conjunctıons & adverbıal clauses & ınversıons

78 Pages·2011·0.81 MB·Turkish

CONJUNCTIONS & ADVERBIAL CLAUSES & INVERSIONS

(BAĞLAÇLAR) & (ZARF CÜMLECİKLERİ) & (DEVRİK)

*COMPOUND SENTENCES (BİRLEŞİK CÜMLELER)

Bu grupta işleyeceğimiz bağlaçlar iki cümleyi birbirine bağlarlar. Bu şekilde kullanılan yapılar “fantboys” şeklinde
formule edilebilir. Bu yapıların açılımı “for”, “and”, “nor”, “then”, “but”, “or”, “yet” ve “so” şeklindedir. Bu
yapılardan “nor” kendinden önceki cümlenin ya yapı olarak olumsuz olmasını, ya “hardly” ve “never” gibi
olumsuz yapan yapılar ya da “refuse” ve “deny” gibi olumsuzluk ifade eden fiiller içermesini gerektirir ve
kendinden sonra gelen cümleyi de devrik olarak alır. Şimdi bu yapıların anlamlarını ve örneklerle kullanımlarını
inceleyelim:

For : “çünkü”
And : “ve”
Nor : “..ne de..” (devrik)
Then : “sonra, daha sonra”
But : “ama, fakat”
Or : “veya; yoksa”
Yet : “ama, yine de”
So : “bundan dolayı, dolayısıyla, bu yüzden”

e.g. I told her that I would leave, for I was very tired.
– Ona gideceğimi söyledim, çünkü çok yorgundum.

You cook the lunch, and I will look after the children.
– Sen öğlen yemeğini pişir ve ben çocuklara bakayım.

I haven’t been asked to resign, nor do I intend to do so.
– Benden istifa etmem istenilmedi, benim de istifa etmeye niyetim yok.

Her advice seems strange. Yet, I believe she is right.
– Onun tavsiyesi tuhaf görünüyor ama yine de onun haklı olduğuna inanıyorum.

Add the numbers together first, then multiply them.
– Önce rakamları topla, sonra onları çarp.

He obviously doesn’t have a plan, or he would have said something.
– Belli ki bir planı yok, yoksa bir şey söylerdi.

She is 83 but she still goes swimming every day.
– Seksen üç yaşında ama yine de her gün yüzmeye gidiyor.

There weren’t enough beds, so I had to sleep on the floor.
– Yeterince yatak yoktu, bu yüzden yerde uyumak zorunda kaldım.

Yukarıdaki örneklerde genelde “fantboys” yapıları önlerine virgül alarak getirildiler. Ancak, “fantboys” yapıları
önceki cümleden “(,) (.) (;) (:) (!) (?)” noktalama işaretlerinden biri ile ayrılabilirler ya da iki cümle arasında hiçbir
noktalama işareti kullanılmayabilir.
361
CONJUNCTIONS & ADVERBIAL CLAUSES & INVERSIONS
e.g. Lewis will give a TV interview. Then the main news conference will start.
– Lewis bir Tv röportajı yapacak. Daha sonra, ana haber bülteni başlayacak.
The parents were having their dinner and the children were playing.
– Ebeveynler yemeklerini yiyordu ve çocuklar oyun oynuyorlardı.

ÖRNEK SORU:
Several species of birds in Vietnam vanished during the war, ---- they began to reappear in
the 1980s and their gradual return has been encouraged by Vietnamese villagers.

A) but
B) since
C) unless
D) when
E) if
► STRATEJİ ◄
Soruda, bizi doğru yanıta ulaştıracak en önemli unsurlar boşluktan önceki “vanish” (yok olmak) ve
boşluktan sonraki “reappear” (yeniden ortaya çıkmak) fiilleridir. Bu iki fiilin anlamı arasında net
bir “zıtlık” söz konusudur. Boşluktan önceki cümlede “Vietnam’daki birkaç kuş türü savaş
esnasında yok oldu” şeklinde bir anlam verilmiştir. Boşluktan sonra ise “1980 yılında yeniden
ortaya çıktılar ve onların aşamalı geri dönüşleri Vietnam köylülerince desteklendi” şeklinde
bir anlam verilmiştir. Bu iki cümle arasındaki net zıtlığı veren bağlaç A seçeneğinde verilen “but”
bağlacıdır. Buna göre doğru yanıt A seçeneği olmalıdır.

