Tarihin Hafızası - Mehmet Çelik

378 Pages·2014·1.37 MB·Turkish

by  Mehmet Çelik

TARİHİN HAFIZASI
(TARİHİN HAFIZA DEFTERİ)

PROF. DR. MEHMET ÇELİK
Tarihin Hafızası (Tarihin Hafıza Defteri)
Prof. Dr. Mehmet Çelik
© Mehmet Çelik, 2011
© Paradoks Kitap, 2011
© Bütün yayın hakları BSR YAYIN GRUBU’na aittir. İzinsiz basılamaz,
kopyalanamaz, çoğaltılamaz, kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.
Yayın No: 10

Sertifika No: 16092
Genel Koordinatör: Mustafa Sabri Beşer
Editör: Rahime Demir
Sayfa Düzeni: Adem Şenel
Kapak Tasarım: Ferhat Çınar

1. Baskı: Haziran 2011
2. Baskı: Ağustos 2011
3. Baskı: Ekim 2011
“Bu bir BSR YAYIN GRUBU ürünüdür.”

BSR Yayın grubu
Alemdar Mah. Çatalçeşme Sok. Gendaş Han No: 19/2
Cağaloğlu–Fatih / İstanbul
Tel: [phone]
Fax: [phone]
[email protected] / www.bsryayingrubu.com
Prof. Dr. Mehmet Çelik
Prof. Dr. Mehmet Çelik, 1954 yılında Elazığ’da doğdu. İlk
ve orta öğrenimini kendi memleketinde, yüksek öğrenimini
Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat (Türk Dili) ve İlahiyat
(İslâm Felsefesi) fakültelerinde tamamladı.
1980 yılında akademik hayata başlayan Çelik, 1982-1987
yılları arasında Mor Gabriel Manastırı’nda Süryani Kilisesi,
Süryani Dili ve Hristiyan İlahiyatı alanında akademik
çalışmalarda bulundu. Ortaçağ İslâm ve Roma-Bizans uzmanı
olan Prof. Dr. Mehmet Çelik, özellikle Süryaniler, Nasturiler-
Keldaniler, Ermeniler ve Fener Rum Patrikliği üzerindeki
çalışmalarıyla tanınmaktadır.
Yayınlanmış 13 akademik kitaba ve 100’ün üzerinde
bilimsel makaleye imza atan Prof. Dr. Mehmet Çelik, son
yıllarda çeşitli gazete ve dergilerde yayınlanan sosyo-politik
yazı ve röportajlarıyla, yurtiçi ve yurtdışında verdiği
konferanslarla, ÜlkeTV’deki “Sıradışı” programıyla
kamuoyunda ilgiyle takip edilmektedir.
ÖNSÖZ
•••
Son yıllarda “tarih” kamuoyunun gündeminde yer alan en
önemli konulardan biri haline geldi. Yazılı ve görsel medyada
çok sık yer almaya başladı. Bazı televizyon kanalları haftalık-
daimi programlar yapmaya, bazı gazeteler haftalık dergi ve
ekler vermeye başladı. Türkiye genelinde en rağbet edilen
konferans konuları hep tarihle ilintili olanlardı.
Tarihe merak, okullardan sokağa indi; evlerde,
kahvehanelerde insanların günlük konuşma konuları arasında
yer almaya başladı. 30 yılı aşkın akademik hayatım boyunca,
hemen hemen her hafta en az bir konferans veriyorum. İki-üç
saat süren konferanslar sonunda dinleyiciler bana hep kitap
sordular. Hep bu ve benzeri konuları nereden öğrenebiliriz
şeklinde sorular yönelttiler. Dilimin döndüğü kadar bu
insanlara cevap vermeye çalışıyordum ama, onlara somut bir
veriyi götüremiyordum. Hatta ikinci-üçüncü sefer gittiğim
vilayetlerde, daha önce belirli kitapları tavsiye ettiğim
insanlar, o kitaplardan tatmin olmadıklarını üzülerek bana
aktarıyorlardı. Yaptığım televizyon programlarından sonra da
