Çağdaş Sosyoloji Kuramları - Ruth A. Wallance

945 Pages·2012·4.35 MB·English

by  Ruth A. Wallance

Ruth A. Wallace / Alison Wolf
Çağdaş Sosyoloji Kuramları
Klasik Geleneğin Genişletilmesi
Çeviri: M. Rami Ayas / Leyla Elburuz
Ruth A. Wallace: Washington DC’de George Washington
Üniversitesi sosyoloji bölümünde otuz yıldır çalışıyor.
Kuramlar tarihi, cinsiyet çalışmaları ve din sosyolojisi
konularında araştırmalar yayımlayan Wallace, Sosyal
Düşüncenin Gelişimi üzerine dersler vermektedir. Kadının
toplumdaki rolü konusundaki araştırmalara katkısıyla
Amerikan Sosyoloji Derneği’nin verdiği Jessie Bernard
ödülünü almıştır. Eserlerinden bazıları: They Call Her Pastor:
A New Role for Catholic Women. NY: State University of
New York Press (1992), They Call Him Pastor: MarriedMen
in Chargeof CatholicParishes. Paulist Press (2003).
Alison Wolf: Neuchatel ve Oxford üniversitelerinde eğitim
gören Wolf, King’s College London’da Kamu Yönetimi
yüksek lisans programını yönetiyor. Üniversiteler, eğitim ve
beceri yönetimi, tıp işgücü olmak üzere farklı disiplinler
akademik ilgi sahasının içerisinde. OECD, Yeni Zelanda,
Fransa ve Güney Afrika Milli Eğitim Bakanlıklarına
danışmanlık yapan Wolf, İngiliz yazılı basınında sıkça yer
alıyor ve BBC Radio 4’de ekonomik analizlerini paylaşmaya
devam ediyor. Eserlerinden bazıları: Does Education Matter?:
Myths About Education and Economic Growth, Penguin
(2002). Improving skills at work (Evans, K. ile birlikte),
Routledge (2010).
© Yayın Hakları, Pearson Prentice Hall’dan alınmıştır. ©
Tüm hakları Doğu Batı Yayınları’na aittir.
Özgün Metin
Contemporary Sociological Theory - Expanding Classical
Tradition
İngilizceden Çevirenler
M. Rami Ayas Leyla Elburuz
Yayına Hazırlayanlar
Taşkın Takış
Mirze Mehmet Zorbay
Harun Ak
Kapak Tasarımı
Aziz Tuna
Dizgi
Ahmet Hayta Baskı
Cantekin Matbaacılık
Baskı: 2002
Baskı: Punto, 2004
Baskı: Doğu Batı Yayınları
Mart 2012
Doğu Batı Yayınları
Yüksel Cad. 36/4 Kızılay-Ankara
Tel: [phone] 68 65
e-mail:
ISBN: 978-975-8717-80-4
Doğu Batı Yayınları-76 Sosyoloji-18
Kapak Resmi: Toshiki Hirano, Kyoto Modern Sanat Müzesi.
Yeni Baskıya Geçerken Teşekkürler
Çağdaş Sosyoloji Kuramları’nm 2004’de yayımlamasından
bu yana yaklaşık sekiz yıl geçti. Son yıllarda, bu alanda daha
başka önemli çalışmaların, yayımların olmasına rağmen,
aranıp sorulan bir kitap oldu. Demek ki, ihtiyaç ve ilgi arttı ve
karşılaştırmalı okumaların yararı daha çok anlaşıldı, diyebilir
miyiz?
Bu kitabın bir serüveni var. Şimdi onu bütünüyle anlatmak
çok yer tutar. Çevirinin ustası Dr. Leyla Elburuz’u saygı ve
sevgi ile anmaya ve kendisine sağlıklı uzun ömür dilemeğe
öncelik vererek, başka güzel bir karşılaşmayı kısaca anlatmak
istiyorum.
Sosyoloji Derneği ve Adnan Menderes Üniversitesi Fen
Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nün 1-2-3 Ekim
2009’da Üniversite’nin Didim Yerleşkesi’nde yapılan VI.
Ulusal Sosyoloji Kongresi’ne dâvet edildim. O sırada,
Sosyoloji Bölümü Başkanı olan Profesör Gülsen Demir’le
İnönü Üniversitesi’nde Sosyoloji Bölümü’nün kuruluş yılla‐
rından güzel anılarımız var ve Sosyoloji Derneği Başkanı
Profesör Birs en Gökçe ile DTCF’de aynı hocaların
öğrencisiyiz. Bu çağırmadan ötürü sevgili meslektaşlarıma
şimdi de teşekkür ediyorum.