ÖRNEK SORU:
The interiors of planets are totally inaccessible, ---- what we know about them comes from
indirect measurements and analysis.

A) so
B) whereas
C) even though
D) since
E) so as
► STRATEJİ ◄
Soru kökünde verilen cümlede “Gezegenlerin iç kısımları tamamen ulaşılmazdır, ... onlar
hakkında bildiklerimiz dolaylı ölçümler ve analizlerden gelmektedir.” şeklinde bir anlam
verilmektedir ve bir neden-sonuç ilişkisi söz konusudur. Bu nedenle “bu yüzden” anlamına gelip
devamında olayın “sonucunu” ifade eden “so” bağlacının verildiği A seçeneği doğru yanıttır.

362
Suat GÜRCAN & Rıdvan GÜRBÜZ
ÖRNEK SORU:
It was not obvious to scientists what the solution would be to the cosmic radiation
astronauts are exposed to; ---- was it obvious that there would be any solution at all.

A) either
B) so
C) and
D) but
E) nor
► STRATEJİ ◄
Bu soruda bizi doğru yanıta ulaştıracak en önemli unsur boşluktan sonra verilen cümlenin “devrik”
olarak (was it obvious...) yapılandırılmasıdır. Seçeneklerde kendisinden sonra devrik cümle alan
bir yapı aradığımızda bu şekilde kullanılan sadece “nor” bağlacı ile karşılaşmaktayız. Diğer
seçeneklerdeki yapıların hiçbiri kendisinden sonra devrik cümle almaz. Buna göre doğru yanıt
“nor” bağlacının verildiği E sçeneğidir.

► STRATEJİ ◄
Yukarıdaki FANTBOYS yapılarından, kendisinden sonra mutlaka cümle alması gereken “for” ve
kendisinden sonra mutlaka devrik yapı gerektiren “nor” yapıları dışındaki “ATBOYS” şeklinde
formülize edebileceğimiz diğer yapıların öncesindeki cümlenin öznesi, bu yapılardan sonraki
cümlenin öznesi ile aynı ise (ortak özne varsa) ikinci cümledeki özne tekrar edilmeyebilir.

Özne__Fiil__________________ ATBOYS _ (Aynı özne) (Aynı fiil)_____________________

e.g She was ill, but (she) went out.
Fat is not digested in the stomach but (it is digested) in the small intestine.

363
CONJUNCTIONS & ADVERBIAL CLAUSES & INVERSIONS
* PARALEL YAPILAR

Bu grupta işleyeceğimiz bağlaçlar ikili olarak kullanılırlar. Bu yapılar, “not only…but also”, “either…or”,
“both…and” ve “neither…nor” yapılarıdır. Şimdi bu yapıları ayrı ayrı örneklerle inceleyelim:

a) Not only…but also: “Sadece…değil, aynı zamanda …”
“Not only…but also” yapısı bu gruptaki diğer bağlaçların da yapacağı gibi gramer olarak aynı işleve sahip olan
yapıları birbirine bağlar. Yani “not only” yapısından sonra nasıl bir yapı geliyorsa “but also” yapısından sonra
da aynı cinsten bir yapı getirmeliyiz. Mesela, “not only” yapısının ardından bir sıfat geliyorsa “but also”
yapısından sonra da bir sıfat, zarf geliyorsa bir zarf, fiil geliyorsa bir fiil ile devam eder.

e.g. a) Not only the players but also their coach were in a bad mood after the defeat.
– Sadece oyuncular değil aynı zamanda antrenörleri de yenilgiden sonra kötü bir durumdaydı.

b) He not only does exercise but also eats less than before.
– Sadece egzersiz yapmıyor aynı zamanda eskisinden daha az yemek yiyor.

c) There are problems not only with the students, but also with the teachers themselves.
– Sadece öğrencilerde değil öğretmenlerin kendilerinde de problemler var.

d) She is not only honest but also hardworking.
– Sadece dürüst değil aynı zamanda çalışkan da.

