Table Of ContentM.M . ROSENTALY G.M . STRAKS
CATEGORIAS
DEL
MATERIALISMO
DIALECTICO
Tralluudiiórned ,etnulao
por
ADOLFOS ANCHEZAZQ UEZ
V
1
WENCESLAROOC ES
EDITORIGARLI .TALBSO.A. .
Mt:x1con,. F.
@ poErd itoGrriiajla lbo,
1960 S.A .
GranjaM�é.x ico,
Avenida 82, 16, D. F.
Re1ervaá1oa1J 0l1o sd erechos. libr11o0 /nmu ser refH'aJ11ciJo,
&u
ent aJoo e"p 1tr1ee," f ormalag 11na, permiso.
1/11
MáxJco
IKPUSO llN
PIUNTED IN MEXlCO
INDICEG ENERAL
PRÓLOGO • . . vrr
CAPfTuLO CATEGOB.fAs DE DIALbICMAA TD.IALISTA
1:L\s LA • 1
categorpíuansto,sd ea poyod elco nocimientod el ap ráctica,
Las y
- Desarrollo histódricelo a isd easa cerdceal ocosn ceptodse l as
L y
categorais,y l ucheant omoa lp roblemdaes un atura9l.e- zLasa , cate·
godadse l ad ialécmtaitcear iasolni lsatcsaa tegoderlí daessa rrollo
y
elc ambi3o1,-. La aplicación del asc ategorícaosn,d ición
coocreta
declo nocimiceinetnot íyf dielc aors e lacieonntelrsea t eoryí laap rá·c
tica,4 4.
G\PfTuLO ELF ENÓMENO LAE SENC.I A .
11: Y
Unidadde e sencifae nómeno,5 6-. Carácterc ontradicdteo rUOÍi·o
y la
dadd el aes enciae lf enómen6o2,-. Elc onocimiecnotmoop, roceso
y
ded escubrimideeln ateo s enceinla o fse nómenos,7 0.
CAPITULO CAUSAE LE FECT.O
IIILA: Y 83
categodreíc aasu sae fectroe,f ldeeju on ad e formadse mlu tuo
Las y las
condicionamideenl toosf enómenosd el an aturaledez al as ociedad,
y
83-. objetivdiedl aadsr elacicaounsesa les,- Diversidad
La 89. y
accimóunt udae l asrel aciocneasu sal1e0s3,.
CAPÍTULO NECESIDACDA SUALID.A D.
IV: Y . 124
Definicidóenl an ecesidaded lac asualidsaudca ;r áctoebrj etivo,
y
124-.D ialécdteil caan ecesidadde l ac asuali1d3a -d,La acti
y l.
tudd el ac iencainatl ea n ecesidalda ca sualid1a3d8,.
y
CAPITULO
V: LA U!Y• . . •. n6
Elc oncepdtoel ey1,5 6-. luchean tree lm aterialisemloi dea·
La y
lismoe nr elaccioónn e lp robledmeal al eyCarácte.r objetidveol as
leye1s6,0- . Diferenceinatsrl ea sl eyes del an aturalezlaa sl eyes
y
del as ocieda1d6,7- . Leyes generalelsey eses pecifica1s7,0- . El
y
conocimiednelt aols e yoebsj etisvuaus t ilizeancl iaaón c tiviprdáacd
y
tica1,8 2-. Particuldaerli adsla edy eobsj etivdaesl socialidsmeo
y
suu tilizapocri eólnP artiCodmoun ista1,8 6.
CAPÍTUVLIO: Co NTENIOO y FORMA. 194
Definicidónel acsa tegodreíc aosn tenifdoor m1a9,4 -. Papedle ter
y
minandteelc ontenciodnore laciaó lna f orma,2 00-. Rezagamiento
del af ormcao nre spectaol c onteni2d0o4,-. Correlacidóenlc onte-
nidco onl asv iejya lsa sn uevafso rmas2,0 7-, Caráctceorn tradic·
tordieol aresl aciomnuetsu aesn terel c ontenidloaf orma2,1 4-.La
y
forma, activfau ena motrienz desarrodlellco o nteni2d2o1,.
el
La luchdae lPar tidCoom unisdtael aU niónSo viéticcoan tlraats e rgi·
versacioannetsi marxidsetl aasc orrelaceinónt reel la
rontenido y
forma, 224.
