Table Of ContentBioética
FundamendteÉo tsi cBai oética
y
Bioética
FundamdeeÉn ttioBcsia o ética
y
EditoCrieesn tíficos
Dr.C .J oséF éliGxa rcíRao dríguez
Dr.C .C arloJse súDse lgadDoí az
Ediciyóc no rrecciEólniB:s .aE spineira Femández
Diseñdoec ubiertAar:a míGso nzálDeíza z
Diseñion teryir oera lizaciónA:i da Soto-NGaovnazrárloe z
©JosFéé lGiaxr cía RodCraírgluJoeeszs ,ú s
Delgado Díaz/2010
ISBN9,6 8-5518-28-9
Editorial:
SecretdaeSr aílau ddeE ls taddeoT abasco
RetomVoí 5aN o.1 04T,a bas2c0o0 0,
VillahermToasbaa1s Mcéox,i coP.. 8 6C0.3 5
e-marielv:i [email protected]
Telefono(/9F9a3x31,)6 3 481
UniversJiudáarde zAutódneTo abmaas co.
AveniUdnai versSi/dNaZ do nad ela Cultura1
ColonMiaagi sterViialll1ah ermToasbaa,s co,
MéxicCo.P. . 8 6040.
Teléfo3n1o2"0 35351,2 8352
Estoab rsaet ermidneió m priemnio rc tubdre2e 0 10
enU ltradigitaSl.PAdr.eCe .sVs.
CacamNao .8 4C olS.a ntIas abIenld ustrial
C.P0.9 82M0é xicoD1. F.
CONTENIDO
Prólogo7
CarlJoess Dúesl gaDdíoa z
Revoluciódn esla beyrb ioétic8a
CarlJoess Dúesl gaDdíoa z
Laé tiecnae lp ensamiegrniteog oa ntigu5o3
RitMaa ríBau cShá nchez
Éticae cológibciao,é tiéctai,cc ao mplej7a3
ArmandCoh ávAenzt únez
Éticyah ermenéut.Ini tcearpretaceicóons ófic9a5
del ac onduchtuam ana
RigobePrutpoPa u pa
Éticmaé dicBai,o étiBciao,é tiPcuae ntye B ioétiGclao bal1 11
JosFée 1Giaxr cRíoad ríguez
Sobrleo asu tore1s2 2
7
Prólogo
"BioétFiucnad.a mendteo sÉ tyiB ciao étiecsra e"s ultdaeld aoc olaboración
enturnea mplciool ecdteie vsot udidoesploe sn samibeinotéot yil coposr oblemas
contemporádnel eaéo tsi lcaat, e cnolyol gaaí tae ncdieós na luRde.ú nfei lósofos,
economismtéadsi,cy oe ss peciaelnid sitvaesrr saamsad sel am edicina.
En estoab ras ei ncluyeesnt uditoesó riqcuoese xplorlaansb asedse l
pensamiéetnitecono l ac ultoucrcai deenltv aíln,c uelnot értei ych ae rmenéutica,
elp ensamiebnitooé tgilcoob qaulee mandae l ao brdae V anR enssePloatetrye r
suv incucloonl aé tiacmab ien(teaclo lógyil caéa t)i ccoam pleCjoan.c lucyoen
unaa proximatceióórnai l caaé tica médica, bioéptuiecnayt,b e i boiéotéitciac a
global.
Enu ns egunldiob "rBoi oétaipclai cÉatdiac.da el ai nvestigeansc ailóunyd
biomedicsiein nac"l ueysetnu dsioobsrl eap erspecbtiiovéatd ielc aia n vestigación
ens aluldan, o rmativéitdiiacndat ernaciloain navle,s ticgaocmiuónni tlaaér tiiac,a
del ai nvestigabciioómné dbiácsai lcaam ,a nipulagceinóént einch au manolsa,
medicriengae nerlaotesin vsaa,yc olsí nilcoocsso ,m itdéeés t idceal a investigación,
lad ivulgadceli oórsne sultcaideonst ífiycl oaissm plicacéitoincyeba sis o étdiec as
laa tencmiéódni cyla ap ertioednelc oicsao mitdéebs i oéthiocsap italaria.