Kongre günlerinde, Muğla Üniversitesi Sosyoloji Bölümü
Başkanı Profesör Muammer Tuna 1980’li yıllarda (İnönü
Üniversitesi’nden Ankara Üniversitesi’ne dönüşümden sonra)
Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nde benim
öğrencim olduğunu hatırlattı; Çağdaş Sosyoloji
Kuramları’nm İngilizce özgün baskısını da, Amerika 14 Yeni
Baskıya Geçerken Teşekkürler
Birleşik Devletleri’nde yüksek lisans ve doktora çalışmaları
yıllarında okumuş ve beğenmiş olduğunu söyledi. Teşekkür
ettim; öyleyse, lütf en bir de kendisinin elindeki İngilizce
metinle bu çeviriyi karşılaştırıp gözden geçirmesini istedim.
Kabul etti ve sözünü yerine getirdi. Kendisine burada da
teşekkür ediyorum.
Adnan Menderes Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde o yıl
henüz doçent olarak görevde bulunan Profesör Ümit
Tatlıcan’la da kongre günlerinde tanıştım. Bazı kavram
tartışmaları yaptık. Özellikle sosyol oji kuramları alanında
verimli çalışmalarıyla insanı imrendiren mesl ektaşıma
teşekkürlerimi yineliyorum.
İzmir Kitap Fuarı’nda tanıştığım Taşkın Takış, ilgisi ve
içtenliği ile kitabın Doğu Batı Yayınları arasında yer almasını
önerdi. Bu satırları yazan, Profesör Tuna’nın düzeltmelerini
göz önünde tutarak onu yeniden gözden geçirdi. Bir şey, daha
mükemmel olabiliyor ama “en” mükemmel olduğunu
söylemek güç. Umarım, öğrencilere ve ilgi duy anlara yararlı
olur. Onun, öğrencileri ilgilendirdiği kadar yayıncıları da
ilgilendirmesi gerek. O, toplumbilimi alanında Türkçeye
çevrilip yayımlanacak kitaplar bakımından da bir kılavuz.
Türkçenin felsefe ve bilim dili olarak gelişmesinde, dergi ve
kitap yayıncılığı ile önemli hizmet veren, sağduyulu
entelektüel genç arkad aşım Taşkın Takış Bey’e ve
yayınevinin titiz, çalışkan insanlarına şimdiden teşekkür
ederim.
Yeniden yazılmış metinle elimdeki kitabı karşılaştırarak
basım öncesi çalışma benim için de kolay olmadı. Aysel Ayas,
Suna Olgaç ve Settar Demirci’nin yardımları olmasa, iş biraz
daha uzayacaktı. Bu üç yakınıma da yardımlarından dolayı
teşekkür ediyorum. İnsanlarımıza yararlı olması dileği ile.
Mehmet Rami Ayas
İLKİN
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin
Sosyoloji Bölümü ile diğer üniversitelerimizin edebiyat, fen-
edebiyat fakülteler inde yer alan sosyoloji bölümlerinde
zorunlu bir ders olarak okutul an “Çağdaş Sosyoloji Kuramlar
ı”nın lisans üstü öğrenimde insan bilimleriyle ilgili ders
programlarında da öğretim konusu olduğu bilinmektedir. Bu
bilim dalının değişik yaş ve meslekten insanları bilg ilendirme
bağlamında ve özellikle üniversitelerde bir ders konusu olarak
önem taşıdığına şüphe yoktur. Ne var ki, Türkçe’de çağdaş
sosyoloji kuramlarını derli toplu bir şekilde içeren ancak üç-
1
dört kitaptan söz edileb”ilir. Ruth A. WalIace ile Alison
WoIf’un Con-temporary Sociological Theory’sinin 1980
tarihli ilk baskısının Türkçesi, Dokuz Eylül Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü lisans üstü derslerinde bu satırları
yazanca —belirtilen eserlerin yanı sıra— oku-tulmuşsa da,
kitap olarak piyasaya arz edilmemiştir.
