Aadaat Wa Akhlaaq Nabawi By Muhammad Ismail Ursani

0.39 MB·Arabic

by  Muhammad Ismail Ursani, محمد اسماعيل عرساڻي،

Aadaat wa Akhlaaq Nabawi by Muhammad Ismail Ursani
12 وحفص
يوبن قلاخا و تاداع

يڻاسرع ليعامسا دمحم

۽ يرهاظ ڻاپ .ائه “رشبلا لمڪا” ﷺمرڪا لوسر

نويٻ ۽ ءَ ايبنا هب ارتيج ۾ ايند .ائه امسجم اج نيبوخ ينطاب
تافصلا عماج رگناو ننه يها ،نويٿ اديپ نوتيصخش
۾ نتفص يتوڪلم ۽ يتاذ ڻاپ نڪيل ،نويه هن نوتيصخش
ناک نبيع تيصخش ندنس يرڪ نا -ائه ڻاپ لاثم وجنهنپ
.يئه رهظم وج تيموصعم ۽ ڪاپ

ردق هجڪ ۽ وه ونايمرد ڪرابم دق ندنس -:ڪرابم هيلح
ائه ادنوه ڏگ ناس نيٻ ڻاپ هب نهڏج -وه لئام يڏ ءَ يزارد
نهڏج ۽ ائه ادنيا رظن تسپ لڪلب ۾ يلباقم ندنس يها هت
يئاهتنا ڪرابم اهلڪ ندنس هت ائه ادنهيو ڏگ ناس نيٻ ڻاپ
ندرگ ندنس بجوم يذمرت لئامش .ائه ادنيا رظن دنلب
ودنيا ۾ ڻسڏ راومه ۽ ورڪيو ونيس ۽ وڏو رس ،يچنوا
ندنس ۽ ڪاپ ناک شئارآ يويند ڪرابم لد ندنس -وه
ودنوه تملاع يج ءَ يرظن غلاب ۽ يراداور ڪرابم ونيس
حرشن ملا”هت يهآ ويامرف ۾ ڪاپ نآرق يٰ لاعت الله دوخ -وه
يلوک لڪلب يک ينيس يجناهوا نوم”ينعي -“کردص کل
۾ نا وج وه فافش وڙها ۽ لوگ رونا ورهچ ندنس -“ويڏڇ
وج يهلاا لامج ڻاپ -وه ودنيا رظن سڪع وج يئش ره
ڪرابم يرهچ ندنس -ائه رهظم وج يلجت راونا ۽ ونيئآ
ہجوب سيل ہهجو”هت ونڏ يئچ اللهدبع ترضح يسڏ يک
وڙهج وگغورد هب نهنڪ ورهچ وجناهوا”ينعي “باذک
اڻرڪ اج رون نام ءَ يناشيپ هداشڪ ندنس ،“يئٿ وٿن مولعم
ردق هجڪ ۽ اراڪ ڪرابم وسيگ ندنس -ائه ادنرڪن يٽڦ
ناس يئٻڪه ۽ اڏو ڪرابم ڻبنپ ندنس-ائه راد يڊنهگ
-ائه ادنيا رظن ليڍنڳ ناک يرپ وج ائه ليلم حرط ءَ يڙها
يت ڪرابم ينيس ۽ ندرگ -نيه يٽاهگ ڪرابم شير
ندنس -وه ودنوه لتڪن نيڪشم طخ وج نراو ڙدنڪمچ
نهد .ائه هن اراو تشوگ هدايز رگم ليرڀ ڪرابم راسخر
ڙدنڪمچ ۽ فاص تياهن ڪرابم دنڏ ۽ يداشڪ ڪرابم
نابز ندنس .ائه ادنوه هن ليلم ناس يئٻڪه رگم ،نئه
لڪلب هب يس ائه ادنرڪن املڪ هب يڪيج نام ڪرابم
ڻڌٻ وج حرط ءَ يڙها ،ائه ادنوه للدم ۽ فاص ،حضاو
-وه ودنيو سپاو يٿ رثاتم ۽ وه ودنٺو يرڪ داي وراو
ملاڪ نيريش ندنس هت يٿ يئامرف هضر دبعم ما ترضح
يج نيتوم ۾ وگتفگ ندنس ۽ وه ودنيئاڌٻ قرف ۾ لطاب ۽ قح
2
ڪرابم ٿه ندنس -وه ودنوه مئاق لسلست رگناو نيهڙل
نويرڱآ ندنس -ائه ادنوه ڪزان ۽ مرن هدايز هب ناک لمخب
نويراو تشوگ ۽ نويداشڪ نويرت نوج نٿه ۽ نويهگڊ
ڻله وج نويه نويڙها نويرت نوج نريپ-نيه نويدنوه
يٿم ورتيا ۽ وه ودنڳل هن يت نيمز ناشن وج نهنا تقو
-يڃو يهو رڪيج ناٺيه نيرت ندنس هب يڻاپ وج نويه
مولعم نيئا هت ائه ادنله ۽ يئه يدنوه يکت راتفر ندنس
-نهآ ايهر يهل ٺيه نات ءَ يڙاهپ نهنڪ ڻڄ وه ودنيٿ
۾ مدق مدق نڻاس ۽ ائه ادنيو يجهر نايٺپ اراو ڻله ڏگ نڻاس
.ائه ادنهگس هن ييڀ يئلام

