Urjii Ahmad

68 Pages·2013·1.2 MB·Somali

Qalama Sunnaa kan Ahbaashii Saaxile Urjii Ahmad

Qalama Sunnaa
Kan
Ahbaashii
Saaxile

Qophii:
Urjii Ahmad
2013/1434

Email: [email protected]
Facbook: http://www.facebook.com/urjii.ahmad
Twitter: https://twitter.com/UrjiiAhmad

1
Qalama Sunnaa kan Ahbaashii Saaxile Urjii Ahmad

Seensa
Faaruun tan Rabbiitii kan anaaf laaffise
Osoon ani hin yaadin kan asiin na baase
Nabii koo jaalallee kan ifaan nuuf dhufe
Karaa Sunnaa adii irratti nu dhiise
Salallaahu Aleyhii wasalam yoomillee

Adawwiin Islaamaa ija nutti baafte
Diin keenya jijjiruuf kan biraa nuuf fidde
Hoggaa tanan aaree garaan na gubate
Ahbaashii saaxiluuf qalamaa koo fudhe
Kitaaba Rabbii fii Sunnaa Nabii qaphee
Maaliifin sodaadha je’ee lafaa ke’e
Obboleyyan kiyyaaf waaniin beeku Ibsee
Karaa feesbookiitiin Adawwii saaxile
Ilmaan Muslimootaa Sunnaa dura qabe

Barruu xixxiqoodhaan Saaxiluu jalqabe
Rabbiin na waffaqee hedduun wali qabe
“Qalama Sunnaadha Kan Ahbaash Saaxile”
Jechuun itti baase maqaa kitaabaallee
Rabbiin haa naaf godhuu kitaaba barakaa
Qoree kokkeedhaatii Adawwii ni gubaa
Dasii qalbiidhaati Sunniyyoota hundaaf
2
Qalama Sunnaa kan Ahbaashii Saaxile Urjii Ahmad

Dogongora gartan hunda naaf sirreeysaa
Yaada keessan hunda anumaan dhaqabaa
Fudhachuuf qophiidha yaa Ilmaan Islaamaa
Du’aaillee naaf godhaa qajeelloodhan fedha
Akkan irrat du’u karaa Nabii kiyyaa
Osoon hin kafarre Sodaa Adawwiidhaa

Obboleyyan kiyya kan yaadaan gaggaarii
Yoomuun irraanfadhu galata keessanii
Rabbii haa badhaasu hunduma keessanii
Jannata Saa guddoo tan dhumne qananiin
Gumaata:
Kitaabni kun Yaadannoo Shahiidoota Asaasaa fii Garbaa, Koree
Muslimootaa tan cubbuun hidhaa jirtuuf, Muslimoota hedduu haqa malee
saamaman, Hidhaa jiran, Biyyaa bahanii fii Gudeedaman hundaafi.
Galata:
Koree teenya tan soda malee qabsoytee mataa ol nu qabachiifeef,
Muslimoota amata 2ffaa Osoo hin hifanne qabsoo gadhaa jirtan hundaaf,
Hiriyoota koo kan Facebook hundaaf, galanni keessan Jannata haa tahu,
Nasriin Isin haa gammachiisu.