VI INDICGEE NERAL
CAPÍTULVOI I:P OSIBILIYD ARDE ALID.A D 230
Definicdeil óanp osibílyí ldara eda li2da3d0-,. Co ndiciodneer se ali
zacidóenl ap osibil2i4d1ad.La,- luchpao rt ransfoernmr aerad laid
unad el asp osibiliodpaudeesste anse lp rocedseod esarro2l4l6o.,
Cómos ed escublraespn o sibiliy; s,e,t ,r,adnessf oernmr aena liedna d
eld esarrdoell laos ociesdoacdi alsiosvtiaé t2i5c0a.,
CAPÍTULVOI IIL:o SINGULALRO,P ARTICULYA LRO UNIVERS•A L 2H
Qués ignifliaccsaa nt egodreíl aoss i ngulpaarr,t icyu ulnairv er2s5a7l,.
Dialéctoibcjae tidvea l os ingullaorp ,a rticuyl laoru niversal,
266- .D ialécdteiJ cosa i ngulloa r,p artyil couu lnairv eresnea llc ono
cimien2t7o2,. S ignificdaelc aicsóa nt egodreíl aoss i ngullaopr a,r ·
tícuyl alrou niverpsaarlla a a ctivipdraádc t2ic8a7,.
CAPÍTULIOX :L o ABSTRACYT OL O CONCRET.O 298
loa bstrayc ltoco o ncreentl oa l ógifcoar ma2l99,.- Cómor esuelve
lal ógidciaa lécetlpi rcoab ledmela oa bstrayc ltoco o ncre3t0o3-,. El
procedseoe levaddóenl oa bstraac ltooc oncre3t1o3-,. La lógica
dialécyt liacd eaf inicdieólcn o ncep3t2o0, .
CAPfrutoX : Lo HISTóRrYc oL O tóG1c•o 324
Unidadde l ol ógiyc od el oh istór3i2co-5,.C orreladciiaólné ctica
entrleol ógiyc loo h istóernie clop roceso del co3n3to .ci-Emli ento,
métodloó giyc eol m étodhoi stórdieic nov estig3a4ci6-ó.Cn o,r rela
cióenn trleal ógiyc laa hisdteolpr einas amie3n15t.o,
PROLOGO
Elp reselnitbehr aos idroe dactpaodrlo o msi embrdoesl ac áte
drad eF ilosodfeíIlan stiPteudtaog ógdieEc so ta"dKo. D .U shinski"
deY arosla(vUs.kR .S.cSo.nl) a,c olaboradceai lógnu nionsv estiga
doredse o trianss tituciones Pacrilaea nr teídfaicccdaiesól .nao bra
seh au tilizealtd roa badjeol ac itacdáat edtriat ul"aCdaot egorías
delm aterialdiisamloé ctqiucevo i"ol, a l uze n1 954,e nl ap ublica
cióAnp unctieesn tdíelf imceoncsi onado Instituto.
Ell ibqruo eo freceam loasc onsiderdaeclli eócnt noorp retende
seurn ae xposicaciaóbna yd cao mpledteta o dalsa csa tegodreíl aas
dialécmtaircxai sNtoa s.e a bordeané lp,a rticularemlee snttued,i o
del acsa tegomreídaisa nltaecs u alseees x preslaa)ensy efsu ndamen
taldeesl ad ialéc(tciucaal icdaandt,i dcaodn,t radincecgiaócni,eó tn,
céte,ry aa)q ueé sthaasn s idoob jedteou ne xamemná sa mplieonl a
literaftiulroas ófica.