Ambosl ibrsoesr ádneu tilipdaarcdai udadayne ossp ecia-leissttuadsi antes,
docentee isn vestigadqourese esi -n,t erepsoerln o psr obleémtaisc doesl a
investicgiaecnitócíno fnitceam poreásnpeeac,i alemnel nactsi ee ncbiiaosm édicas,
pueasp ortuannap erspecitnitveag raydgl oorbaad le l ab ioétqiucesa e,d istancia
del ab ioétpircian cípayl ciosnttar,i bau pyeen salra bsa sepsa ruan n uevo
pensamieénttiyocb oi oético.
CarJlD.oe sl gDaídaoz
8
Revolucidóenl sabbeiro éyt ica
CarlJoess úDse lgadDoí az
Ene la ñ1o9 7e0lo ncólnoogrot eamVearRnie cnasnsPoeo ltapteuerbr l icó
ealr tí<CcBuilooéL taci iceand.cel i saau pervievnl erane cviPieaspr"tes ac tiínv es
Biooglayn Mde diceinen qleu s,eue t iploiprzr ói mveeelrz ta é rmbiinooéy ts ie ca
preselnatisad refoaunsn dacdielon anu aeldveiass ciplina.1
Elp landtele baoi oéetnli oacb ard aeP otdtiefrdi eeclru erq suoée s ttoam ó
posterieonrs muee snttree choc olnva ím necduilcdoio nnadp,er e dominó
ealn áldiecs oinsf lydi íclteoLmsara esl.a ecxiiósnet netnertlcee r eaddelo ar
bioéstuii dcoeara,i gdielnd aai ls cyie pdlle isnaar rolploloro b sui loteetriicoirs tas
"profeshiaso iindlaoul semtser"ta adfaó rpiocraTom eEnntge(e . l).éh .cla r redót :
"
el nombdreled a i scyié pslstiaeanl aed jeéó yls feu peos ruc amidneos,p reciando
lrau qtuaele a rthíafbipícraee vaiscsíot momo,u ys eguliohdsio jq outsei enen
taleync taop achiadcacedon sn u psa drEenls l.pi allaa 'bemrloa v,i miento
adopel ttéór mpionéropl r opupeesrntooso ue, s en(cviéaSa'ps"ie n s1a9n9t8i,,
pp.9,18).
Eplr oPpoitoet nesriu,oB céatPiueB,einotéGtlioycbB aai lo éPtrfuioncda(aP otter,
1998) leamxspo rteisvóaq cuileioe mn peusl asp alraonntl neaea cressedi eud naad
nuedvias cipliinntae gcdroesam acobi eósrnie nst eeyclt a imzidónel o ba i oética
holeinst trmaeo sm enitdoesn,t ifipcoasrbue l mepsld eelo oa sd je"tpiuveonst e�
"glo"bparlo'fu;n da':
1F ernandLoo Jaesns ua rtícsuolborF er itzJ(a2h0r 0es8c)l arqeuceéi sótu et ileiltz éón nibnioo
etieknf echtaa tne mpracnoam o1 92S7i.en m bargeosi¡ m portarnetceo noqcueelr a propduee sta
Jahnro c oincciodnle a d eP ottLearp .r imefruaue n aé ticoar ientaaltrd aab acjoo nl oasn imadlee s
experimentamciieónnt¡qr uaesl as egunedsau nap ropuestrae cdoen strudceclpi eónsna miento
étiscoob ruen an uevab ase.
