Klasik Türkçe Dini Metinler

49 Pages·2009·12.12 MB·Turkish

ANKARA ÜNİVERSİTESİ
IL (cid:9) FAKÜLTESI YAYINLARI
LXXXII
TÜRK - İSLÂM EDEBİYÂTI
Klasik Türkçe Dini Metinler
Birinci Fasikül
(cid:127)
ANKARA(cid:9) ÜNIVERSITESI(cid:9) BASIMEV İ -1967

1973 - 1974 ders yılı
Fikillteıniz son sınıf falebelerinden
Aerhum AttrİAMMED iSMAit YARDIM'r,
Fakillterıfiz klitilphatıesine vakfıdır.
ANKARA ÜNIVERSITESI
IL:ii.HIYAT FAKÜLTESI YAYINLARI
LXXXII
197'3 - 1974 ers y
ılı
Fakalteıniz son sını
fd talebelerinden
Merhum (cid:9)
A4.Ai ED iSM Ait
YARDİAI'm
Fakültemiz kiltüpilanesine vakf
ıdlr,
TÜRK - İSLAM EDEBİY2kTI
Klasik Türkçe Dini Metinler
Fasıkül
ANKARA (cid:9) ÜNIVERSITESI BASIMEV İ -1967
I.
TÜRK - İSLÂNI EDEBİYÂTI
Klasik Türkçe Dini Metinler
VII "'söz
LL)..35 —
3 (cid:9)
4 (cid:9) )41
0_7°1
5 (cid:9)
Loi!
6 (csx:21 ,Sılcı.;.
p
6 .:02
Q
7 ( )
7 (cid:9)
9 (cid:9)
10
11 ( )
11 ; d.51;i5 .e.J..;
ji J
12 r r:t.
I JI9» -
15 (cid:9) « »
15
« »
16 5.5 «
‘
17 (cid:9)
18 (cid:9) L9 (cid:9) c
VI. IÇINDEKILER
19
J
20 (cid:9) SA L93 J(cid:9) »
21 (cid:9) G « « »
23
4.1,ŞA
25
L.L.9,G;
28
28 (cid:127) (cid:127) (cid:127) (cid:127) (cid:127) « J j,:(cid:127)Lza! JL1 » »
30 « —
y. j5" (1,3) jtj »
31
:-)L. »(cid:9) cJ._5 (cid:9) «
33 ,54:291
34 (cid:127) L-t— » »
35 .1;j9 ,- c J (cid:9) C.f. «c.1,"4. I »
L^JL )j (cid:9) ° (cid:9) —
— jt
39 (cid:9) . . . (cid:9) „, 1;,..-S" JJ:i I