يج توبن يت ڪرابم يٺپ ندنس بجوم ءَ يذمرت لئامش
يهنٻ ندنس هت وٿ يڃو ويچ -يئه يدنوه ليرڪا رهم
ليرڀا وهڙاڳ وڙهج يديب يج رتوبڪ ۾ چو يج نهلڪ
راو هجڪ ۽ وه ودنوه رت ۾ نهنج وه ودنيا ۾ ڻسڏ تشوگ
ليرڀا ڪه هت يهآ يورم هب وها -ائه ادنوه ليرڀا هب
وها -ائه ادنوچ توبن رهم يک نهنج وه ودنوه لينب ورئاد
هن يت نيمز وڇاپ وج ڪرابم دق ندنس هت يهآ روڪذم هب
ودنيا هن رظن لڪلب هب ۾ ءَ يڪوڊناچ اي سا ۽ وه ودنوپ
ڻئاڳل ءِ وبشوخ انب -يئه ڪزان ۽ مرن يڙمچ ندنس -وه
3
يئه يدنيا ءِ وبشوخ يڙها نام ڪرابم مسج ندنس هب يج
-ايهگس يٿن يرڪ ولباقم وج يهنا هب ڪشم ۽ ربنع وج
يجنهنپ ناردب يج رطع يک رهگپ ندنس مارڪ هباحص
ادنيلم ڻپ يت ندب ۽ نرهچ يج نراٻ ۽ ائه ادنيئاڳل يت مسج
ندنس حرط ءَ يڙها -نهر ظوفحم ناک نتبيصم وه هت ائه
.وه ودنوه افش ءِ لا يج نراميب ۽ يمخز هب باعل
روضح يڪ هن هضر مارڪ هباحص ۾ لامج ۽ نسح
يڻک مسق وه -اڌٻ نهڏڪ هن ۽ اٺڏ نهڏڪ اڙهج نج ﷺ
وڙهج ندنس دعب نئناک اي نيرهپ نئناک ناسا هت ائه ادنوچ
نج هضر هريره وبا ترضح -وٺڏ هنوڪ لامج بحاص
ناک الله لوسر نم نسحا ائيش تي ءارام”هت ائه ادنوچ
ﷺ ڪاپ لوسر نوم” ينعي “ہجو يف يرجت سمشلا
ندنس باتفآ ايوگ ،يٺڏ هن ءِ يش اڪ ڪيڌو ناک نج
رباج ترضح -“وه ويهر يڪمچ يت ڪرابم يرهچ
ورهچ ندنس هت ائه ادنوچ هلاڳ يئاها هرمس نب هضر
.وه ودنڪمچ رگناو ديشروخ و هام ڪرابم