Carlos JesúsD íDaezl gado 9
Al enuncicarolmao" puenteens" u B ioetBrhgiietdcs o.t hFeu tuProert,elr
partdieóu nad oblper eocupaLcain óenc.e siddeai dn tegernau rnn uevsoa ber
elc onocimipernotvoe nideenl taecsi encbiiaosl ógyil caahssu manidaydl eas ,
urgendceit ae nduenrp uenatlefu turLoa.t esfiilso sócfeinctadr eae ls toab reas
quel as upervivdeenl caei sap echiuem anrae quideerdlee sarrdoelu lnoaé tica
quec ombienlce o nocimibeinotloó gyli ocvsoa lohruemsa nos.
Sup reocupapcoireó lfun t urhoa bímaa durado dulrosasen steen itnflau,i do
polr ac rítail cafa o nneanq uel ac ienpcrioad uccoínao cimiyel notso sa pleinc aba
lav idsai,on c upadres ep relvacesor n secueanl cairagso pElsatpzaro e.o cupación
podro taal rac ognicciióenn tdífiecc ao ntenviadloo radteci avroaa al s ocieyda ald
futureosu nr asgeos encdiiaslt,i ndtesi upv roo pueEslpt rao.b ledmefalu tuqruoe,
preocupaaP boar tneore roat rqou ee ld el as obrevivdeeln ace isap echiumea na,
conducai ldaac atástprooref lea vancdeeu nc onocimiseonbtroee lm undo
carendtere e sponsabmiolriadLlaa.bd i oétpiucean ntoee su naé tidceac rítica
moraall ap roduccyil óounss odse sla becri entífiecsuo n;a é tiqcuaet ieennes u
centlraso o brevivdeeln ach iuam anidEasdt.e ensfoeaq puaer ta radidcea lmente
lab ioétmiécdai cdao,n dleas obrevivfuetnucrdiaeal ahu manideasrd e sultdaen te
lasso luciaol noedssi lemPaasr.Pa o ttleasr u, pervivdeenl ach iuam anidnaode s
resulteasld apo a,u tqau em arcealc amiool aid oet egracliaró enfl edxemi oórna l
ye lc onocimi"eLnoqt uoe.m ei ntereesnae bseaen toncceusa,n dtoe nSíIaa ños,
ereal c uestionadmeipler notgor yeh saoc idaó ndees tablalne vaanl daco u ltura
occidetnotdaolls o asv ancmeast eriaplriosptiadosesl ac ienycil aat ecnología.
(. ).C. o ncl-uafirím ó-, ques óleolc oncepctioe ntífico/dfileop sroógfriecsoo ,
quep onéen faesnil sas abidudregí raa anl canecsee lú, n ictoi pdoep rogrqeuseo
puedlel evala asr u perviv(ePnoctit1ae"9r ,9p 8p2,. 5 -26).
Entonceelas s,u ndteof ondqou ep reocuapP óo rtpeure dree sumiernsd eo s
pregunetsaesn ciqaulee fséo ln nul«a¿rqaut éi pdoef uturo tepnoerdm eolsa nte?"
y' (¿tenaelmgouson pac ióEnn?e �l lsaees n cuenctornac enterlae dsop írdielt au
nuevdai scipqluiepo rao muelvare e sponsabdielsidldeaha udm ildad.
Antleo csr itecriieonst íefsioctoésr qiucedo se,f endlíapa rno duccdiesó anb er
au ltralnalz iab,e ratcaadd émyil caba ú squeddela a v erdaPdo,t tceorn trapluas o
necesiddead do tadre« direccailp órno"c edseoc ambidoe mlu ndop ore ls aber
científiEcneo s.t dai recccioónns idleanr eóc esiddepa rdo veseirm ultáneaamle nte
científidceco o nocimiyed nottoasdr elj ou icdieov sa lsoirg nifica(Stpiivnossa nti,
199p8.1, 3 L)a.b ioétpiucean dteeb ícar ecceorm oa cercamideeln atcsoi encias
biológyil cafila oss ofhíaac,il aaf ordjeau ns abenure vo.
1V éausneva a lorgaecniedóreen as oltb aer nae alr tídceSu olpoJh aikeo (w2s0k0a2 ).