Yukarıdaki a örneğinde “not only…but also” yapısı Noun Phrase yapılarını birbirine bağlamıştır. Devamındaki
b örneğinde birbirine bağlanan yapılar fiiller, c örneğinde birbirine bağlanan yapılar Prepositional Phrase’ler ve
d örneğinde birbirine bağlanan yapılar sıfatlardır.

“Not only…but also” yapısı yukarıdaki gibi aynı cins gramer yapılarını birbirine bağlamanın yanı sıra iki cümleyi
de birbirine bağlayabilir. Ancak iki cümleyi bağlarken “but also” yapısı bitişik kullanılmaz. İki cümleyi bağlarken
“also” yapısı ya cümledeki normal yerinde (fiilden önce) ya cümlenin sonunda kullanılır ya da “also” yapısı hiç
kullanılmayabilir. Cümle sonunda kullanıldığında “also” yerine “as well” yapısı da kullanılabilir.

e.g. a) Pollution not only does harm to environment but it (also) endangers the life on the earth.
– Kirlilik sadece çevreye zarar vermez aynı zamanda yeryüzündeki hayatı da tehlikeye atar.

b) Pollution not only does harm to environment but it endangers the life on the earth (as well).
– Kirlilik sadece çevreye zarar vermez aynı zamanda yeryüzündeki hayatı da tehlikeye atar.
“Not only…but also” yapısı yukarıdaki gibi iki cümleyi birbirine bağlarken “not only” yapısı cümle başına
getirilirse “not only” yapısının bağlı olduğu taraf devrik yapılır.

e.g. Not only does pollution do harm to environment, but it (also) endangers the life on the earth.
– Kirlilik sadece çevreye zarar vermez aynı zamanda yeryüzündeki hayatı da tehlikeye atar.
Not only can he make people laugh, but he can (also) make them cry.
– O sadece insanları güldürmüyor aynı zamanda ağlatabiliyor da.

“Not only…but also” yapısını yaparken “only” yerine “just”, “merely”, “solely” ve “simply” zarflarını da
kullanabiliriz.

e.g. He not just plays baseball but he goes for walk every morning as well.
– O sadece beyzbol oynamıyor aynı zamanda her sabah yürüyüşe de çıkıyor.
364
Suat GÜRCAN & Rıdvan GÜRBÜZ
► STRATEJİ ◄
“Not only…, but also…” kalıbı karşınıza çeşitli şekillerde çıkabilir. Aşağıda sıklıkla
karşılaşabileceğiniz dizilimler verilmiştir.

Not only _____________________, but (also) ____________________.
simply ___________________, but_________________________, as well / too.
merely
solely
just

ÖRNEK SORU:
Health is not merely the absence of disease and infirmity, ---- complete physical, mental and
social well-being.

A) as for
B) as well as
C) as if
D) including
E) but also
► STRATEJİ ◄
Soru kökünde “sağlığın tanımı” yapılmaktadır ve paralel yapı olarak değerlendirebileceğimiz bir
yapı sorulmaktadır. Normalde “not only” olarak bildiğiniz yapı sınavlarda “not merely” ya da “not
solely, not just, not simply” olarak da geçmektedir. Bu anlamda “not only ...but also” kalıbı
yerine kullanılabilecek ve aynı anlamı veren “not merely----but also” doğru anlamı verecektir; bu
nedenle doğru yanıt E seçeneğidir.

ÖRNEK SORU:
Countries are interested ---- in their absolute economic welfare, ---- in how well they are
performing compared to other countries.

A) both / as well as
B) as / as
C) so much / as
D) more / but
E) not only / but also
365
CONJUNCTIONS & ADVERBIAL CLAUSES & INVERSIONS
► STRATEJİ ◄
Bu soruda Paralel Yapılar bilgisi test edilmektedir. Soru kökündeki cümle dikkatlice incelendiğinde
verilen her iki boşluktan sonra da “in” edatı ile bağlayan ve cümledeki görevleri aynı olan iki taraf
verilmiştir. Bu durumda “both…and”, “not only…but also”, “neither…nor” veya “either…or”
yapılarından biri kullanılmalıdır. Seçenekler incelendiğinde bu yapılardan sadece “not only…but
also” yapısının E seçeneğinde verildiğini görmekteyiz. Cümlede “Ülkeler sadece ekonomik
refahlarıyla değil aynı zamanda diğer ülkelere kıyasla ne kadar iyi performans
gösterdikleriyle de ilgilenirler” şeklinde bir anlam oluşur. Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.