40 J. i
;
41
(cid:9) G..3. (cid:9) j (cid:9) nGC, 4.)..Z1.5-j..) J.; -)1).,.).
ÖNSÖZ
Her bilgi şü'besi gibi, Metinler Şerhi'nin de, hakikate erişebilmek için
takibe mecbur olduğu metodlar vardır; bu usüllerden bazıları umümi ve baş-
ka ilim kolları ile müşterek, bazıları ise kendi yapısından doğan, kendisine mah-
sus metodlardır. Malzemesini yazılı vesikalar ve metinler, gâyesini ise bun-
ların tatilin ve terkibi bilgilerle canlandırılıp kıymetlendirilmesi teşkil etmek-
tedir.
Metinler Şerhi, birçoklarınca sanıldığı gibi, sadece, Kırk' at, veya fonetik,
morfoloji, sintaks bakımından tahlillere dayanan Dil Bilgisi dersi demek de-
ğildir; metinlerin yalnız okunması ve dil husiısiyetlerinin taklidi başka, hak-
kıyle anlaşılıp kıymetlendirilmesi yine başkadır. Metinler Şerhi, Lisâniyât
dışmda, üzerinde durulan vesikanm husüsiyetine göre Târih'in muhtelif kol-
larının, din, ahlak, felsefe, psikoloji, coğrafya, v.b. sülaalardaki bilgi şü`beleri-
nin, tenMd, edebiyat ve kompozisyon'un yardımına muhtâçtır. Malzemesini
vesikaların, metinlerin tahlili teşkil ettiği için, hemen hemen bütün ilim şü'be-
lerinin, yanı başında bir yardımcı olarak yer alır.
Herhangibir metnin mahiyyetinin anlaşılabilmesini te'min için, umtimi-
yetle, bibliyografya bilgisine, yazıldığı yer ve zamana, yazan kimsenin hayat
ve husüsiyetlerine, ne gibi te'sirlar altında kaleme alındığına, çağdaşlarının
temâyüllerinden hangi bakımlardan ayrılmış bulunduğuna ve dolayısıyle şah-
siyetine, v.b. mes'elelere ait bilgilere sahip olmamız lazım gelmektedir; ayrıca
metnin yazılı§ şekli, yâni manzüm veya menstir oluşu, ait bulunduğu hikaye,
siyer, tarih v.b. neviler dolayısıyle, o hususlarda da malümüt edinmek mec-
büriyetindeyiz. Ancak bu gibi tahlili ve terkibi bilgilerin tatbikı sayesinde,
o metnin, harfiyyen anlaşılabilmesi, dilin muhtelif devirlerdeki tekamüliiııe
göre kelimelerin, cümlelerin, istıliih ve ta`birlerin, nüktelerin, kısaca söyler-
sek mânâ ve üslübunun kavramlmasıyle metnin canlandırılması mümkün
olmaktadır.
Ilahiyat Fakültesi'ndeki Klasik Dini Türkçe Metinler Kürsüsü, adından
da anlaşıldığı iizre, bu müessesede okutulmakta olan Kur'an, Hadis, Tefsir,
İslam Tarihi v.b. derslerle alâkah bulunması gözününe alınarak dini bir yol
tutmakla mükelleftir; bu dini metinler, Ilahiyat Fakültesi'nin bünyesi icabı,
pek tahin. olarak, Arab harfleriyle okutulmaktadır.
VIII. (cid:9) ÖNSÖZ
Ikinci ve üçüncü sınıflarda haftada ikişer saat okutulan, seminer çalış-
maları ile kuvvetlendirilmeye gayret edilen Klasik Dini Türkçe Metinler dersi
için seçtiğimiz metinlerin bu Birinci Fasikül'ü, (1) Halk Edebiyatt'nda Dini
Şiirler ve Türk Araz Şekilleri, (2) Divtin Edebiyatt'nda Dini Nesir ve Şiirler,
(3) Kitetbe, Vakfiye ve Berat Örnekleri olmak üzre kısımlara ayrılmıştır; her
bölümdeki metinler, imkân nisbetinde, ait bulundukları bilgi şft`belerine,
nevi' ve şekillere göre, ayrıca, şair ve müelliflerinin yaşadıkları zaman bakı-
mından kronolojik tasnife tabi' tutulmuş bulunuyor.
Bu fasiküldeki metinlerde, bâzan, ayni kelimenin inalaca farklı şekillerde
yazılmış olduğu görülecektir; bunun sebebi, Arab harflerini kullandığımız
zamanlarda da imlamızın kesin olarak tesbit edilmeyişi, Arabça ve Farsça'daki
bazı harflerin Türkçe'de farklı yazılışı, yine Türkçe kelimelerde sesli harflerin
yazılıp yazılmayışı ve lehçe ayrılıkları dolayısıyle ses değişmeleri, metinlerin
aslındaki imlalarma bağlı kalışımızdır. Zaman bakımından eski metinlere,
mana= kolaylıkla anlaşılabilmesini te'min için noktalam.a işaretleri koyduk;
bazı metinlere ise, dil ve fikir bakımından çok çetin olmalarına rağmen, hiçbir
noktalama işareti konulmuş değildir. Bütün bunlar, talebelerimiz için birer
tatbikat zemini teşkil edebilir.
Memleketimizde, gerek eski gerek yeni devirlere ait şerhedilmiş oldukça
zengin metinler bulunmakla bera.ber, Metin Şerhi'nde Us fil hakkında basıh
bir eser pek yoktur. Sözlerimize son verirken, bu mevzii`da haz ırlamakta ol-
duğumuz bir araştırma ile, okuttuğumuz metinlerin şerh ve tahlili ile alakah
bibliyografya malamatım ve her husustaki izahları içine alan ders notlarımızı,
talebelerimizin mühim bir ihtiyacını karşılayacağı için neşretmeği düşündü-
ğümüzü de söylemek istiyoruz.
Ankara-8 Kasım, 1967
Fevziye Abdullah Tansel
1973 - 1174 dors yılı
ratıiiiteın'z son sınıf talehelerinden
ihrhum 0,VAMMED ISMAİL YARDIM'ın
Fakfıttemiz kiitiiphanesine vakfıdır.
I.
HALK EDEBİYATPNDA DİNÎ ŞIIRLER
ve
TÜRK AROZ ŞEKILLERI