هضر هشئاع ترضح صخش نهنڪ -:تاداع و قلاخا
.ائه اڙهڪ قلاخا اج ﷺ مرڪا لوسر هت ويڇپ ناک
وج !يهآ ويهڙپ هن ڪاپ نآرق ناهوا اڇ هت نيئايامرف ڻاپ
4
يگدنز ندنس .ائه قلاخا ندنس يئ يها يهآ ۾ نآرق هجڪ
يج نهنج ،يئه ريسفت يلمع وج فيرش نآرق ڪرابم
يٰ لعَ ل کَ ناِ هت يهآ ڪاپ داشرا .يهآ ينڏ نآرق دوخ يدهاش
يٰ لعا يج قلاخا ڻاپ ہبشو ڪشلاب ينعي ،ميظع قلخ
هت نٿا ويامرف هب ڻاپ دوخ .ائه زئاف يت يبتر
قلاخا نساحم نوئآ هت ينعي “قلاخلاا مراڪمَ مَ متُلاِتَثعب”
و قلاخا ندنس .نايهآ ويو ويلڪوم ءِ لا ليمڪت يج
ميخض ڪه ءِ لا ڻرڪ نايب ناس ليصفت يک تاداع
وج نا ۾ تاحفص ليذ هجردنم يرڪ نا ،يجرهگ باتڪ
يجنا نيسا هت ءِ لا نا وٿ يڃو ويڪ ريرحت وڪاخ طقف
نا يگدنز يجنهنپ يئاڻب ونومن يک نا ۽ نويرڪ يوريپ
يف مکُ لَ ناک دقل”.نويرڪ ششوڪ يج ڻهاٺ قباطم
ُ
تايح يج ﷺمرڪا لوسر .“ةنسح ةوَ سا الله لوسر
نوهماس يک نهنج يهآ ونومن نيرتهب ءِ لا ناسا ۾ هبيط
.اٿ نوهگس يراڌس يک يتايح يجنهنپ نيسا يکر

لاب ڻاپ هت يهآ موقرم ۾ يذمرت لئامش -:وگتفگ زادنا
ادنڪ هلاڳ هب اڪ ،ائه ادنيئامرف ڻرڪ هن وگتفگ ترورض
ادنيئامرف حرط فاص هرقف ڪه ڪه يسرت يسرت هت ائه
راب راب يک نا وه ودنوه وڻيڏ روز يت هلاڳ نهنج ۽ ائه
5
ادا ظافلا هتسهآ هتسهآ ردق يرتيا ڻاپ ۽ .ائه ادنيئارهد
ڻاپ .ائه ادنهگس يڻڳ يک نهنا وهڻام وج ائه ادنيئامرف
-ائه ادنيئامرف هن وگتفگ نهڏڪ يچا ۾ تابذج يجنهنپ
وه ودنوه وباق وروپ وروپ ندنس يت تاساسحا ۽ تابذج
وجنهنپ هت نيه يدنيٿ هن مولعم يڱچ نهڏڪيج هلاڳ هب اڪ
هلاڳ هب اڪ نهڏڪيج ۽ ،ائه ادنيڏڇ يريڦ ڪرابم نهنم
ادنيڏڇ يئاڪهج ڪرابم رس وجنهنپ هت نيه يدنڳل يڱچ
ٽهارڪسم فرص ،ائه ادنيڏ هن ڪهٽ هب نهڏڪ ڻاپ .ائه
هن هب نهنڪ نيک يدنلک ناس روز ۽ نيه يدنيا يت نپچ
.وٺڏ

سدنس .ائه ادنوه بلقلا قيقر تياهن ڻاپ -:يبلقلا قيقر
يج نيفدت هت ويٿ لاقتنا وج ميهاربا ترضح يدازبحاص
يدنوه نا رپ ايو يچا ڪڙل ۾ نڪرابم نيکا ندنس تقو
:نوئايامرف يئ وها ڻاپ يدنڪ لڪوت يت يهلاا ءِ اضر هب
رپ يهآ وتهپ کڏ وج يئادج يجنهنت يک ناسا !ميهاربا”
يج ناسا ۾ نهنج نويهآ شوخ ۾ هلاڳ نا نيسا هب نهڏت
يج هضر بنيز ترضح “يهآ لماش اضر يج بر
يڙراٻ ڙدنيڏ مد ،ويٿ يراط تارڪس ملاع يت يدازبحاص
يراج وسنآ ۾ نيکا ۽ نيآ يجرڀ لد .نوئاينک ۾ دوگ ڻاپ يک
6
هت نوئاياهجمس ڻاپ هت ايٿ بجعتم هضر دعس ترضح .ايٿ
محر يت نيٻ وج وٿ يئامرف محر يت يدنب يهنا ادخ”
“.وٿ يرڪ

