Çocukluğun Yokoluşu - Neil Postman

202 Pages·2014·0.89 MB·Turkish

by  Neil Postman

Neil Postman

ÇOCUKLUĞUN
YOK OLUŞU

Çeviren: Kemal İnal
Neil Postman, New York Eyalet Üniversitesi ile Columbia
Üniversitesi’nde öğrenim gördü. Eğitim alanındaki
çalışmalarından ötürü Christian Lindback Ödülü'ne değer
görüldü. Şimdi New York Üniversitesi İletişim Sanatları ve
Bilimleri Bölümünde öğretim üyesi, ayrıca Et Cetera
dergisinin yayın kurulunda görevli. Eğitim ve iletişim kuramı
alanındaki çalışmalarının yanı sıra eleştirmen olarak da
tanınan Postman'ın başlıca yapıtları: Technopoly, How to
Watch TV News (Steve Powers'la birlikte); Teaching as a
Conserving Activity, Amusing Ourselves to Death (Televizyon:
Öldüren Eğlence, Ayrıntı Yayınları, 1994).
İmge Kitabevi Yayınları: 115
Neil Postman
The Disappearance of Childhood
ISBN 975-533-093-3
1. Baskı: Nisan 1995
Kapak Resmi
Çocuk Oyunları (ayrıntı)
Pieter Brueghel

