Kayıp Umudun İzinde: Andrey Tarkovski Sineması

336 Pages·2016·7.529 MB·Turkish

by  Bâbek Ahmedî

UMUDUİNZ İNDE
KAYIP
ANDREYT ARKOVSKİ
SİNEMASI
Bibek Ahmedi
Ceviri
FaysSaoly s&a Vle ysBeaslt ı
BllbeAkh medil,ra nylaız amrü,t ercim,
KÜREY AYINLA/R 1I5 9K.i tap sanaetl eştirvmeea nria ştır1m9a4c9ı .
HayaPle rdesi Ki1t8a plıgı yılınTdaah ran'ddoag duT.a hraÜnn i­
versiStieysais Baill imler Bölümü'nden
KayıUpm uduni zinde
mezuno ldu( 1971P)e.n silvaÜnnyia­
AndreyT arkovSsiknie ması
versitFeeslis efe Bölüymüük'snedke
BabeAhkm edi
lisaynasp t1ı9.7 5v e1 976y ıllarını
Om/Bdaez yafte Londra'sdoan,r aykıil l1a9r7ı9 'kaa dar
S/namayTea rAknod{srkll Parisg'etçei rdi.
Nashr-e-PMuabrlkiaszCh oimnpga ny, 2004
80'y1ıil labraısnı ndFilam d ergisinde
© Nashr·e·MaPrukbalzi shCionmgp an2y,0 04 sinemvae ö zelliBkrleess oTna,r kovski
Türkycaey ıhma kları gibyiö netmenülzeerr iynaez vıe t er­
©KüreY ayınl2ar0ı1,1
cümeleyraiy ımlaMndeıt. nYionr umu
veY ap(ı19s9ı2a) d liık cii ltölniekm li
Ceviri
kitabıBnadrat heDse,r ridKar,i steva,
FaysSaoly sal, Veysel Başçı
Paudle M an,U mbertoE coT,o dorov,
BiriBnacsiı m Ni2s0a1n6 JakobsoGnr,e imaPse,i rcSec,h leier­
macherD,i ltheGya,d amerR,i coeur,
ISBN9 78-605·9125·26·0 Levir-aSutsFso,u cauLlyto,t aDredl,e ­
uzeB,a taiglilbeoi z amankaa daFra rs
TCK ültvüerT uriBzamk anlıgı
okurunbcial inmebyiernç doükş ünürü
SertiNfoi:1k a5 813
tanıtStiın.e mfae,l sesfaen,af te lsefesi
KapaEkr oPoll at vee stetkiokn ularıçnodksa a yıdtae lif
TasarUıymg ulaSmiab Yeal lcın ve terceüsmeerb iu lunmaktadır.
Kapagkö rseli: TarkKouvsrk(bi1a'9n8ni5 n)
filmindbeinsr a hne
Baskı/ACkitlMitaf t bavae R eklam
SertiNfoi:1k a3 978
SögütlüceMsamhe.H alkalı Cad.
No:2 45/l·A
Kücükcekmece/istanbul
Tel0:2 126 99835 4
KÜRYEA YINLARI
VefCaa d. 4No8:/ 3
Vefal/s tanbul
Te0l 215226 06 4 1·42
Fak0s 21522 704o o
www.kureyayinlari.com
[email protected]
facebook.com/kureyayinlari
twitter.com/kureyayinlari
itin dekiler
Çevirmeönnisnö zü 7
Önsöz 11
1.O ndanY üceN eV ar? 15
1.GERÇEVKEYORUM 17
a.S anatmçııT eorismyie?n 17
b.i kinGceirlç ek 21
c.H angGie rçeklik? 25
d.H ayavle G erçeklik 29
e.Süphe 32
fA.n lavme Y orum 38
g.M ecavze Y orum 45
2.T ARKOVSVKEI RUSSI NEMASI 49
a.T arihBsaeklı şSıonr unları 49
b.R usD evriÖmnic esi 51
c.S ovyeSti nemasıDnoıgnu su 54
d.T arkovvsek1 l9 20'leSroivny eSti neması 56
e.A lexandDeorv zhenko 60
fS.o syalGiesrtç eklDloggiuns u 65
g.S ovyeSti nemasıYanpııns ı 68
h.S ovyeSti nemasıYnadpaı mM etodvue S ansür 72
i.R esmSii nemanKıanr sısıBniYdröa n etmeAnn:d reTya rkovski 75
j.Gl asno(sGto rbaçoAvç'ıuknlP oılki tikası) 80
3.S INEMANSIANI RLERI 83
a.S iirsSeiln emanYıolnd şaları 83
b.R oberBtr esson 86
c.l ngmaBre rgman 90
d.A laiRne snals 94
e.M ichelanAgnetloon ioni 97
fL.u iBsu ı'ıuel 100
g.K enjMii zoguchi 103
h.A kirKau rosawa 105
i.F yodoDro stoyevski 107
jA.l maRno mantikleri 109
ilK.a ranlıYkatraa tılanlar 115
1.M ETiNDEFNi LME 117
a.S enaryolUayra:r lamalar 117