gelen e-postalarda bu istekler yoğun şekilde dile getiriliyordu.
Dört aydan bu yana Sayın Turgay Güler’le Ülke TV’de her
cumartesi akşamı “Sıra Dışı” programını yapmaya başladık.
Bu talepler, gün geçtikçe çoğalmaya başladı. Kanala bu
programların CD olarak piyasaya sürülmesi talepleri o kadar
arttı ki, artık biz de bu baskılara dayanamadık ve dinleyicilere
saygısızlık olmasın diyerek, Türkiye’nin en önemli konularını
işleyen bir kitap çıkarmaya karar verdik.
Tarihin Hafızası adını verdiğimiz bu eserin içerisinde yer
alan makaleler, ağırlıklı olarak tarihle ilintili sosyo-politik
konuları içeren çalışmalardır. Bunların çoğunu
televizyonlarda konuştuk, konferanslarda dile getirdik. Ancak
söz uçar, yazı kalır özdeyişinden hareket ederek, bu kitabın
tarihe ve sosyo-politik konulara meraklı olanların, ufkunu
açacağını, olayların perde arkasını nasıl okumaları gerektiği
hususunda yol gösterici olacağını ümit ediyoruz.
Prof. Dr. Mehmet ÇELİK
Mayıs 2011
BİRİNCİ BÖLÜM
•••
TARİHİN HAFIZASI
TARİH BİLİNCİ
ve
KÜLTÜREL GENETİK
•••
Tarih, milletlerin hafızasıdır. Hafızasını kaybeden insan;
nasıl dostunu-düşmanını ayırt edemez, alacağını-vereceğini
bilemez, geleceğini planlayamazsa; milletler de böyledir.
Hafızasını kaybeden milletler de dostlarını-düşmanlarını ayırt
edemezler, alacaklarını-vereceklerini bilemezler, istikballerini
de planlayamazlar. Hafıza kaybı, vizyonun yok olması
demektir. Vizyonu olmayan toplumlar, okyanusta pusulası
bozuk gemi gibidirler.
Konu, daha iyi anlaşılsın diye, basit ve somut bir örnekle
izaha çalışalım. Her şehirde, hatta her ilçede yaşlı insanlardan
şu mealde sözler işitiriz: “Ah be hocam, daha 20 yıl önce şu
gördüğünüz alanda bir tek apartman yoktu. Şuralar zeytinlikti,
şuralar tarlaydı. Bakın koca koca apartmanlar şimdi var.
Buralarda arazi de son derece ucuzdu, kim ne etsin buraları.
Kafamızı çalıştırıp şuradan bir tarla veya zeytinlik alsaydık,
şimdi bir müteahhide kat karşılığı verseydim, en az 100 daire
çıkardı. 50’si bana, 50’si müteahhide. Hiçbir ekonomik
sorunumuz kalmazdı...”
Şimdi, sıradan insanların bu vizyonsuzluğunun zararı kime?
Tabii ki kendilerine ve aile efradına. Kapı-komşusu dâhil
başka kimselere değil. Ama ya devlet yönetenler, aydınlar?
Eğer bunlar vizyonsuzsa, dünyanın nereye gittiğini, 20-30 yıl
sonrasını göremiyor ve doğru değerlendiremiyorlarsa, bunun
faturası çok ağır olur ve bu faturayı bir millet ve devlet öder.
Yöneticilerin ve aydınların bu vizyonu yakalayabilmelerinin
birinci şartı, tarih bilincine sahip olmaktır. Bu, tarih bilmekle
karıştırılmamalıdır. Kitaplarda yer alan kuru bilgileri
ezberlemek, tarih bilinci oluşturmaz. Sağlıklı tarih bilgisinin
yanında, mutlaka tarih felsefesi de bilmek, onu iyice
hazmetmiş olmak gerekir.
Öncelikle şunu belirteyim ki, doğru algılayıp sağlıklı