10 Fundamendte�o tsi ycB ai oética
AunquPeo ltuetri lliapz aól abgrlao beanls us egunldiob rloafu, n damentación
deu nab ioétgilcoab caolm ienpzoar s ub ioétpiucean tLea.r eformuladcei ón
GloBbiaole Btuhiilcsd:ti hnLege opold
lab ioétciocmao b ioétgilcoab eanls u 011
Legadce1y 9 8r8et omcóo mom isió"(n..) .l ad efinicyid óens arrdoelu lnoaé tica
paruan a supervivencia humaanl aa rsguos tpyel pnartzoaopb�ul asedo e málsa
transformdaelc afui nócni ódnel ab ioétpiucean ut (e••• ) e nu nad ec onstrucción de
puentheasc icaa duan ad el aess pecialiydd eap dueesn teenst rleae ss pecialidades,
cone lfinddesea rrmoálslaa f ro nduon aB ioétGilcoab qaule c onsideelbr iee nestar
humanoe ne lc ontexdteolr espeptoorl aN atural(epzpa2." 4 2,7 A)s.íP, o lter
enlaszuap erspecdteli avr ae sponsabpirloiydeacdt haadcaiel a f utucroon,l aé tica
ambientya alm,p líeald iapasdóenc onocimiecnitrocsu,n sicnriictioa lmaeln te
conocimibeinotloó geincá or edaess alud.
Más adelanetnle o,as ñ onso venPtoat tseers umóa lr ecladmeou nab ioética
profundqau,e s ee xtendimeássae l ldáel ar elaceinótnrl eac si encbiiaosl ógicas
y laé ticaam bienhtaacli uan ar econstrudcect ioódnal sa ést icNaasd.i mee jor
queP oltpearr rae sumeisrtc ea mindoe d esarrdoels luosi dea"sE:cl o ncepdteo
BioétPiucean tfeule a p rimeertaa peane lp ensamiebnitooé tLiacs oe.g unedtaa pa
fue la iddeel aaB ioétGilcoab caolm ou nam oraliednae dxp ansiqóune r esultaría
del ac onstrucdceiu ónpn u ente elnaét triemc éad icyal aé timcead ioambiental.
Elr econocimeinel nadt éoc addae lnoosv endteau nas erdieed Uernaést ichoas
llevaadr oec onoqcueeWlr puenteen tlraeé timcéad icyal aé timcead ioambiental
noe ss uficiTeondtaels.a ess pecialiédtaidcneaessc esisteaarnm pliaddeas su s
problemdaecs o rtpol azaos us obligadcel iaorngpelosa zo.
"Lai debaá sidceal aB ioétPircoaf unfduaec oncebpiodrae lP rofePseotrJe .r
Whitehoduesl eaC asWee steRme serUvnei veresniC tlye velaOhnido,d, e spués
del eesro brAem e Naesys D eepE cologCyr.e oq ueé lv iola B ioétPircoafu nda
comou nad imensiqóuenp oneap rueblaaB ioétdiecm aa nermaá sp rofundqau e
ele mpirispmuor om,i entmroatsi lvaad si stincmiáosne efuss iveanst 1re0b uenyo
lom alol,aq su en os onfá cilmenctuea ntilica(Pbollets1e r9,9 p8p2., 9 -30).