ايرد وج تقفش ۽ تبحم ۾ لد ندنس -:تبحم ناس دلاوا
تبحم يلد ناس هضر همطاف يب يب .وه ودنوه نزجوم
ُ
۽ ائه ادنهيب يٿا ڻاپ هت يئه يدنيا ءَ وه .نيه يدنوه
ماما ندازبحاص يج نه .نوه ادنيراهيو يت ءِ اج يجنهنپ
شود ۽ ائه ادنيئاڏڪ دنار يرڀ لد يک نيسح ماما ۽ نسح
رثڪا .ائه ادنيئارڪ دنار بوخ يراهيو يت ڪرابم
هب نيئا .نهآ اتسدلگ اجنهنم يئٻ يه هت ائه ادنيئامرف
.نايهآ وج نا نام ۽ يهآ وجنهنم نيسح هت نوئايامرف
يڍاڏ هب يک هماما يدازبحاص يج هضر بنيز ترضح
تافو يج هضر ميهاربا ترضح .ائه ادنيئاڏيک ناس رايپ
ربمغيپ يلاثم ڪه وس ويڪ راهظا وج تابذج نج ڻاپ يت
.يهآ ونومن نيرتهب وج يردپ تقفش يج

.يئه يدنوه تبحم تياهن ناس نراٻ نيک -:رايپ ناس نراٻ
ہشيمه يک ہماما يدازبحاص يج هضر بنيز ترضح
ڪرابم شود ندنس ءَ وه هب ۾ زامن .ائه ادنکر ڏگ ناس ڻاپ
نه هت ائه ادنيو ۾ يدجس ۽ عوڪر .يئه يدنهر يٺيو يت
7
ناک يدجس ۽ عوڪر ۽ ائه ادنيڏڇ يراهيو ادج يهلا يک
ادنيڏ هن ڻئور يک نا ،ائه ادنٺو يڻک يک نه يت ڻيٿ غراف
يک هضر ہماسا يدازبحاص يج هضر ديز ترضح.ائه
ُ
يج ديعس نب دلاخ ترضح .ائه ادنيئامهگ يراهيو يت ٺا
يکس ظافلا يشبح ببس يج ڻهر ۾ ہشبح يڪڪ يڍنن
يراڪ تروصبوخ ڪه ڻاپ يعفد ڪه .يئه يئيو
ُ
يه سڏ دلاخ ما:اڳل ڻئامرف يراکيڏ يراڪلگ ۽ ينڏ رداچ
ہنس ۾ نابز يشبح يک ہنسح ،يهآ ہنس يه يهآ ہَنسَ
نام تاو يج نراٻ رجاهم ڙدنيا ناک ہشبح ڻاپ .ائه ادنوچ
يت ٽاو .ائه ادنيٿ شوخ اڍاڏ يڌٻ نويهلاڳ ۾ يجهل يشبح
نوج تبحم ۽ رايپ يڪور يک نهنا هت نئه ادنيو يلم راٻ
ننه يراهيو يت ءَ يراوس يجنهنپ ۽ ائه ادنڪ نويهلاڳ
ُ
شوخ هب ڻاپ يسڏ شوخ يک نهنا ۽ ائه ادنيئلاهب لد يج
ُ
راٻ ڪايپ ريک يجنهنپ سيق ما نهنيڏ ڪه .ائه ادنيو يٿ
يجنهنپ يک راٻ نا ڻاپ ،يٿ رضاح ۾ تمدخ ندنس يٺو يک
ُ
باشيپ نا هت سم نوئاينک يک راٻ اڃا .وترو يڻک ۾ دوگ
۽ ايٿ ضاران ڻاپ هت ويرام يک نا نوتاخ .ونڏ يرڪ
-ويرام وڇ يک يچٻ يجنهنم وت هت نوئايامرف روط تملام
8
يت نڙپڪ ۽ نوئايارڪ پچ يئاردنو يک راٻ يرو ءِ وپ
.نوئايڏڇ يرڪ ڪاپ يئاهو يڻاپ