► STRATEJİ ◄
Bu yapıyı “not___________ but __________” yapısı ile karıştırmayınız. Bu yapıda her iki eylem
de gerçekleşmez.

e.g She went abroad not to have a vacation but to improve her English.
-O, yurtdışına tatil için değil, dilini geliştirmek için gitti.

ÖRNEK SORU: 2003 YDS
Many ordinary people don’t realize that fat is not digested in the stomach, _____ in the small
intestine.

A) although
B) but
C) because
D) unless
E) while
► STRATEJİ ◄
Cümlede en önemli ipucu boşluktan önceki “not” ifadesidir; ayrıca boşluktan sonra tam bir cümle
mevcut değildir. Seçeneklerde B seçeneği dışındaki yapılar genellikle devamında tam cümle alarak
kullanılırlar. Bu nedenle öncelikle “but” yapısına yönelmek gerekmektedir. Cümlede genel olarak
“Bir çok sıradan insan yağların midede değil bağırsakta sindirildiğinin farkında değildir.”
anlamı mevcuttur ve “not….but…” yapısı kullanılmıştır.

366
Suat GÜRCAN & Rıdvan GÜRBÜZ
b) Both…and: “hem… hem…”
“Both…and” yapısı da gramer olarak aynı işleve sahip olan yapıları birbirine bağlar ve olumlu cümlelerde
kullanılır. Yani “both” yapısından sonra nasıl bir yapı geliyorsa “and” yapısından sonra da aynı cinsten bir yapı
getirmeliyiz. Mesela, “both” yapısının ardından bir sıfat geliyorsa “and” yapısından sonra da bir sıfat, zarf
geliyorsa bir zarf, fiil geliyorsa bir fiil ile devam eder.

e.g. a) This time, I will try a method that is both simple and effective.
– Bu sefer hem basit hem de etkili bir metod deneyeceğim.

b) Both she and her sister live in New Orleans.
– Hem o hem de kızkardeşi New Orleans’da yaşıyor.
c) Yesterday, I both cleaned the house and tidied my room.
– Dün hem evi temizledim hem de odamı toparladım.

Yukarıdaki a örneğinde “both…and” yapısı sıfatları birbirine bağlamıştır. Devamındaki b örneğinde ise birbirine
bağlanan yapılar özne görevinde kullandığımız yapılardır. Son örneğimiz olan c örneğinde ise fiiller birbirlerine
bağlanmıştır. “Not only…but also” yapısından farklı olarak “both…and” yapısı iki cümleyi birbirine bağlamaz,
sadece yukarıdaki örneklerde olduğu gibi aynı cins yapıları birbirine bağlar.

ÖRNEK SORU:
In the early twentieth century, the motor car was one of the first major consumer products to
be ---- mass produced ---- mass marketed.

A) such / as
B) more / than
C) so / as
D) as / as
E) both / and
► STRATEJİ ◄
Soruda “paralel yapıların” kullanımı test edilmektedir. Boşluktan hemen sonra verilen “mass
produced” dizilimi ile boşluktan önceki kısımda verilen “mass marketed” yapıları paralel
yapılardır. Bu durumda seçeneklerde “paralel” anlam verecek kullanıma sahip bir yapı aranmalıdır.
Paralel yapıların (both/and, either/or, neither/nor, not only/but also) yapıları olduğunu tekrar
hatırlayalım. Seçenekler incelendiğinde bu anlam ve kullanıma sahip olan tek paralel yapı olarak
“hem….hem de” anlamını veren “both…and” yapısının verildiğini görmekteyiz. Diğer
seçeneklerdeki yapıların hiçbirisi paralel yapı olmadığı için doğru yanıt E seçeneğidir.