Urjii Ahmad
2013/1434

3
Qalama Sunnaa kan Ahbaashii Saaxile Urjii Ahmad

Waan Kitaabni qabate (Baafata)
Mata Duree ------------------------------------------------------ Fuula
Seensa--------------------------------------------------------------2-3
Baafata-------------------------------------------------------------4
Filoosoofar Abdullahi Hararii fii Ahbaashii------------------5-9
Falsafaa Islaama himatte---------------------------------------10-13
Ashaa’iraa fii Kijiba Ahbaashii--------------------------------14-17
Ahbaash eenyuun wahbii je’a? mootummaan yoo?----------17-20
Buttuu mataa sadeetii tan mootummaan uume---------------20-23
Ziyaaraa Qabriitii fii kijiba Ahbaashii-------------------------23-26
Kijiboota gurguddaa Ahbaashii--------------------------------27-29
Muslimootaa fii Ahbaashii kamtu yahuudaa wajji jira?-----30-32
Garaagarummaa Suufiyyaa fii Ahbaashii-------------------33-35
Ragaalee Muslimoonni beekuu qaban-----------------------35-38
Suufiyyaa fii Bocolama Isii------------------------------------38-43
Awliyaa fii Kijiba Ahbaashii-----------------------------------43-48
Ahbaashii fii Karaamaa Isaanii wajjii kofla------------------48-51
Sheek Rashaad Ahbaashii hogguu albaasu------------------52-57
Jaalala Rasuulaa s.a.w fii kijiba Ahbaashii-------------------57-62
Mala gabaabaa ahbaashii albaasuuf---------------------------63-66
Xumura---------------------------------------------------------------67

4
Qalama Sunnaa kan Ahbaashii Saaxile Urjii Ahmad

FILOOSOOFAR ABDULLAAHI HARARII FII
AHBAASHII.
Bara 1910 Magaalaa Harar keessatti dhalate.
Abdullaahi Hararii Ijoollummaan Barnoota diina Islaamaa
Quraanaa fii Fiqhi bakka dhalatetti baratee jira. San booda
gandarraa deemee bakka adda addaatti baratee jira.
Dura Inni Suufiyyaa Nagayaa ture, akka warri Isa beeku himutti.
Xariiqaa Qaadiriyyaa Hordafaa turuu Isaatis ni dubbatan.
Dubbiin Abdullaahi Hararii baduu kan jalqabde gama boodaati.
Barnoota irraa Kalaamaa (Falsafaa) jechuun waan beekkamu
irratti sa’aa guddoo dabarsee barachuu fii dubbisuu eegale.
Ilmul Kalaam (Falsafaan) waan filoosoofii biyya Griikii irraa
afaan arabaatti hikkamee Sheekkootiin gariin kitaaba
Islaamaatiin walitti laayxe tahuu Ulamaa’iin barreessanii jiran.
Warri Salafaa kan akka Imaamu Shaafi'ii Nama Kalaama
(Falsafaa) baratuurraa dhorgaa turan. Jallina guddaa tahuu
Ibsanii jiran.
Abdullaahi Harari gosa barnootaa hundarra barnoota kalaamaa
jabeessee barachuu fii dubbisuun sadarkaa Filoosoofaraa gahuu
dandahee jiran.
Xariiqaan Suufiyyaa Inni gaafa Harar jiru hordofaa ture
Qaadiriyaa ture. Garuu xiqqo booda Jimma hoggaa barnootaaf
dhaqe Xariiqaa Tijaaniyyaa je’amu hordofuu eegale. Gaafa kana
hunda Inni akka boodarra Filoosoofarummaa qofaan beekkame
kana osoo hin taane Ilmii diinaatis hordofaatuma ture.
Fiqhii Shaafi’ii Baratee akka gaaritti hubatee jira, Hadiisa
muraasa baratee akka Haffaze namoonni gaafa duraa Isa beekan
ragaa bahaniifii jiran.
5
Qalama Sunnaa kan Ahbaashii Saaxile Urjii Ahmad