1 Bunlardan biri Margaret Poloma, Contemporary
Sociological Theory (1979)’den Hayriye Erbaş’ın çevirdiği ve
Gündoğan yayınları arasında çıkm ış olan Çağdaş Sosyoloji
Kuramları’dır (1993). İkincisi, Sezgin Kızılçe-lik’in klasik
kuramcıları da içine alan Sosyoloji Teorileridir (Konya, 1992;
2. baskı Yunus Emre yayınları, 1994). Üçüncüsü, bir
toplumsal bilimciler topluluğunca Türkçeye kazandırılmış
olup, toplumsal bilimci Mete Tunçay ile Aydın Uğur’un
yayıma hazırladıktan Tom Bottomore- Robert Nisbet’in
Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi (Verso Yayıncılık, 1990,
Ayraç, 1997)’dir. Bir dördüncü kitap olarak anılabilecek olan
da —bir kısım çağdaş kuramla ilgili bilgi verilmektedir—
Alan Swingewood’dan Osman Akınhay’ın çevirdiği
Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi (Bilim ve Sanat Yayınları,
Ankara, 1998)’dir. Elinizdeki kitabın 1980 baskısının
piyasaya arz edilmemiş çeviri-sindeki, “Çeviri İçin Birkaç
Söz” yazısında, Türkçe’de sosyoloji kuramları ile ilgili
çalışma ve yayınlar ana hatlarıyla belirtilmeye çalışılmıştır.
[Bu yazı, bu kitabın sonuna eklendi].
Şimdi, Washington Üniversitesi’nden “Emeritus” Sosyoloji
Prof esörü Ruth A. Wallace ile Londra Üniversitesi’nden Prof.
Alison Wolf’un bu eserinin geliştirilmiş, 2000 yılına dek
güncelleştirilmiş ve yine Prentice Hall yayınları arasında yer
alan beşinci basımının (1999) çevirisi Türkiye’de
okuyucusuna kavuşmaktadır.
Yazarlarının da belirttiği üzere, kuramların her birinin
“Çağdaş Toplumbilimi Kuramı”nın bir parçası olarak
toplumsal gerçekliğin bütün yönlerine değilse bile bazı
yönlerine ışık tutması bakımından, Contemporary
Sociological Theory’nin Türkçesi, üniversitelerimizdek i ders
adı olan Çağdaş Sosyoloji Kuramları başlığı ile yayınlanmak‐
tadır.
Çevirinin büyük başarısı, bu işe tereddüt etmeden girişmiş
olan “engin gönüllü”, değerli meslektaşım Dr. Leyla
Elburuz’a aittir; bu satırları yazanın olabildiğince titiz emeği
ise, ona yardımcı olabilmek için harcanmış sayılabilir. Kitabın
İngilizce aslında görülen birtakım baskı yanlışları
2
düzeltilmekle birlikte , bu Türkçe baskısının yanlışsız olduğu
ileri sürülemez. Ömrümüzün önemli bir kesimini verdiğimiz
toplumbilimi alanında ülkemizin insanlarına yararlı
olabilirsek ne mutlu.
2 Sözgelişi, Peter Wince (p. 4, 449). Peter Winch; Auguste
Comte (17891 857) (p. 19), Auguste Comte (1798-1857);
Francis Fukayama (p. 3949 5), Francis Fukuyama olarak
düzeltilmiştir.
Kitabın İngilizce 1980 baskısının Türkçesi’ni bilgisayarda
yazmay ı üstlenerek lisans üstü öğrenim için yararlı bir hizmet
gerçekleştirm iş bulunan öğrencim M. Süheyl Ünal’ı burada
anmadan, ona teş ekkürlerimi yinelemeden geçemeyeceğim.
Bu kitabın da yazılıp bask ıya hazırlanmasından ötürü Leyla
Arsan’a, onun titiz ve sabırlı öğr encisi Nilgün Celep Fide’ye,
düzeltme ve dizin çalışmalarında yard ımları için Aysel Ayas’a
içten teşekkürlerimi ifade etmek isterim.
M. R. A.
ÖNSÖZ
Bu kitap toplumbilimi kuramını bugün uygulanmakta olduğu
şekliyle tartışmakta ve çözümlemektedir; çalışmaları
toplumsal kuramı en çok etkileyen yazarlar ile,
toplumbilimcilerin hâlâ geçerli olan yaklaş ımları ve
çözümlemeleri üzerinde odaklanmaktadır.
Çağdaş toplumbilimi (contemporary sociology), hemen her
nokt ada klasiklerin, özellikle Marx, Durkheim, Weber,
Simmel ve Mead’ in çalışmaları üzerine kurulmuştur ve bu