b.S enaryolOarri:j iEnsaelr ler 124
c.K urbFialnmi Önzikna ynakları 131
d.K urvbeaB inHr a yatÖıynk üsü 134
e.F ilTmü rleri 137
fT.a rkovvsekT iü (r Geinkrilee)mi 139
2.B iFRi LMYiANP ISOILNUIS TURÖAGNE LER 144
a.Z aman 144
b.R esimler 146
c.D uvaTra svivreli ekronia lar 151
d.T ece(lYlaiz gı) 153
e.D ekor/Kostüm 156
fR.e nkler 158
g.K urbanC'eıknl ml 165
h.M ontvaejK urgu 170
1P.l an/Sekans 177
jE.v S ahnesiKanmienrA ar kası 180
k.O yuncKui mdir? 182
1S.e sv eD iyalog 193
11T1a.ı1< ovsklD'enrlunn Dill nyası 203
1.i MAVNE F ACiA 205
a.H akikAarta yışı 205
b.i maAnr ayışında 210
c.i mavne l nancsızlık 215
d.S onl nanKcilsıi 218
e.F acKiaar sısında 221
fA.p ocal(lKpısyea met) 226
g.U mut 231
2.T ARKOVSKl'NIN DÜNYASI 235
a.Anne 235
b.Ask 239
c.E v 242
d.A yrıvleYı akl nııgzıHlnü znü 247
e.R usO lmanSıonr umlulugu 251
fK.a rakterler 256
g.D oganYıans amı 260
h.C anOllım anSıens sizligi 265
1H.a tıralar 268
jC.o cukluk 273
k.H astavleÖı lkü m 276
1M.ü neccKirma llTaarpıınn ması 282
Ekler* 287
Ek1 :T ARKOVSKHlA'YNAIIT N 289
Biyografi 289
CocukvleuG ke nelDiökn emi 291
Sinemöag renclsl 295
lvaınnC' o cuk/uguS'tnadlakKnea r'daa r 297
GöcvÖel üm 301
Ek2 :F ILMOGRVAEBF iIB LiYOGRAFYA 305
Fotoğraflar 309
Dizin 325
• TarkovskiZa'manni nZa man içindeG:ü nlükler(l970-a1d9le8ıs6 e)r inudzeunn b ir
bölümi çereFna rsçmae tindeEkKi2 ,t elhifakl an sebebiyle çıkaOrrıiljmiınşatlı r.
metindeEkKi3 ,E K2 o lardaekğ iştiril-myiaşynt.oi tru.
CevirmeÖnnisönz ü
Tarkovvsakroi l duğzua mandaçne yreaks ısro nrsaa decReu ss inemasına
değidlü,n ysai nemasdıany ae pyebniiir m kakna zandıKrodnıu.ş mayyean i
baslayçaonc uğa kelimeler bahsoentumnekki Ysgaiin.bl iyıyaşd d aik ötü
sözlseöry lemedsiiynye e nbiü yüyeçno cuğdai liinnc eliklzearrianfiev,te i ni
enö nemliasnil amıhna kikatşiiniir daelnd ıiğlıh amklaaz andırmçaaylaı ş­
tıO.n uns ayesinsdien emaah lakaas,k ave h akikadtaei bri kra pıysaa hip
olduO. b ütüsna natlavradroa l abnu k apıybaud ericebyierr ü yayian anır
gibiin andKıe.n dtia rikhöik lerineddeenb,i yatırnedsamni,n dmeünz,i ğin­
denb eslenebrüetkü dnü nyandıinl iknoin uşabildeacheakd ,o ğrubsüu tün
dünyiaç ihna kikaotritnag kö rsdeill iknoin uşabilbeicre kt ecrcüebseuyrec a
giriBşutyi ü.z deenğ ebru güns inemasdaan at-hakikbaatğ-laasmkı nbdiar
faydaybai,gr e rçeklvietğ aeb kiiih ayatımgıüzzıenl leşvmeeh suiz uirk limi­
nek avuşmaisçıis ni nemdaü zleminbdieur m udas ahiopl abiliyTaorr­sak,
kovskbiu k onudgaö rmezligketleinn emeybeücyeükpk ayas ahiptAikrs.i
takdirde sinemanın bugün bgaeklıdlidığğimı enntdoaakf,ti aazynialk a mıy­
lah akikatvteea nh laktgaint tiukzçaek laşıolrdtıağdTıaa .r kovskvia'rnliınğ ı
isttea mb uy üzdegne nçlevrese i nemaiynaa naynö netmenlbeidrrue r uvşe
güven kazandHıilrlısayi onre.m adbainşr e yu muyorsbaukn uT arkovski'nin
veo nunç izgistiankiie pd eny önetmenlfeirlimnl eriknadyeıkupim udun,
resimlerruihnu nsaa klanbainhr a kikaştiligeri biiç imidzoeg masıbnoar ç­
luyuz.