Losc apítuIl oys hXa ns idroe dactapdoorMs . M. Rosental;
elI Ip,o rM .I .S aosereolIv I;Ip ,o rV .Y .B lumbeerI g.A .S usloevl;
IV,p orN .V .P ilipeenlkV o,;p orG .M . StrakeslV; I ,p orN .V .
MedvedeevlV; I Ip,o rV .A .S idorkeilVn I;I Ip,o rA .O .S ternin,
y elc apítIuXl,po o rP .V .K opnin.
Lar edaccgieónne rdaell a p reseonbtreea s tuavc oa rgdoeM .M .
Rosentya Gl.M . Straks.
Han tomadpoa rtaed emáesn l ap reparadceilól ni brNo. V.
Medvedye vN .V .P ilipenko.
La obrsae p ropoanyeu daern,l am ediddae l op osibal lea,s
personianst ereseande asst udliaaf ri losomfaírax isLtoas.a u tores
quedarmáuny a gradecai tdoodsol so .sl ectqoureee nsv íseuns o bser
vaciocnreíst iaclIa nss tituto citado.
LosA UTORES
CAPUILTIO
LASC ATEGORIASD E LA DIALECTICMAA TERIALISTA
Elp roblemal acsda et egodreíl aads i alécmtaitcear iaelsid seta,
cird,e llóag idciaa lécmtaircxai setsda e,e normiem portapnacriaa
comprenldaee rs encdiealm étoddoe lm arxismo-leninismo.
Elm étoddoi alécmtaircxoi sntoas er educae l asl eyefsu nda
mentaldeesld esarroqluleto e,n emporse senatnetste o daol h ablar
del ad ialécot siecaaln,a l eyd el at ransformdaecl ioóscn a mbios
cuantitaetnic vuoasl italtaid veou sn,i dayd llau chdae c ontrarios
y ldael an egacidóeln a n egaciLóasnl .e yfeusn damentaaslcíeo sm,o
lacsa tegoproíram se didoe l acsu alseese xpreslaancs a tegodreí as
cualidcaadn,t idmaedd,i dac,o ntradicnceigóanc,ie ótnc,s. i,b ien
tienuenna g rainm portaenncl iaca o ncepcdieólmn é todmoa rxista,
noa gotasni,en m bargtoo,dl aar iquedzela a t eordíiaa lécdteidlce as
arrolyln oob, a stapno,rt antpoa,r caa ractebraijztoao rd,os sus aspec
tosd,i cha teoría.
Las categodreil aads i alécmtaitcear ia-lilsadtsae f enómeyn o
esencciaau,sy a é fecnteoc,e siyd aazda cro,n tenyi fdoor meat,c -.
enriqueeclme ént oddoi alécmtaircxoi csotnan uevorsa sgyo sn uevos
aspectSoisnt. o maern c onsidereascoinsóu ne vorsa sgyo ass pectos,
nos ep uedceo ncenbiia rp liceanrt ,o dsau fu erzae,s tpeo deroso
instrumdeenc toon ocimiye dneta oc tivipdraádc triecvao lucionaria.
Ahorbai en¿,q uséo nl acsa tegodreíl aads i aléctica?
Las categpournídtaeoas sp, o yco odneonlct iyodm eil epa ráctica
Para comprqeunésd oenlr a csa tegofriílaoss óhfaiycq ausea bor
dar, sisqeuabi reervae meenltp er,o bledmeac ómos e efeeclpt rúoa
cescoo gnosciytaqi uveol ,a csa tegosruíragsee nne lc ursdoe lc ono
cimieyn dteol a transformacidóeln a n aptruárcatyli secizara v deen
instrumael nat oa ctividad dceolhg onmobsrcei.t iva
Estaac tivisdepa rdo podnoet aarl osh ombrdeesu nc onocimiento
del an aturaqlueezl ae pse rmita transformarla prácticamente, some
tiensduos f uerzaa lsa sn ecesidya deexsi gencaiela sae xistencia
humana.