Lab ioétfiocram ulpaodraP oltreerp resuennatr au ptucrual tuprraolfu ndSae.
exigdeehl o mbrlear econcildieal cami oórna liydel a sda becro mo entúindiacda ;
quel om orasle ai ncorporaalcd oon ocimiecnotmooc omponenitmep ortante
del ao bjetivyi ldeagdi timdiedlsa adb eUrn.a p ropuedset a accipoanrelasa
formacidóesn u jetroess ponsaebnlu enes n torno culdtecu armabli Eol.l eas tá
llamaadp ar oduucniarr evoluceineó lsn a behru manyofu ,e d efinpiodrsa u a utor
ent érminqousee nfatiezsatrnee clamo:
'/EgIr arne tqou et ienaent seíl aB ioétciocnat emporáensde eas,a rroelsltaer
camincoo mor eflecxriíótnai bcaar cadqoureia n tegre cyiviednacc,oi nao cimiento
Carlos DJeelsgúasDd foa z 11
y moralidlaodsp, r oblemvaist adleelhs o mbrceo np erspecdteip vrae sente
yf uturo':
BIOÉTIÉCAT IACMAB IENTAL
y
Ess umamenstieg nificatqiuveol ap ropuedsetu an n uevsoa bedre sdlea
práctdielc aa v-ildaab ioétgilcoabd aePl o rterc-o,i nciddieesrdsaeu isn icios
conl aisd eealsa boreande alas m bientalyis sepm roo,y ecatsacíso,em ou naé tica
ambienetcaoll,ó gica.
Portreerc onolcaic óo incidednesc uisia d eacso nl ao brdae s uc oledgea
WisconsinLAelodpoo Eldn.iB oeBtrhgiietdc os F tuhtieun rcel uuynóad edicatoria
aL eopolyd s,uG loBbiaole ttiheineelcs usb tit"uCloon strsuoibdraee ll egado
deL eopold':
Ell egandooe so trqou el aé tidceal aT iererxpau,e setnod oso bradseL eopold
publicadas pósetnu1 m9am4Ae9S n:ate nC do unAtlrmya wniaotcth,h e esrso any s
consefrrovmRa toiuRonindv yLe arn Edt hics.
Existeeluenm envtiotd aeel n laecnet erlae m bientalliabs imooéyt eilchao:m bre
comúnA.m basa proximacaiu onns easb enru evpoa rtdeenl apsr eocupaciones
decli udadadnelo ac, o nsiderdaecaliv óann dceecl o nocimiceinetnot íyfl iocso
efectdoess u a plicaecnie ólsn i stepmrao ductyi evsot,u viceornodni cionadas
porl aa ctivadceihlóo nm brceo múnc omor esultdaeld aoi ntroducdceli oósn
resultdaedl oacs i enycl iata é cneincl aav iddael apse rsonas.
Lab ioétdiecP ao rteersu naé tiacmab ienctoamlp rometciodnla o osr ígenes
delp ensamieanmtboi entapleirssote ad ,i stindgeul eaé ticaam bienyt eall
ambientaluilstmeore inos ru t ratamideenl taoé ticDae.s dlea b ioétsiec a
emprenduinóab úsqueqduaep roduujnoar uptumráasp rofundcaó ne li deal
clásdiecr oa cionaelnis duma odd od ea sumliamr o ral.
En ela mbientaleilhs ommob rceo mún, incellsu eindtoi cdoom únfu,e
reconocciodmoo u n actosri ngual acro nsideErsatra. inclusión confirió
importaenlteemse ndteod si versai!dp aedn samieanmtboi entayl pirsotdau jo
impacitmopso rtaNnots eosl.ao b rliaóps u ertal aads i versciudlatdup rrao!pd ieal
actotra,m bicéonnfir ióc aractereísspteiccíaafisl c aap sr oduccdieói nde ayls o s
debatCeosm.o s er ecordeanrl áac, i enacp iaar tdielr ar evoluCcoipóenr nicana,
juntaol ae xclusdieóslne nticdoom únc omoc ritedrevi eor aciedlha odm,b re
comúfune r elegaa!rd oodl e e lemento dpeasstiivnoa,ft iandraei!l o o rse sultados
cientíLfiacp oasr.t icipcaicuidóand laanr ae,a ccdieóhlno mbrceo múna ntlea
percepcdiedólan ñ aom bienitnamle dilaect oon,v irteineun raocnt coury as ideas
ym ododse p ensealrp robledmeab ícaonn siderPaorrss upe a.r tleab, ú squeda
11 Fundamoesdn et� tiycB aoié tica
des olucioanlpe rso bleammab ienrteaclo nocailhó o mbrceo múnc omou n
actoernd osm anifestaccioomnoea sg:e ntnee gati-vpoo rs uc ontribuac ión
lap erpetuadceilóp nr oblemay- p,o siticvoom,op romotdoerl osc ambios
necesarpiaorssao lucionAadrelmoá.se )lh ombrceo múnr ecabuón aa tención
especpiuaelss,u c onverseinuó nna genptoes itsievc oo nsidpeorsói balt er avés
deplr ocedseoe ducacaroi óbni ental.
