Table Of ContentUNIVERSIDAD COMPLUTENSE DE MADRID
FACULTAD DE MEDICINA
TESIS DOCTORAL
Análisis morfométrico y modelo matemático del nervio dentario inferior
MEMORIA PARA OPTAR AL GRADO DE DOCTOR
PRESENTADA POR
Carlota Andreu Arasa
Directores
María Luisa Vega González
Vicente Martínez San Juan
Julián Rodríguez Ruiz
Madrid, 2014
© Carlota Andreu Arasa, 2013
UNIVERSIDAD COMPLUTENSE DE MADRID
FACULTAD DE MEDICINA
TESIS DOCTORAL
γ = + =
(t ) (a, b, c) t(d, e(cid:31), f (cid:31)) (cid:30)(cid:31)
( )
γ = + =
(t ) (a, b, c) t d, e, f
= + + +
(a dt, b et, c ft )
ANÁLISIS
+ + +
(a dt, b etM, cORFOfMt )ÉTRICO
Y MODELO MATEMÁTICO
DEL NERVIO DENTARIO
INFER(cid:30)IO(cid:31)R(cid:30)(cid:31) (cid:30)(cid:30)(cid:31)
( )
∂ = + =
(t ) (a´, b´, c´) t d´, e´, f ´
+ + +
(a´ d´t, b´ e´t, c´ f ´t )
Carlota Andreu Arasa
UNIVERSIDAD COMPLUTENSE DE MADRID
FACULTAD DE MEDICINA
TESIS DOCTORAL
ANÁLISIS MORFOMÉTRICO
Y MODELO MATEMÁTICO
DEL NERVIO DENTARIO INFERIOR
AUTORA: Dª Carlota Andreu Arasa
DIRECTORES DE TESIS: Prof. Dra. Dª María Luisa Vega González
Prof. Dr. Dº Vicente Martínez Sanjuan
Prof. Dr. Dº Julián Rodríguez Ruiz
CARLOTA ANDREU ARASA TESIS DOCTORAL
1
A G., mi compañero de viaje.
agradecimientos
A la Prof. Dña. Maria Luisa Vega González, por haberme ofrecido su dirección, por sus sabios consejos prácti-
cos, por su eficiencia, y por ayudarme a distinguir lo relevante de los secundario en el desarrollo de este trabajo.
Al Prof. D. Vicente Martínez Sanjuán, por haberme ofrecido su dirección y haberme dedicado tanto tiempo, a
pesar del volumen de trabajo y de la distancia física que nos ha separado durante el desarrollo de este estudio.
Al Prof. D. Julián Rodríguez Ruiz, por haberme ofrecido su dirección, por su disponibilidad a cualquier hora y
cualquier día de la semana, y sobre todo, por su ayuda en el mundo de los números que él tan bien conoce y
enseña.
A la Profa. Dña. Crótida de La Cuadra Blanco, por su involucración en el desarrollo de este estudio, desde el
día en que, por casualidad, la encontré en un pasillo silencioso del Departamento de Anatomía de la Facultad.
Gracias por su ayuda y por su generosidad, siempre acompañada de las más amplias de las sonrisas.
Al Prof. D. Ignacio Uriarte-Tuero, por su mente prodigiosa y por su capacidad de aplicar sus vastos conocimien-
tos matemáticos a cualquier campo de la ciencia. Ha dedicado a mis ideas el tiempo del que no disponía, siendo
siempre paciente, receptivo y analítico.
A los Ingenieros D. José González-Estrada y D. Gianfranco Butera Dell´Aira, y a sus cerebros bien amueblados,
por su esfuerzo y por su tiempo en el desarrollo del cálculo y análisis matemático de este estudio.
A la Dra. Assia Litcheva, compañera y amiga, por su ayuda en la toma de datos y por su constante apoyo y
estímulo.
A mis padres por haberme enseñado que la constancia lo puede todo, por haberme trasmitido disciplina y ca-
pacidad de esfuerzo. Porque siempre me han explicado que cuanto más trabajo se tiene, con organización, más
eficazmente se usa el tiempo y mejor sabe el disponible para el ocio.
A mi marido, por su calma y equilibrio emocional cuando a mí me falta, por trasmitirme paz y serenidad. Por su
apoyo incondicional en todo lo que hago.
CARLOTA ANDREU ARASA TESIS DOCTORAL
3
índice
1.- INTRODUCCIÓN ................................................................................................................ 9
1.1.- Anatomía del nervio trigémino ................................................................................ 9
1.2.- Anatomía del mandibular ......................................................................................... 10
1.3.- Anatomía del nervio mandibular inferior.............................................................. 11
1.4.- Etiología de las lesiones del nervio dentario inferior ......................................... 13
1.5.- Consideraciones fisiopatológicas ........................................................................... 16
1.6.- Aspectos citológicos de las lesiones nerviosas .................................................. 17
1.7.- Aspectos histológicos de las lesiones nerviosas ................................................. 19
1.8.- Clasificación de lesiones nerviosas ....................................................................... 20
1.9.- Aspectos clínicos de las lesiones nerviosas ......................................................... 23
1.10.- Aspectos radiológicos ............................................................................................. 25
2.- HIPÓTESIS Y OBJETIVOS ................................................................................................ 43
2.1.- Hipótesis ....................................................................................................................... 43
2.1.- Objetivos ....................................................................................................................... 43
3.- MATERIAL Y MÉTODOS ................................................................................................. 47
3.1. Material .......................................................................................................................... 47
A) Mandíbulas disecadas ............................................................................................ 47
B) TC multicorte ............................................................................................................. 47
C) Estación de trabajo .................................................................................................. 47
D) Programa de visualización ..................................................................................... 48
3.2. Método .......................................................................................................................... 48
A) Recogida de muestra .............................................................................................. 48
B) Adquisición de imágenes mediante TC y postprocesado .............................. 49
C) Recogida de datos ................................................................................................... 51
I.- Datos para el análisis morfométrico ............................................................... 51
II.- Datos para el cálculo de la trayectoria .......................................................... 53
D) Desarrollo matemático ........................................................................................... 55
- Primer paso .............................................................................................................. 56
- Segundo paso ........................................................................................................... 57
- Tercer paso ............................................................................................................... 57
CARLOTA ANDREU ARASA TESIS DOCTORAL
5
- Cuarto paso .............................................................................................................. 58
- Quinto paso .............................................................................................................. 60
- Sexto paso ................................................................................................................ 60
- Séptimo paso ........................................................................................................... 62
4.- RESULTADOS ...................................................................................................................... 67
I.- Análisis morfométrico ................................................................................................... 67
II.- Definición de la función de la trayectoria del nervio dentario inferior ............. 70
5.- DISCUSIÓN .......................................................................................................................... 79
I.- Discusión del análisis morfométrico ......................................................................... 79
II.- Discusión de la definición de la función
de la trayectoria del nervio dentario inferior .......................................................... 84
6.- CONCLUSIÓN ..................................................................................................................... 89
7.- SUMMARY .......................................................................................................................... 93
7.- BIBLIOGRAFÍA .................................................................................................................... 105
8.- APÉNDICE ............................................................................................................................ 115
CARLOTA ANDREU ARASA TESIS DOCTORAL
6
CARLOTA ANDREU ARASA TESIS DOCTORAL
7
Description:AUTORA: Dª Carlota Andreu Arasa. DIRECTORES DE TESIS: Prof. Dra. Dª María Luisa Vega González. Prof. Dr. Dº Vicente Martínez Sanjuan. Prof.