2 CATEGORÍADSE DIALÉCTIMCAAT ERIALISTA
LA
Elc onocimieensut nop rocescoo mpleqjuoea, r randcela a p er
cepciósne nsidbell ea,o bservadceil óarn e aliddeau dn,a pe rcep
ciónno p asisvian,ao c tiqvuaes, e r ealsiozbarl aeb asdee l aa ctividad
práctica.
La observadceli osóf ne nómeynp orsoc esodse l an aturanlose za
proporceilmo antae rnieacle sasriienol c, u anlo p odríajmuozsg ar
dichos fenyó pmreocneossnio sc onocenra daac erdceae lloLas .
percepcións ensicbolnes tiutnuapy ree miismap ortdaenlvt eer dadero
conocimiceinetnot ípfeirpocoro ,s ís olnao es todavuínaac aptación
profunddela a r ealidad.
Elc onocimiseenntsoi nbolsper oporciimopnoar tadnattesao cse rca
del ofse nómeyn olsoo sb jetpoesr,to o doesst odsa tonsov ans,i n
embarmgáos,a lldáel oass pecytn oesx ossu perfiecxitaelrednseo, s ,
lan aturaElnel zaai .m agesne nsidbell eoso bjesteoh sa lliannd iso
lublemuennitdelo oses enciyal loi nesenlconi eacle,s yal roic oa sual,
log eneryal los inguAlhaorr.ba i elna,t ardeealc onocimiecniteon
tífciocnos iste preencc iosnaocmelerosnf teen ómedneol san aturaleza
yd el as ociedcaodm fo enómenneocses aryis ousj eatl oesy essie;nl lo
nos erpíoas iabclteu parrá cticacmoenén xtiest obor lea fsu erdzeal sa
naturaleza.
Porc onsigueilec notneoc,i miesnetnos ilbalp ee,r cepcivóinv ya
lao bservapcoirmó end idoe l oósr gansose nsorrieaplrese sseónltoa
elp rimgerra ddoe lc omplepjrooc esoc ognoscPiatridvaio s.p oner
acertadadmeemln attee rqiuaenl o sp roporcilooónsra gna ndosel os
sentipdaorsda,e scutbrralisore xterycasn ualo loe sencyin aelc esario,
los ujeat loey esh,a yq uep rosegeulpi rroc esdoe c onocimieyn to
elevacrosnee ,lc oncudresot or osi nstrumecnotgosn osc�at iuvno s,
gradom ása ltEos.t ger adsou perlioco orn stiltaua ybesnt raycl cai ón
generaliqzuaetc iieónnce onm oi nstrnutmoee lp ensamietnetóori co.
Graciaa lsaa ctiviadbasdt rayye gnetnee ralidzealcd eorreab ro
humansoed escubrleanls ey epso rl asq ues er igeelm undoob jetivo
y sec aptlaonns e xoys r elaciionnteesr ensoesn,c iqauleese ,x isten
entlraecs o saEsnes. t es entildaao b,s traycl caig óenn eraliszoanc ión
poderosionss trumednetlco osn ocimiehnutmoa nPoo.r m edidoe
laa bstracecliiómni nalmoqo use n ot ieunnea i mportafnucnidaa
mentpaalr cao noceurno bjeyt doe,s cubryid meoss taclaomn oecse
sardieol oc asulaol ,e sednecl ioia nle senLac i.agle.n eralinzoasc ión
permitmeo strealfr u ndameinnttoe rlnoons,e xolsau, n idadd el os
fenómeyn oobsj etsouscs,a uslaasl ,ey q uel orsi ge.