Giriş
Çocuklar, göremeyeceğimiz bir zamana gönderdiğimiz canlı
mesajlardır. Biyolojik açıdan herhangi bir kültürün kendisini
yeniden üretme gereksinimini unutması tasavvur edilemez.
Fakat bir kültürün toplumsal açıdan çocukluk fikrine sahip
olmaksızın var olması oldukça muhtemeldir. Bebekliğin
tersine çocukluk, biyolojik bir kategori değil, toplumsal bir
kurgudur. Genlerimiz, çocuğun ne olduğu ya da olmadığına
ilişkin açık talimatlar içermemektedir ve var kalmanın (beka)
yasaları, yetişkinin ile çocuğun dünyaları arasında bir ayrım
yapılmasını gerektirmemektedir. Aslında “çocuklar”
sözcüğünü, özel bakım ve koruma biçimleri gerektiren,
diyelim yedi ve on yedi yaşlar arası dönemde olan özel bir
insan grubunu belirtmek için kullanırsak, o zaman çocukların
dört yüzyıl kadar var olduklarına ilişkin bol miktarda kanıt
olacaktır. Gerçekte “çocuklar” sözcüğünü ortalama bir
Amerikalının onu anladığı biçimde tam anlamıyla kullanırsak,
çocukluk olgusunun yüz elli yıldan daha eski bir tarihe sahip
olmadığı görülecektir. Küçük bir örnek ele alalım:
Amerika'da çocukların doğum gününü kutlama âdeti, on
sekizinci yüzyılın büyük bölümünde olmamıştır{1} ve gerçekte
herhangi bir biçimde çocukluk çağının kesin işaretleri, iki
yüzyıldan daha eski olmayan yeni bir kültürel alışkanlıktır.{2}
Daha önemli bir örnek ele alalım: 1890'ların sonlarına kadar
Amerikan liseleri, 14-17 yaş arası nüfusun sadece %7'sini
kaydetmiştir.{3} Kalan diğer %93 oranındaki çocuklar, yetişkin
emek gücü olarak, gün doğumundan batınıma kadar büyük
şehirlerimizde çalışmışlardır.
Fakat başlangıçta toplumsal olguları toplumsal fikirler ile
karıştırmamalıyız. Çocukluk fikri, Rönesans'ın büyük
icatlarından biridir. Belki de en insani olanıdır. Bilim, ulus-
devlet ve dinsel özgürlük ile birlikte hem toplumsal bir yapı
hem de psikolojik bir koşul olarak çocukluk, on altıncı yüzyıl
esnasında oluşmuş ya da ortaya çıkmış ve günümüze kadar
inceltilmiş ve desteklenmiştir. Fakat tüm toplumsal kurgular
gibi çocukluğun da süregelen varlığı, kaçınılmaz değildir.
Aslında, bu kitabın ana teması, çocukluk fikrinin göz
kamaştırıcı bir hızla yittiği gözlemine dayanmaktadır. Kitabın
ileriki sayfalarındaki görevimin bir kısmı, çoğu okuyucunun
çok fazla ikna olmaya gerek duymayacakları kuşkusunu
taşımama rağmen, bunun böyle olduğuna ilişkin kanıtları
göstermektir. Çocukluğun yok oluşu konusu üzerine her
nerede konuştuysam ve her ne zaman yazdıysam, izleyiciler
ve okuyucular, sadece konuyu tartışmakla kalmadılar, fakat
istekli biçimde bana konuyla ilgili kendi yaşantılarından
örnekler de verdiler. Çocukluk ile yetişkinlik arasındaki
ayırıcı çizginin hızla aşındığına ilişkin gözlem, konuya dikkat
gösteren kişiler arasında da yeterince yaygındır ve hatta
konuya dikkat etmeyenlerin bile kuşkuları vardır, Çok iyi
anlaşılmayan nokta, çocukluğun ilk planda nereden
kaynaklandığı ve niçin yok olduğudur.
Bu sorulara bazı anlaşılır yanıtlarımızın olduğuna
inanıyorum. Bu yanıtların çoğu, genelde iletişim medyasının
toplumsallaşma sürecini nasıl etkilediği, özelde de matbaa
makinesinin çocukluğu nasıl yarattığı ve elektronik medyanın
da çocukluğu ortadan nasıl kaldırdığına ilişkin bir dizi
varsayımlardan türetildi. Diğer bir deyişle, yazdığım şeyi
anlamlandırırken, bu kitabın asıl katkısı, çocukluğun yittiği
iddiasında değil, çocukluk gibi bir şeyin neden oluşturulması
gerektiğine ilişkin teoride yatmaktadır. Bu yüzden kitap, iki
ana kısma ayrılmaktadır. I. Kısım, çocukluk fikrinin nereden
kaynaklandığını göstermeye çalışmaktadır. Yani bu bölümde
özgül olarak, ilk planda çocukluğu gereksiz kılan iletişim
koşullarının neler olduğu ve daha sonra çocukluğun var
olmasını nasıl da kaçınılmaz kıldığını göstereceğiz. II. Kısım
ise bizi, modern zamanlara götürmekte ve Gutenberg'in
dünyasından Samuel Morse'un dünyasına kadar olan değişim,
çocukluğu, desteklenmesi ya da korunması güç olan ve
aslında uygun olmayan toplumsal bir yapı haline nasıl
getirdiğini göstermeye çalışmaktadır.
Bu kitabın değinmediği ve büyük önem taşıyan bir soru
vardır: Çocukluğun yitişini önlemek için neler yapabiliriz? Bu
soruna değinmememin nedeni, sorunun yanıtını bilmememdir.
Bunu, can sıkıntısı ve ferahlığın bir karışımıyla söylüyorum.
Ferahlık, diğer insanların yaşamlarını nasıl yaşamaları
gerektiğine ilişkin yol gösterme sorumluluğuna sahip
olmamamdan kaynaklanmaktadır. Önceki tüm kitaplarımda
ortaya koyduğum problemlere etkili çözüm yollan
önermiştim. Profesyonel eğitimcilerin bu tür şeyleri yapmayı
doğru bulduklarını sanıyorum. Bir insanın çözümlere yaratıcı
(iyi planlanmış) biçimde ulaşmasının, kişinin problemi
kavramasından daha öteye gitmeyeceğini onaylamanın nasıl
da memnuniyet verici olabileceğini düşünmemiştim.
Doğaldır ki neşesizlik de aynı kaynaktan gelmektedir.
Çocukların çekiciliği, dövülebilirliği, masumluğu ve
garabetliğinin sahte-yetişkinliğin daha aşağı özelliklerine
doğru alçaltılması ve biçimlere sokulması, üzücü, utandırıcı
ve tüm bunların ötesinde keder vericidir. Fakat bunlara karşın
kendimi şu düşünceyle avutuyorum: Eğer bir insan, toplumsal
bir faciayı nasıl önleyeceğimize ilişkin herhangi bir şey
söyleyemiyor olsa bile, bu toplumsal facianın neden ortaya
çıktığını anlamaya çalışarak da bu sorunun çözülmesine
yardımcı olabilir.
I. KISIM
ÇOCUKLUĞUN İCADI