Duuba akkuma gubbaatti Isiniif hime wanni Isa laaqe Ilmii
kalaamaa (Falsafaa) waan je’amu kana guddisuu Isaati. Inni
Ilmii falsafaa kana ni dhuge, ni haffaze, ni jaalate, baqaa maal
goota Abbaa Isii tahuu dandahe. San booda Hadiisaa fii Fiqhii
beeku hunda Falsafaan wal bira qabuu eegale, achii “Rabshaan”
Isaa eegalte.
Harar bakka dhaloota Isaatti Falsafaa akka malee baratee itti
deebi’e. Jechoonni Isaa nama ajaa’ibuu eegalan, gariin jaalatanii
jecha akkanaa babbareedaa dhageenyee hin beynu jechuun Isa
deeggaraa kan turanis ni jiran.
Hararitti Soddaa Isaa (Jaarsa Obboleettii Isaa), kan Madrasaa
banee Hawaasa Harar barsiisaa ture, Sheek Yusuuf
Abdurhamaan Kafarsiisee lola itti bane. Madarsaa Wahbiyyaa
je’e bakka bu’aa Hayla Silaasee kan Harar bulchaa ture
Andaargee Nafxanyaa jara Quraana Barsiisutti kaase.
Barsistoonni gariin hidhamanii hidhuma keessatti du’an. Gariin
biyyaa bahan. Madraasnis ni cufame. Abdullaahi Hararii ni
gammade.
Booda Abdullaahi Hararii biyyatti waan akka malee jibbameef
Hajjiif biyyaa bahee Qudsii (Beytal Madas), Sooriyaan
naannawee Beeruti qubate.
Hanga kana hunda Abdullaahi Harari namoota tokko tokkoon
walitti bu’uu fii Kafarsiisuu bira hin dabarre ture. Amma biyya
Arabaa Tanatti Ilmii Kalaamaa (falsafaa) irra gad taa’e. Kitaaba
isii hunda qara’ee Sadarkaa Filoosoofara dhumaa tahe.
Hadiisaa fii Fiqhiin barates Falsafaa wajjiin walitti jalaa
laaqamte. Akkatti Rabbiin booddee Isa balleesse.
Suufiyyummaa duraan hordofu dhiisee Xariiqaa Shi’aa wajjiin
walitti dhufu Riifaa’iyyaa hordofuu eegale. Falsafaa Shii’aa
hunda dubbisee abbaa itti tahe.
6
Qalama Sunnaa kan Ahbaashii Saaxile Urjii Ahmad

Falsafaa jechuun sammuun waan hundarra gahuu fedhuudha.
Quraanni yoo waan takka jee Sammuun maaliif, akkamitti
jechuun yoo sammuun itti geesse ni fudhatta ykn hikkaa jijjiruu
ykn diduudha. Akkanatti Isaa Filoosoofara guddaa tahe kana
Amantii haarawa “Firqaa” hundarraa waan sammuun namaa
jaalattuu fii zamanaa wajjiin deemuu dandahu walitti qabee
Ahbaashii Uumee.
Ahbaashiin Bara 1983A.L.F magaalaa Beeruut, Libaanoosii
keessatti uumamte.
Dura Abdullaahi Harari Yahuudaa wajjiin qunnamtii qabaachuu
Isaatiif ragaan gahaan arge hin jiru. Garuu erga Amantii harawa
argamsiisee waan Isaaniif taateef Yahuudaan gargaaruu eegaltee
jirti, ammallee ni gargaarti. Kana Isaanuu hin khaadan. Linki
kana laalaa: Nuti yahuudaa wajjiin jaalalleedhaa je’anii tarree
4ffaarra jiran.
http://www.adl.org/philadelphia/coalition.asp
Yahuudaan Muslimoonni Adunyaarra jiran Ahbaashii akka
tahuu qaban yeroo hedduu Ibsaa jiran. Amantii bareedduu akka
taate ragaa bahaa jiran. Kitaaballee gargaarsa Ahbaashiitiif Dr.
Hagaay Elriich Yahudichi je’amu barreessee jira. Mootummaan
Itiyoopiyaa kitaaba qaalicha Yahuudaa kanarra dhaabbachuun
Ahbaashiif gargaarsa godhuu akka qabduu fii waan Isaan malee
jiru dhabama godhuu akka qabdu murtiirra geessee jirti.
Kitaaba Hagaay Yahudichi Je’amu barreesse argachuuf linkii
kana tuqaa:
http://aigaforum.com/documents/Al-Ahbash-whaibyya.pdf.
Ahbaash Maali?
Ahbaash jechuun Habashaa ykn Habashii jechurraa fuudhame.
Nama lafa Habashaa jechuudha. Abdullaahi Harari nama
7
Qalama Sunnaa kan Ahbaashii Saaxile Urjii Ahmad