367
CONJUNCTIONS & ADVERBIAL CLAUSES & INVERSIONS
c) Either…or: “ya… ya…”
“Either…or” yapısı da gramer olarak aynı işleve sahip olan yapıları birbirine bağlar. Yani “either” yapısından
sonra nasıl bir yapı geliyorsa “or” yapısından sonra da aynı cinsten bir yapı getirmeliyiz. Mesela, “either”
yapısının ardından bir sıfat geliyorsa “or” yapısından sonra da bir sıfat, zarf geliyorsa bir zarf, fiil geliyorsa bir
fiil ile devam eder. Ayrıca, “either…or” yapısı cümleleri de birbirine bağlayabilir.

e.g. a) You can either come by bus or take a taxi.
– Otobüsle gelebilirsin ya da bir taksiye binebilirsin.

b) Students could choose either French or Spanish.
– Öğrenciler Fransızca ya da İspanyolca seçebilirler.

c) Either he forgot about the meeting or he deliberately stayed away.
– O ya toplantıyı unuttu ya da bilerek gelmedi.

Yukarıdaki a örneğinde “either…or” yapısı fiilleri birbirine bağlamıştır. Devamındaki b örneğinde ise birbirine
bağlanan yapılar isimlerdir. Son örneğimiz olan c örneğinde ise iki cümle birbirine bağlanmıştır.

Eğer “either…or” yapısı olumsuz cümlede kullanılırsa “neither…nor” anlamı verir yani “ne…ne” şeklinde
çevrilir. Bu şekilde kullanıldıklarında anlamları aynı olan bu iki yapının sadece cümlenin negative ya da pozitif
olması bakımından kullanım farklılığı vardır.

e.g. a) The baby cannot either speak or walk.
– Bebek ne konuşabiliyor ne de yürüyebiliyor.

b) The baby can neither speak nor walk.
– Bebek ne konuşabiliyor ne de yürüyebiliyor.

ÖRNEK SORU:
Because of the wide variety of ethnicity in the United States, people speak English as ----
their native ---- their adopted tongue.

A) rather / than
B) either / or
C) more / than
D) so much / as
E) well / as
► STRATEJİ ◄
Bu soruda da “paralel yapıların” kullanımı test edilmektedir. Soru kökünde verilen boşluklardan
sonra gelen yapıların her ikisi de isim öbeğidir.: “their native” ve “their adopted tongue”. Bu
durumda seçeneklerde paralel bir yapı aranmalıdır. Seçenekler incelendiğinde tek paralel yapının
“ya…ya…” anlamı veren “either…or…” yapısı olduğunu görmekteyiz. Buna göre, soru kökündeki
cümleyi gramerin yanı sıra anlam olarak da düzgün bir şekilde tamamlayan “either…or…”
yapısının verildiği B seçeneği doğru yanıttır.
368
Suat GÜRCAN & Rıdvan GÜRBÜZ
d) Neither…nor: “ne… ne…”
“Neither…nor” yapısı da gramer olarak aynı işleve sahip olan yapıları birbirine bağlar ve olumlu cümlelerle
kullanılır, ancak kendisi anlamca olumsuz olduğundan cümle olumsuz çevrilir. Yani “neither” yapısından sonra
nasıl bir yapı geliyorsa “nor” yapısından sonra da aynı cinsten bir yapı getirmeliyiz. Mesela, “neither” yapısının
ardından bir sıfat geliyorsa “nor” yapısından sonra da bir sıfat, zarf geliyorsa bir zarf, fiil geliyorsa bir fiil ile
devam eder.

e.g. a) Neither Sally nor Simon can swim well.
– Ne Sally ne de Simon iyi yüzebiliyor.

b) He was neither as slim nor as healthy as I was.
– O ne benim kadar zayıf ne de sağlıklıydı.

c) They can neither speak German nor understand it.
– Onlar Almanca’yı ne konuşabiliyorlar ne de anlayabiliyorlar.

Yukarıdaki a örneğinde “neither…nor” yapısı isimleri birbirine bağlamıştır. Devamındaki b örneğinde ise
birbirine bağlanan yapılar “as + sıfat” yapılarıdır. Son örneğimiz olan c örneğinde ise fiiller birbirine bağlanmıştır.