Serídai fíecxialg eerlpa arpe ql uel age neraliztaecóiródinesc eam
peñean e lp rocescoo gnoscDietbievs ou.b rayesatrosy,ea q uel os
filósiodfeoasl idsent uaesst rdoísas l ibruanna desesperbaadtaa lla
contiraaa bstracyc liagó enn eralicziaecnitóínef nis cuae sm,p eño
LASC ATEGORÍAPSU,N TOSD E APOYO 3
pord esarmaalcr o nocimiehnutmoa nop,o rc erraelr lpea seo ns u
marchvai ctorSiionsl aag. e neraliznaoch iaóycn o,n ocimiecniteon
tífiEcnoe .f ectoe,lc onocimiecnotnos ipsrtoep iameennpt aes adre
lop articau lloau rn iversal.
La necesiddeae dl evadresl eo s ingual alrou niveresstaádl e
terminpaodrea l h echdoe q uee le studdielo o s inguleasdr e,c idre,
uno bjeot foe nómeno aniosd laan dipo u,e ddea rneolsc onocimiento
del aes encidae,l alse ydeesl m undoo ojetiEvnlo a.r ealimdiasdm a
noe xistoebnj etaoiss laldooussn ods el oso troEsl.h ombrien divi
dualp;o re jemplnooe, x isatlem argedne s usr elacicoonneot sr os
serheusm anocso,m on oe xisttaem pocuon á tomoi,n dividualmente
considerqaudeno o,s eh alleenr elaccioónon t roást omos.
Lo singuelsap ra rtdee l ou niversEallh .o mbrien dividsuua l,
naturablieozlaó gyi scocai anlo,p uedesne rc omprendsiidnoq su e
mediuen a nálidseli asn aturadleel zoads e máhso mbredses, u nse xos
y relacioDnees o.t rmoo dos,e rfíáa ctiolm apro res encidae lh om
bree ng enercaula lqupiaerrt iculcaarsiudpaauldr, a menitned ividual
deu nh ombrdee terminSaódlolo.a a bstracdceil óoin n esendcei al,
loc asueanll os inguyll aarg ,e neralidzeal coesi eónnc iya nle cesario,
del oq uee si nherean utneam asad ef enómensoisn gulapreersm,i te
descubsrufi urn damernetaocl o,n f recuepnrcoifau ndamoceunltteo
ene llos.
Losr esultdaedl oags e neraliszeaf ciijóahnna ,l lsaune xpresión,
enl osc oncepltaoss,c ategorlíaaslsey ,es ,l osj uicieotscA,.s ípo,r
ejempleolc, o ncepdteo" hombrexep"r esal osr esultdaedl oasg e
neralizdaecl ioqó une es caracterpírsotpidiceoot ,o d(}Sl ohso mbres.
En elc oncepdteo" burguessíega e"n eralloiqz uae e ses enciya l
específilcoqo u,e c aractear eisztcaal aseex plotadao driaf,e rencia
deo trcalsa ses.
Losc oncepltaocssa ,t egosroínap,so rc onsiguieelrn estuel,t ado
del aa ctiviadWb strayye gnetnee ralizdaedlho ormab rseo,n e lr e
sultaddelo at rayecdteolpr einas amieqnutevo a d el oc oncrae ltoo
abstraEcstc oo.m os ie nes osc oncepyt coast egolrasíp arso,p iedades
concredtela osobs j etossi ngulsaerf eusn dieernal noq uee sc omún,
esencieai ln hereant toed ose lloesnl, o q uec onstietlfu uyned amento,
'
lae sencdiesa u s er.
Losc onceptyo lsa sc ategocroínasst itcuoynedne nsac"inoónes,
dulosd"e lc onocimieynatqo u,e e ne llyos porm ediode ellos
se
manifielsotrsaa ns gyo ass pecmtáossi mportaesnetnesc, iadleesl ,o s
fenómenyo osb jetCoosn.a yuddae l osc oncepyt coast egoreíla s,
conocimiednestad>or e lnoesx oisn rntoes,l au nidalasd ,r elaciones
esenciqauleme esd iaenn trleo fse nómenos.