Habashaa waan taheef Amantiin Inni uume maquma Ahbaash
je’amuun akka beekkamtu taatee jirti. Kanas namni khaadu hin
jiru.
Habashii jechuun Nama habashaa tokko kan dhiira. Fkn. Bilaal
Al-Habashii
Habashiiyyaah jechuun nama habashaa takka tan dhalaati. Fkn.
Ummu Ayman Al-Habashiyyaah
Nama habashaa hedduun ammoo Ahbaash je’ama.
Maqaan amantii Ahbaashii kan seeraa “Association of Islamic
Charitable Projects (AICP)” afaan faranjiitiin hoggaa tahu,
Afaan Arabaatiin “ ةيملاسلإا‏ةيريخلا‏عيراشملا‏ةيعمج‏‎ “ je’amuun
beekkaman.
Web site (Toorri Intarneetaa) Isaanii Maqaa
Isaanii kan seeraa kanaan moggaafama:
http://www.aicp.org/
Ahbaash jechuun akka gubbaatti dubbanne
kana. Garuu “Firqaan” Abdullaahi Hararii Ahbaash jechuun
beekkamanii jiran. Isaanis itti if yaaman akka Seeratti Hayyama
maqaa kanaan qabaachuu baatanis ittin beekkamanii jiran.
Kanaaf amma booda Ahbaash, Ahbaashii, Habashii jechii je’uu
Amantii Haarawa tana baana malee, warra lafa Habashaa jechuu
miti. Ahbaash amantii je’amtu jechuu kiyya.
Amantiin Ahbaash hordooftoota guddaa lafa Habashaa keessaa
hin qabdu. Hordooftoonni hedduun warra Libaanoosi, hanga
nama Miliyoona tokko tahuu hin olaniitu shakkama.
Abdullaahi Harari Filoosoofarummaa qofaan Osoo hin tahin
abbaa falsafaa Ahbaashii tahuun beekkamee hanga guyyaa
du’uu jaarmaya kanaaf itti gaafatamaa fii abbaa ture. Fulbana 2,
8
Qalama Sunnaa kan Ahbaashii Saaxile Urjii Ahmad

2008 du’ee Awwaalame. Ahbaashiin “hin duunee ni xawaafe
je’anii beeki” (naman kofalchisanii!).
KIJIBA FILOOSOOFAR ABDULLAAHI HARARIIRRA
KAAYAME.
Namoonni tokko tokko hoggaa aaran kijibaanis tahu nama san
arrabsuu jaalatan, suni dogongora. Islaamni kijibarraa dhorgee
jira.
1. Inni yahuudaa jechuun kijiba. (Inni Adaree ykn Hararii
gosa je’amtu keessatti gosa beekkamtudha.)
2. Salaanni lama je’a jechuunis kijiba Inni salaata lama osoo
je’e dubbiin Isaa akka hin fudhatamne ni beeka, gawwaan
fedheehu salaata lama ati jennaan salaatuu baatus si biraa
fiiga.
3. Dhalaan akka salaata salaachiftu hayyame jechuu kanas
ragaa qabatamaa namni fide hin jiru. (kijiba tahuu hin olu).
SHAKKII JIRTU:
Namoonni tokko tokko kan durirraa Isa beekan kitaaboota
amma maqaa Isaatiin jiru kana inni barreessuu Isaa ni shakkina
je’an. Filoosoofara Abdullaahi Harariin Isaan akka je’anitti
Sheeka Suufiyyaati malee akka amma kitaaba Isaa keessatti
dubbatamu kana nuti irraa hin beynu je’an. Sanirraa Sheek
Muhammad Rashaad Abdullee “dubbiin je’amtu tun hundi
Kitaaba Isaa keessa yoo dhugaan jiraatte, darasaan Isaa godhuu
hin olan jechuun shakka” je’a.
Hundaaf seenaan Isaa gabaabsinee kana fakkaata.
Ahbaashiin akkatti argamuu dandeesse.
Rabbiin Jallina Jallisaa hundarraa nu haa baraaru.
Aamiiin.
9