نروناج ڻاپ رپ ناسناِ هت ناسنِا -:محر يت نيکپ ۽ نروناج
نروناج ۾ ءَ يدص نيتس -ائه ادنيا شيپ ناس تقفش هب ناس
يلومعم ڻڏل هجوب ڪيڌو ناک دح يت نهنا ۽ ڻرام يک
نيرهپ ناک ڀس ڻاپ ۾ ايند ءَ يڙها .يئه يدنوه هلاڳ
قباطم يج يدقاو .ونڏ قبس وج ڻرڪ محر يت نروناج
هت يئه يهر يڃو فيرش يڪم يعفد ڪه جوف يملاسا
ُ
.يئآ رظن لٺيو ناس نرلگ يجنهنپ يتڪ ڪه يت يتسر
۽ نيلڪه هن يک نا وه هت يئامرف عنم يک ندهاجم ڻاپ
ُ
يک يتڪ نئيج هت نوئايڏڇ يراهيب يتا يک ءَ وهڻام ڪه
يج نيکپ يباحص ڪه هت يهآ يورم .يئاتس هن هب وڪ
ُ
۾ تمدخ ندنس يڍڪ نام يريکآ يج نهنا يک نچٻ
ُ ُ
،يئآ يدنماڏا ناٿم يٿم يجنا ءُ ام يج نچٻ ۽ ويٿ رضاح
ُ
يباحص نا ڻاپ .ويهر ودنيا يڻک يک نهنا وه هب يدنوه نا
يک نڙچٻ نهنا يڃو سپاو مدڪه هت نوئانڏ مڪح يک
.چا يکر ۾ يريکآ يجهنپ

عنم ناک ڻيڏ غاد يت نصح ڪزان يج نروناج ڻاپ
ويڏڇ يئڏ غاد نهنڪ يت نهنم يج هڏگ ڪه .يئامرف
9
ُ ُ
نا” :نوئايامرف ۽ ايٿ نيگمغ تياهن ڻاپ يسڏ يک نا ،وه
ءَ يڙها “يهآ ونڏ غاد يت نه نهنج يجه تنعل يج الله يت
دح يت نهنا ۽ ڻڍو تشوگ نات مسج يج نهنا ڻپ حرط
يڌٻ ناس يسر نيئات ريد ۽ ڻڏل راب اي وجوب هدايز ناک
لام يئاپوچ ڻاپ .يهآ يئامرف تعنامم يج ڻڏڇ يراهيب
عنم هب ناک ڻرام يڌٻ ۽ ڻئاهڙيو ناس يئٻ ڪه يک
.يهآ يئامرف

ُ
يڱچ مامت ناس نينموملا تاهما -:تمرح يج نيتاوخ
ُ
يج راهظا يج تلاايخ يک نهنا .ائه ادنيا شيپ حرط
هشئاع ترضح .يئه يدنوه لصاح يدازآ حرط يروپ
ترضح اي يجه بنيز ترضح ،هصفح ترضح اي يجه
روط يواسم ڻاپ لايخ وج نقح يج ڪه ره ،هيرام
ودنوه صوصخم نهنيڏ ڪه ءِ لا ڪه ره .ائه ادنکر
ناببس تللاع تدش نيئايرهپ هتفه ڪه ناک لاصو .وه
ڏگ ناس هقيدص هشئاع ترضح ۽ ويآ قرف ۾ لومعم ءَ يهنا
ناس ءَ يدنباپ تياهن يت لوصا نا ڻاپ هنرو -اڳل ڻهر
=لامع نج نهآ تيصخش دحاو يج ايند ڻاپ .ويڪ لمع
تاواسم ناس ظاحل ره ناس تارهطم جاوزا يجنهنپ
.يراکيڏ يرڪ

10