.3.2. Vidaların Sınıflandırılması .................................................................................. 67
8.4. Kılavuzlar .................................................................................................................... 68
8.4.1. Tanımı .................................................................................................................. 68
8.4.2. Yapısı ve malzemesi ............................................................................................ 69
8.4.3. Kılavuz Çekilecek Deliğin Matkap Çapının Bulunması ...................................... 69
8.4.4. Kılavuz Çekerken Dikkat Edilecek Noktalar ....................................................... 70
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 71
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 72
ÖĞRENME FAALİYETİ-9 ................................................................................................... 73
9. PAFTA İLE DİŞ AÇMA .................................................................................................... 73
9.1. Paftalar ........................................................................................................................ 73
9.1.1. Tanımı .................................................................................................................. 73
9.1.2. Yapısı ve Malzemesi............................................................................................ 73
9.1.3. Pafta Çekerken Dikkat Edilecek Noktalar ........................................................... 73
9.1.4. Cıvatalar, Saplamalar, Somunlar ......................................................................... 74
9.2. Diş Tarakları ............................................................................................................... 75
9.2.1. Tanımı .................................................................................................................. 75
9.2.2. Yapısı ve malzemesi ............................................................................................ 76
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 77
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 78
ÖĞRENME FAALİYETİ-10 ................................................................................................. 79
10. VİDA ONARIMI ............................................................................................................. 79
10.1. Heilcoil (yay takma).................................................................................................. 79
10.1.1. Tanımı ................................................................................................................ 79
10.1.2. Parçaları ............................................................................................................. 80
iii
10.1.3. Uygulanması ...................................................................................................... 80
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 81
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 82
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 83
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 87
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 90

iv
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
ALAN Denizcilik
DAL / MESLEK Alan Ortak
MODÜLÜN ADI Temel Mekanik - 1
Öğrencinin otomotiv sektöründe karşılaşacağı mekanik arızaları
MODÜLÜN TANIMI giderebilmesi ve basit onarımları yapabilmesi için temel
mekanik işlemlerin anlatıldığı bir öğretim materyalidir.
SÜRE 40 / 32
ÖN KOŞUL
YETERLİK Otomotiv parçaları üzerinde temel mekanik onarımlar yapmak.
Genel Amaç
Standart süre içerisinde, ölçü standartlarına uyarak düzgün
yüzey kalitesiyle iş parçalarının üzerinde temel mekanik
işlemler yapabileceksiniz.
Amaçlar
Standart süre içerisinde ölçü standartlarına uyarak :
1. Mengeneye usulüne göre parça bağlayabileceksiniz.
2. Çelik cetvel ve sürmeli kumpas kullanarak ölçüm
yapabileceksiniz.
MODÜLÜN AMACI
3. El testeresiyle parça kesebileceksiniz.
4. Markalama yapabileceksiniz.
5. Düzgün yüzey kalitesiyle metal parçaları eğeleyip parça
alıştırabileceksiniz.
6. Düzgün yüzey kalitesiyle el aletlerini bileyebileceksiniz.
7. Delme ve kesme yöntemiyle çürütme yapabileceksiniz.
8. Raybalayabilecek, havşa ve kılavuz ile diş açabileceksiniz.
9. Pafta ile diş açabileceksiniz.
10. Dişleri yalama olmuş vidayı onarabileceksiniz.
Ortam: Atölye, teknoloji sınıfı, tesviye tezgâhları, mengeneler,
EĞİTİM ÖĞRETİM çelik cetveller kumpaslar, el testereleri, markalama aletleri,
ORTAMLARI VE eğeler, matkap uçları ve matkap tezgâhı, raybalar, havşa
DONANIMLARI matkapları, kılavuzlar, paftalar, heil-coil takımları, iş parçaları
ve temel el aletleri.
Modül içerisinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen ölçme
araçları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek kendi
ÖLÇME VE kendinizi değerlendireceksiniz.
DEĞERLENDİRME Öğretmeniz modül sonunda sizlere ölçme araçları uygulayarak,
modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek
değerlendirilecektir.

v
vi
GİRİŞ

GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,

Motorlu taşıtlar sektörünün içinde bulunan Otomotiv Alanı şu anda bütün bölgelerdeki
sanayi sitelerinde yaygın bir hizmet ağı sunmaktadır. Otomotiv endüstrisi çok geniş ve iş
imkânları çok çeşitli bir endüstridir. Teknolojik gelişmelerin çok hızlı yaşandığı
dünyamızda, otomotiv sanayinde de baş döndüren bir hızda teknolojik gelişmeler
yaşanmaktadır. Sağlam temellerle bu yolda ilerlemek için bazı temel bilgi ve becerilere sahip
olmanız gerekmektedir.

Bu modül ile sizlere temel mekanik işlemleri yapabilmeniz için gerekli bilgiler
verilmiş, sektöre çıktığınızda karşılaşacağınız basit onarımları ve el tesviyeciliği
uygulamalarını nasıl yapacağınız anlatılmıştır. Temel bilgiler ve faaliyetler içeren bu modül,
sektörde çalışırken sık karşılaşabileceğiniz durumlarda sizlere yardımcı olacaktır.

Bu nedenle modülün sizler tarafından iyi bir şekilde öğrenilmesi ve uygulamaların
titizlikle yapılması gerekmektedir. Temelleri sağlam atılmış bir meslek elemanının ileride
problem çözme yeteneği de kuşkusuz gelişmiş olacaktır.

Mengeneler, uzunluk ölçme araçları, eğeler, testereler, markalama aletleri, vida açma
aletleri ve diğer temel el aletlerinin anlatıldığı modülde, bir otomotiv elemanı olarak ileride
seçeceğiniz dal ne olursa olsun modülde bulunan bilgiler ile kazanacağınız yeterlikler sizin
ayaklarını yere sağlam basan, kendine güveni olan birer otomotiv elemanı olmanızı
sağlayacaktır.
1
2