“Neither…nor” yapısı yukarıdaki gibi aynı cins gramer yapılarını birbirine bağlamanın yanı sıra iki cümleyi de
birbirine bağlayabilir. Ancak iki cümleyi bağlarken “nor” yapısından sonraki cümle devrik yapılır.

e.g. They have neither any opportunity to work together, nor can they see each other often.
– Onların ne beraber çalışma imkanları var ne de onlar birbirlerini sık görebiliyorlar.

*
ADVERBIAL CLAUSES of CONTRAST (ZITLIK BAĞLAÇLARI)

► STRATEJİ ◄
Fantboys ve paralel yapıları inceledikten sonra şimdi de diğer bağlaçları inceleyeceğiz:

Aşağıda inceleyeceğimiz yapılarda şu hususlara dikkat ediniz:

1. Yapıdan sonra SVO mu yoksa Noun Phrase (NP) / Noun Clause (N.C) / Ving’ mi geliyor?
2. Aynı şekilde kullanılan, aynı grup yapılarını bilmenizde fayda vardır.
3. Yapının cümle içindeki yerini bilmenizde fayda vardır.
4. Yapının noktalama işaretleri ile kullanımına da dikkat ediniz.
5. Tüm bu değerlendirmelerden sonra anlama (zıtlık, neden-sonuç, çürütme vs.) bakınız.

369
CONJUNCTIONS & ADVERBIAL CLAUSES & INVERSIONS
► STRATEJİ ◄
Aşağıdaki yapıların genel olarak cümle içindeki yerleri ve noktalama işaretleri şu şekildedir.
Aşağıdaki yapılara X diyelim:

X _____________ , ______________ : cümle başında
_______________ X _____________ : cümle ortasında
_______________, X ____________ : cümle ortasında virgülden sonra

Zıtlık bildiren zarf cümleciklerini iki grup altında inceleyeceğiz. Bu iki grup “Concessive Contrast” ve “Direct
Contrast” diye adlandırılmaktadır. Şimdi bu grupları ve bu gruplarda kullanacağımız yapıları ayrı ayrı inceleyelim.

A) CONCESSIVE CONTRAST (Beklentinin aksine ortaya çıkan durum):
Bu grupta kullanabileceğimiz zarflar iki şey arasındaki doğrudan karşıtlığı değil bir beklentinin aksine ortaya çıkan
durumun beklenti ile oluşturduğu zıtlığı anlatırken kullanılır. Bu grupta bahsedebileceğimiz zarflar şunlardır:

1) Although / Though / Even Though / Much as / Even if:
Bu yapıların hepsi “-e rağmen, -dığı halde, -e karşın, -se de” anlamına sahiptirler ve bir yan cümlecik ile
devamında bir ana cümlecik alırlar. Bu anlamlara ek olarak “even if” yapısı genelde “-se bile” şeklinde
çevrilir. Bu yapıları aşağıdaki örneklerde birbirlerinin yerine kullanabiliriz ve anlam farkı ya da gramer hatası
oluşmaz.

e.g. Her mother dresses her in grown-up clothes although she is only three.
Ana cümlecik Yan Cümlecik
– Sadece üç yaşında olmasına rağmen annesi ona büyük elbiseleri giydiriyor.

Much as he wasn’t a member of the club, he was allowed to go in.
Yan Cümlecik Ana cümlecik
– Kulubün üyesi olmamasına rağmen içeri girmesine izin verildi.

► “Though” yapısı diğerlerinden farklı olarak “buna rağmen” (despite this) anlamında kullanılarak iki ana
cümleciği bağlayabilir. Bu şekilde kullanıldığında genelde ikinci cümlenin sonunda yer alır. Ancak, ikinci cümle
içinde iki virgül arasında kullanımı da mümkündür. Bu şekilde ikinci cümlenin sonunda ya da ikinci cümlede iki
virgül arasında kullanıldığında “though” yapısı yerine “nevertheless”, “nonetheless” ya da “however”1
yapıları da kullanılabilir.

e.g. They spent lots of money on the decoration. Their house is still shabby, though.
They spent lots of money on the decoration. Their house, though, is still shabby.
– Dekorasyona çok para harcadılar. Buna rağmen, evleri halen biçimsiz.

1 “However” yapısının bu şekilde kullanılmasından başka daha farklı kullanımları da olduğu unutulmamalıdır.
370