Laé tifucea í nvocaednea l a mbientaupsomsot eraiL oero polcdoJm oa gente
dec ontronlo rmateinvb ou scdaeu naa lternqauteifr vean asleoe sf ectnoesg ativos
del asi ntervenchiuomnaensae sn l an aturalye czoan,t ribuay least eo mad e
concienscoibare elp robleammab ientEasltm.eo dod ec onsidelroéa tri ceos
perfectamceonmtpea tiCbOlnee li deacll ásidceso e paraceinótnrl eac iencyi a
lam oraalq)u eqlu ee ntendlíoéa t iccoo mou nd ominiaoj enaolc onocimiento
cientíafciecpot,a cbolmeoe xpresdieól no cso mpromiysv oísn cusloocsi adlee s
lac iencEilaa m.b ientalbiussmceoan l aé tiucnaf renaol acso nducqtuaesd esde
lac iencpirao voceafne ctnoesg atiyv goesn eriannc ertiducmobnrdeusc,qt uaes
resulmtoarna lmendtued osoa csu estionpaobrle elds a ñop otencoi eafle ctivo
quet raecno nsiEgsoe .l runentemeunnet nef oqeuxet erndoe,c ontraposición
entrceo nocimiyem notroa l.
Portearr gumenltaón ecesiddaed u nab ioé ticuan,ai ntegradcei ón
conocimiento bíológico, conoyc éitmiicNeain. et loc oncoiceinmtífiiceon to
cientínif liaéc toi pcuae dedne,m anersae parasdeaer,f ectifvroesna tlpe r oblema
del as upervivheunmcainaaS .ue nfoqnuoee sd ec ontraposeinctircóein e ncyi a
éticcao,n ocimiyem notroa slu;c ríteiscu an ac rítailec sat addeocl o nocimiye nto
ale staddeol am oraAL l ap roduccdieóc no nocimieennlt aoc si enclieca r itsiuc a
limitaocbijóent ivsius tdai,s tancicaomnri eesnpteoac l tamo o ralidlaodvs,a lores
y lap revisdieól na cso nsecuenacl iaarsgp ol azAo l.a tse oríéatsi ccarsi tsiuc a
limitatceimópno ryda eld ireccOiróine.n tahdaacsie alm undoi nterdielo ors ocial
yh aciealp resenntien,g usneah abípal antelaand eoc esiddeao dr ienetlsa arb er
haciealo tr-oe ntendicdoom oel e ntorndoel oh umano-y,h aciela fu turo.
De ahlía n ecesiddeau dn ab ioétuinct aé,r miqnuoei mpliqeulce o mpromidseo
unificaciódne clo nocimiceinetnot ífiycl oo s vahluomraenso s.
La idedae lab ioétiecnPa o rtseerp resenctoam ou n prograpmaar laa
construcdceiu ónpn e nsamieénttiocd oen uevtoi pEos.t per ogrammaad ureón
lad écada sedesle nsteha i,z o públliaBc oi oeénP luiecalFallu tteud er1 o9 7ys 1e
consoleindl óao brual terdiePo ort ter shuam sutear te.
Lasi demasá si mportadnetl eacs o ncepcpioórnt erdieal naba i oétciocmaou na
ética gpluoebdaerlne sumiernsl ea s siguientes: