Table Of Content
Giriş
Nikola Tesla eşsiz bir bilim insanıydı. Meslek hayatının
zirvesindeyken yoğun bir ilgiyle izleniyordu ancak özel
hayatı hakkında kimse bir şey bilmiyordu. Tek başına
çalışmayı ve yalnızlığı seven müzmin bir bekardı.
Arkadaş ortamları dışında pek ortalıkta görünmezdi.
Özel hayatı yabancılara kapalıydı.
Alanında bu kadar iyi olan birinin bu derece münzevi
bir yaşam seçmiş olması, biyografisini yazacak kişinin
işini bayağı zorlaştırıyor. Tesla'nın 1943 yılında seksen
altı yaşındayken ölmesinin ardından New York Herald
Tribune'ün bilim editörü John J. O'Neill'in yazdığı
Prodigal Genius (Anlaşılamayan Deha) adlı biyografi
piyasaya çıktı. Uzun yıllar boyunca bu kitap Tesla
üzerine yazılmış tek biyografi olarak kaldı. Bunun
başlıca nedenlerinden biri de diğer biyografi yazarlarının
bu kitaptakilerden daha önemli bilgilere ulaşamamış
olmasıydı.
İkinci Dünya Savaşından sonra Tesla'nın
kütüphanesini oluşturan tonlarca materyal, gemilerle,
doğduğu yer olan ve adına bir müze inşa edilen
Belgrad'a gönderildi. (Tesla, ABD vatandaşıydı.)
Peki O'Neill'ın kitabından sonra bütünsel bir Tesla
biyografisi daha yazmaya gerek var mıydı? Bu kitap en
kapsamlı biyografı çalışması olarak görülüyordu ve
muhtemelen de o dönemde yayınlanmış -bir bilim yazarı
olan ve Tesla'nın hayatının son yirmi yılında ona en
yakın kişi olan Kenneth Sweezey'in çalışması göz ardı
edilirse- en iyi kitaptı. Ancak, bugün ileri bir noktadan
bakılınca bu kitap Tesla gibi bir insanı araştırması
bakımından oldukça yetersiz kalıyor. Ayrıca kişisel
ilişkilerini ve arkadaşları ile olan etkileşimlerini ortaya
koyamıyor. Tesla ile O'Neill arasında dostane bir ilişki
olmasına karşın, Tesla O'Neill ile arasındaki mesafeyi
muhafaza etmeye her zaman özen göstermişti ve
O'Neill Tesla'nın özel yaşamıyla ilgili kısıtlı bir bilgiye bile
güçbela ulaşabilmişti. Elindekiler ise bir biyografi
yazarının ulaşmak istediği ideal noktanın çok
uzağındaydı.
O'Neill'ın yazdığı biyografiden sonra yeni şeyler ortaya
çıktı. Bu da Tesla hakkında bilinenlere yeni bir boyut
kazandırdı. Hayatını araştıranların üzerinde durduğu
pek çok soru açıklığa kavuştu, bu da pek çok gizemli
noktanın ortaya çıkmasına neden oldu.
The Freedom of Information Acts (Bilgi Edinme
Özgürlüğü Yasası) federal hükümetin Tesla'nın
çalışmalarına özel bir ilgi gösterdiğini açığa çıkardı. Bu
çok doğaldı. İkinci Dünya Savaşı'nın ortasında
düzenlenen basın toplantılarında Tesla, uçakları
eritebilecek ışınlar yayan silahlardan,
telejoedinamiklerden ve diğer gelişmiş kavramlardan
bahsediyor ve gazetecileri hayrete düşürüyordu.
Spekülatif olsun gerçek olsun, federal hükümet işi şansa
bırakamazdı. Federal birimlerin yürüttüğü araştırmalar
başlı başına ayrı bir hikaye konusu.
Tesla hakkında ilgi duyduğum konuyu özetlemem
gerekirse; üniversite yıllarımdan beri Tesla'yı dünyaya
tanıtan, frekans ve yüksek voltaj üzerine yürüttüğü
çalışmalar beni büyülüyordu. Ancak, onun teknik
yazılarına ulaşmanın ve aynı zamanda, diğerlerinin
Tesla'nın çalışmalarına yaptıkları göndermeleri ayırt
etmenin zorluğu beni rahatsız ediyordu. Bu beni uzun
yıllarımı alacak bir çalışmaya sevk etti. Elektrik
mühendisliği alanında devam eden çalışmalarım, diğer
yandan Tesla'nın frekans ve yüksek voltaj üzerine
yürüttüğü araştırmalarına duyduğum büyüyen ilgi onun
sekreterliklerini yapmış olan Dorothy Skerritt ve Muriel
Arbus ile Walter Wilhelm gibi laboratuvar teknisyenleri
ile tanışmamı sağladı. Bu süreçte Tesla'nın arkadaşları
ve onunla birebir ilişkiye girmiş diğer insanlarla tanışma
fırsatını da yakaladım.
Son zamanlarda açıkça görülmeye başladı ki ülkenin
önde gelen bilim ve mühendislik kuruluşlarından hiçbiri
bu olayı duyuracak önemli bir çalışma başlatmamışlardı.
Bu nedenle, Skerritt, Arbus, Wilhelm ve diğer birkaç ilgili
insanla birlikte, Tesla Derneği'nin kurulmasına ön ayak
olduk. Bu dernek yüzüncü yıl nedeniyle yapılacak
araştırmaları destekleyecek ve düzenleyecekti. Ertesi yıl
dernek doğal ömrünü tamamlamıştı ama mucidin
toplum üzerindeki, ölümünden beri solmaya yüz tutan
etkisi yeniden canlanmıştı. Birçok buluşu vardı. Bunları
zamanında duyurup sergilemişti. Ancak zaman geçtikçe
kullanılan teknolojinin eskiliği nedeniyle çağın gerisinde
kalmıştı. İşte bu keşiflere duyulan ilgi dirilmişti.
Çalışma ile dolu hayatı diğer mucitlere ilham vermişti,
bugün de ilham vermeye devam ediyor. Tesla'nın
yetmişinci doğum yılı (1931) dolayısıyla düzenlenen bir
toplantıda, çağdaşları, Tesla'nın derslerinin hala, kırk yıl
önce ilk yayınlandıklarında olduğu gibi, bir yaratıcılık ve
ilham kaynağı olduğunu belirtmişlerdi.
Modern Promete
Saat tam sekizde asil görünüşlü, otuzlarında bir bey
Waldorf-Astoria otelinin Palmiye Odası'nda, her zamanki
masasında yerini almıştı. Uzun boylu ve narindi, zarif bir
giyimi vardı ve tüm dikkatleri anında üzerine çekiyordu;
yine de çevresinde yemeklerini yemekte olan diğer
insanlar, mahremiyetine fazlasıyla düşkün olduğunu
bildikleri bu mucidi görmemiş gibi davranıyorlardı.
Masasının üzerinde her zaman olduğu gibi, üst üste
dizilmiş on sekiz temiz keten peçete vardı. Nikola Tesla
neden üçe bölünebilen rakamları özellikle tercih ettiğini,
mikroplardan neden bu denli tiksintiyle karışık bir
korku duyduğunu, ya da hayatına musallat olan diğer
pek çok takıntıdan neden bu denli mustarip olduğunu
kendisine bile açıklayamıyordu.
Dalgın bir halde, zaten parıltılar saçmakta olan
kristalleri, camları parlatıyor, keten peçetelerden birini
alıyor diğerini bırakıyordu ve sonuçta da servis
masasının üzerinde kendi çapında bir peçete tepeciği
oluşuyordu. Neden sonra, yemekler birbiri ardına
gelmeye başlayınca, tabağındaki yemekten bir parçayı
ağzına götürmeden önce saplantılı bir şekilde lokmanın
tüm kübik özelliklerini hesap ediyordu. Başka türlü de
yemekten zevk alınmazdı ki!
Palmiye Odasına bu mucidi izlemek amacıyla gelenler
siparişini mönüden vermediğini fark ediyorlardı. Adet
olduğu üzere, yemekleri daha önceden telefonla verdiği
direktifler doğrultusunda hazırlanıyordu ve daha sonra
da masasına, yine kendi arzusu doğrultusunda bizzat
şef garson tarafından getiriliyordu.
Tesla yemeğini küçük parçalar halinde yemeye devam
ederken William K. Vanderbilt de onu operadaki
Vanderbilt locasını pek sık kullanmamasından dolayı
azarlıyordu. O masadan ayrıldıktan kısa bir süre sonra
da akademisyenleri andıran görünüşü, Van Dyke stilinde
sakalı ve çerçevesiz gözlüğü ile Robert Underwood
Johnson masaya yaklaştı ve Tesla'yı coşkulu bir şekilde
selamladı. Bu adamın bir dergi editörü ve ayrıca bir şair
olmasının yanı sıra, hırslı olması ve gösterişli bir hayat
sürmesi gibi özellikleri de vardı.
Johnson sırıtarak Tesla'ya doğru eğildi ve kulağına
hakkında ortalıkta dolaşan en son söylentiyi fısıldadı:
Anne Morgan adında akıllı uslu ama abayı mucidimize
yakmış bir kız hakkındaydı ve babasının başının etini bu
mucitle tanıştırılmak arzusu ile yiyip duruyordu.
Tesla her zamanki ağırbaşlılığı ile tebessüm etti ve
Johnson'in karısı Katharine'in hatırını sordu.
"Kate cumartesi günü seni öğle yemeğine getirmemi
tembihledi" dedi Johnson.
Bir süre Tesla'nın -platonik duygularla- hoşlandığı bir
başka hanımefendi üzerine konuştular; genç bir piyanist
olan Marguerite Merington. Onun da davetli olduğunu
duyduktan sonra daveti kabul etti.
Editör yoluna devam etti, Tesla da tatlısının kübik
parçacıklarını incelemeye koyuldu. Hesaplamalarını
henüz tamamlamıştı ki masasına bir ulak geldi ve bir not
getirdi. Arkadaşı Mark Twain'in keskin hatlı kargacık
burgacık yazısını ilk bakışta tanıdı.
Twain her zamanki esprili tarzıyla notta, "Eğer bu
akşam için daha ilginç planların yoksa belki Oyuncular
Kulübü'nde bana katılırsın" diye yazmıştı.
Tesla aceleyle önündeki kağıda şunları karaladı:
"Maalesef, çalışmam gerek. Ama eğer sen gece yarısı
laboratuvarımda bana katılırsan sana güzel bir gösteri
sergileyebilirim."
Her zaman olduğu gibi Tesla masasından saat tam
onda kalktı ve Manhattan'ın ışıklı caddelerine kendini
bıraktı.
Laboratuvarına giderken bir parka saptı ve yavaş
yavaş ıslık çalmaya başladı. Yakınlardaki bir binanın
duvarlarından bir çift kanat sesi duyuldu. Az sonra
omzunda tanıdık beyaz bir görüntü belirdi. Tesla
cebinden bir avuç buğday çıkardı ve güvercini eliyle
beslemeye başladı, sonra onu geceye karşı kaldırdı ve
gagasına bir öpücük kondurdu.
Artık bir sonraki adımını düşünmesi gerekiyordu.
Bloğun çevresinde yürümeye devam etmesi halinde
kendisini üç tur atmaya mecbur hissedecekti. Derin bir
iç geçirdi ve Blecker sokağının yanındaki (daha sonra
Batı Broadway olan) Beşinci Cadde, 33-35 numaradaki
laboratuvarına doğru yollandı.
Tavan arasındaki tanıdık dairesine girdi ve bir düğmeyi
çevirdi. Duvardaki boru şeklindeki lamba şaşalı bir
ışıltıyla parıldadı ve karanlık odadaki tuhaf görünüşlü
makineleri aydınlattı. Bu tüp lambanın ilginç yanı
tavandaki elektrik kabloları ile hiçbir bağlantısının
olmamasıydı. Gerçekten de hiçbir bağlantısı yoktu ve
tüm enerjisini çevreyi sarmalayan bir güç alanından
alıyordu. Bağlantısız ışık kaynağını eline alabilir ve
atölyesinin içerisinde istediği yere taşıyabilirdi.
Bir köşede duran tuhaf aletlerden biri sessiz sessiz
titremeye başladı.
Tesla'nın gözleri mutlulukla ışıldadı. Dünyanın en
küçük osilatörü bir çeşit platformun üstünde çalışmaya
başlamıştı. Onun dehşetli gücünün farkında olan tek kişi
kendisiydi.
Düşünceli bir halde pencereden aşağıdaki
fakirhaneleri seyre koyuldu.
Çalışkan göçmen komşuları çoktan uyumuş olmalıydı.
Polis daha önce kendisini gecenin bir yarısı odasından
karanlık sokaklara yayılan mavi ışık ve çatırdayan
elektrik hakkındaki şikayetler konusunda uyarmıştı.
Omuzlarını silkti ve işinin başına döndü, bir makineye
bir dizi mikroskobik uyarlamalar yapmaktaydı.
Kendisinden geçmiş bir şekilde çalışırken zamanın nasıl
geçtiğini fark edememişti ki aşağıdaki sokak kapısından
gelen sesle irkildi.
Tesla, Pearson's Magazine'de çalışan İngiliz gazeteci
Chauncey McGovern'ı içeri buyur etmek için aceleyle
merdivenleri indi.
"Gelmeniz beni öyle sevindirdi ki Bay McGovern..."
"Bunu okuyucularıma borçlu olduğumu düşündüm,
beyefendi. Londra'da herkes Batı'nın Yeni Büyücüsü
hakkında konuşuyor -ve bununla kastettikleri de Edison
değil."
"Lütfen benimle yukarıya kadar gelin. Bakalım ünümü
hak ediyor muyum."
Merdivenleri henüz çıkmaya başlamışlardı ki sokakta
bir kahkaha tufanı koptu, Tesla bu sesi hemen tanıdı.
"Ah, bu Mark."
Mark Twain'i ve aktör Joseph Jefferson'ı içeri buyur
etmek için tekrar kapıya yöneldi. Her ikisi de Oyuncular
Kulübü'nden geliyordu. Mark Twain'in gözleri bir
beklentiyle parıldıyordu.
"Haydi artık gösteri başlasın Tesla. Her zaman ne
derim bilirsin."