değerlendirebilmek için, zihnimizi dezenformasyondan, yani
bilgi kirlenmesinden arındırmak zorundayız. Emperyalist
amaç ve hedefler için yazılan senaryolar ve sahneye konulan
oyunları saf bir seyirci gibi izler ve algılarsak, zihnimiz ve
duygu dünyamız olayların peşine takılarak, ucu görünmeyen
karanlık bir dehlizde sürüklenmekten kurtulamaz. Neticede
meydana gelen olayları tasvip etmesek bile, sahneye sürülen
yapay sebeplere hak vermek garabetine düşeriz.
Kültürel Genetiği Oluşturan Faktörler
Sömürü duygusu, daha çok şeye sahip olma dürtüsü insanın
tabiatında var olan, yani doğuştan sahip olduğu bir duygudur.
Tıpkı cömertlik, tıpkı cimrilik, tıpkı cesaret, tıpkı korkaklık
gibi... bu duyguları insanoğlu tamamen yok edemez. Aldığı
eğitim ve yetiştiği kültürel çevre ile bunları ya törpüleyerek
kontrol altına alır veya daha da azdırır. İnsanın ırkî
hususiyetleri, inançları, aldığı eğitim ve yetiştiği kültürel
çevre onun genetiğine şekil verir. Böylece her milletin, her
coğrafyanın, her medeniyet havzasının farklı bir kültürel
genetiği ortaya çıkar. Her medeniyet havzasının faklı bir
dünya görüşü, farklı bir tarih felsefesi, farklı bir insana bakışı,
farklı değer yargıları oluşur.
İbn-i Haldun, yüzyıllar öncesinden bu kültürel genetiğin
oluşmasına ve bu oluşumu hazırlayan faktörlere dikkat çeker.
Hatta işi öylesine irdeler ki, iklimin ve yaşanılan coğrafyanın
bile insan tabiatı üzerindeki etkisini gözler önüne sermeye
çalışır. Ona göre, toplumların kültürel genetiğinin
oluşmasında ırkî hususiyetler, dinî inançlar, eğitim, aile, çevre
kadar iklim ve coğrafyanın da müspet yahut menfi etkisi
vardır. Örneğin sert iklimlerde, yüksek coğrafyalarda yaşayan
insanların tabiatları da iklimleri ve coğrafî yapılarına paralel
olarak serttir. Örf, âdet ve geleneklerine daha sıkı sıkıya bağlı,
dışarıdan gelen kültürel erozyona karşı daha dirençli, ilkeleri
daha katı ve uzlaşmaya daha kapalıdırlar. Buna mukabil sıcak
iklimlerde, sahil bölgelerinde daha yumuşak tabiatlı, daha
uzlaşmacı, daha esnek, eğlenceye ve günlük yaşamın rahatlık
alanına daha yatkın ve kültürel erozyona daha açıktırlar. İbn-i
Haldun’un bu tespitlerini, hemen herkes gözlemleyerek de
doğrulayabilir.
Buradan şu noktaya gelmek istiyorum: Yaklaşık son 15
yıldan bu yana bir Medeniyetler Çatışması ile bunun karşıtı
olan bir Medeniyetler İttifakı tezi tartışılmaktadır. Birileri
medeniyetler çatışmasının kaçınılmaz olduğunu ileri sürerken,
birileri de medeniyetler ittifakının mümkün olduğunu
söylemektedirler. İki tarafın da dikkate alınması gereken
önemli gerekçeleri var. Benim amacım bu tezleri burada
tartışmak değil... Ben burada, konuyu şu hususa getirmek
istiyorum: Dünyamızda yüzyıllardan beri, yakın dönemde de
bölgemizde akan bu kanın ve gözyaşının kültürel genetikle ne
kadar ilgisi var? Bu sorunun cevabını almak için somut