Hastlaam áss impgleen eralizcaoc.rniosó enñ,a Llean isni,g nifica
4 CATEGODRÍELA ASD IALÉCTICA .MATERIALISTA
el conocimi"ecnatdvoae zm ásp rofunddeol ac oncatenaucniióvne r
saol btjievpaor"e l h ombr"eL.a f ormacdieól no sc onceptaobss (
tractyoe slh) e chdoe o percaorne lliosm plyialca ar etptr esentación,
lac onviccliacó no,n cideeq nuceli oasn exousn iversoabljeest ivos
estásnu jeat olse yes".1
Enl osc oncepyt coast egorías fpoormrlu acl iaednocss ieea x
presealng radyo p rofundicdoanqd u ee lp ensamiehnutmoa nsoe
asimiellma u ndo objetivod,e a esli mgirlaaqdcuoies ó env aa lean·
zandeon c adfaa shei stódrieclda e sarrsoolclioLa ols.c oncepyt os
lasc ategormíaarsc alna sc onquisdtealps e nsamiehnutmoa no, los
resultdaedl oaas c tivicdoagdn osciqtuievl al eagl aonhs o mbreesn
sua similadceimlóu nn do.
Elh ombrper imitniovp oo dídae sprendaeúrnds eel ac ompleja
malldaef enómennoast urayl aepsa reecnítar eteejnei ldloLa o.q ue
see xplicat,o daopn,ot ree lb ajnoi veelnq uee ntonsceeh sa llalbaa
basper oductpirváac,t diecl aa,a ctivihduamda na.
Los concyel patcsoa st egonroís aosnf rutdoep le nsamipeunrtoo;
sel imitaa gne neralliozsfa ern ómenyo lsa rse lacieonnteresel los,
sobrleab asdee l at ransformparcáicótdnie cl aan aturayl eenzla a
medideanq uee lh ombrlel eavc aa beos tar ansformSaocni" ócno.n ·
densacionnose ósl"do e l aa ctivitdeaódr isciant,oa mbidéenl aa cti
vidapdr áctdiecl aah umanidCauda.n tmoá s ampyl riiac sae ala
activihduamda ntaa,n tmoá sa ltsoe reáln ivqeule a lcanecle hombre
ene saa ctivimdaaydo,r seesr álna sp osibiliddead deessc ublroisr
nexos inteesrneonsc,i eaxliesst,e enntterlseo sf enómenmoasy;o res
serápno,rt antloa,ps o sibiliddeqa udees sef ormennu evcoso ncoesp t
yc ategoarúínamás s ;p rofundydo esq ,u es el legauu en c onocimiento
másc ompledtelo o ys ae xistentes.
A diferedneclhi oam brper imitqiuveos ,ó ldoa blao sp rimeros
pasoesne lc amindoes ometae lra fsu erzdaels a n aturalye czuay os
instrumentos coegrnamonás scl iapt eirvcoespc yil óanr epresentación
quel ac oncieyn eclip ae nsamieenlht oom,b rdee é pocpaoss teriores
fuee levándsoosberl ean aturalese dzeac;i yra,n os es ometcíiae ga
mentae e llnai,s ea daptaab eal lian stintivasmienqnout eea,,c ti
vamentieb,ac obrancdoon ciednecs iuasl eyyes,c one llsoo,m etién
dolaa s uv oluntad.
Ahorbai enl,al se yseesc onocpeonrm edidoe l ocso ncepyt does
lacsa tegoAr íeasstr.ee speLcetnoi,n tdaimcbei qéune l acsa tegorías
"solno pse ldadñeos su e levaceisdó enc,i dre,cl o nocimiheunmtaon o
delu niverdselo o,ps u ntnoosd aldeels ar edq uep ermitceonn ocerlo
yd ominarlo".2
1V .J .L eníCnu,ad ernofsi losófedi,cru ossa,p, ág1.' 3M,o scú,1 947.
2 V.l .L eníCnu,ad ernfoi1l o1ófedi.era ossa,,p ág6.7 .