Tarkovçsokciu ukğlundaint ibayraelnn kıazl dHıa.y aati,l eev,a, s ku,m utv e
hakikialtie l gili shoerptu elkba arıs ınsao rdFui.l mleyraipnair kçeong uz a­
many alnızidnıs.ao nl ariasket üm şaigrilbbeiir br a şınayHdaıt.tö ay lyea l­
nızdkıik endçio cuklarıensdiannd,ee nnö, n emlidseki e ndvia tanınbdialne
uzaklaşmzaokr undkaa ldZıa.m anınkdean düil kesinbdielnie l ggiö rmedi.
Sürekslüir gühna yaytaıs adNıo.s taljia-hAüyzrnıbül uıy kü zdeinç ingdiet ­
tikçdee rinlveeşk taib ubka ğlaybainyr a rhaa ligneel dKiu.r bains tea mo la­
raka yrılıbğaışnk,a liaçrikıne ndiynoike tmenhiink ayoelsaic ackotksı o nra.
ÇevirmeÖninn sözLü
Acılaaryar,ı lıkvluarrgau,n lraarğam en Tarkovski'nikna hfrialmmalne­rinde
laorn ung izledyeid pi llendiremedaişkilkeeartrit niil er.a cılmvaasnsı,az ­
vaşlayrıak,ı mlearrkae,bn ü yümelerraeğ mehni çö lmeyecek, bduanhdaa n
fazlbaü yümeyecçeokc ukluvğeau i lhea yataırnaıd Rıu.b lebvü tühna kikat
vea hirteetm sillecriinedkes iokl ans evgivyeim erhamebtuil manın ümi­
diylaec ılçaerk tvies onundRau sk iliseleriiknodneakliab ruul mau dut üm
insanilçıikyn e nidreens metSttia.l kkeirm seniitni beatrm edibğiibr ö lgede
insanlmaurtal ulvuekr ecbeikur m udunp esinodled hue pN.e m oderyna zar,
nef izikçi,k ahraıbtsitıla oe n,u v eb ölgenbiinur m uto labilecaenğlianmia ­
dıB.i tre kz ayıfçlaarre,s izslaekra,t lTaarn,r ıe'nyy aa kıonl anlbauru mudu
içleriynadsea dıvleia nrsanltıağşaı dıilnaarnb.ci ıtr ekdü şkünlçearr,e sizler,
cezgaö rmüşlheirs seAtytnia. 'Mdaar ihae pb ekleyeAndyin.ab ,i çro cukla
birlibkatbea nısna vaştdaönn mesinin yalinçıiznludımeku ltalbrae klenişiy­
di.S ivaGsö lü'nddoen aröalke vne m emleketledröinneem eyeans kerlerin
anısıansak eorkiu ldabkiiçr o cuğunni zamvae s ilakhaay ıtısğıızyAldyın a.
Sinemtaa rihidnıdsse e si ldke fab uk adagrü zehla tıravleag re rçleikkler
içinkdaey azna manırnu hunşai irolkeurd uG.e lmemenbiınr aktbıoğşıl uğa
kayıupm uduny avaş yayvearşl eyşeirpy üzütnüümni nsanlairnıcniean ce
şiirylaezrm asıAyydnıa F.i nalidseek ıyza d ae rkeçko cuğsaa hiopl manın,
ilerdiodğea caykal nızlıöknleamridknaai y betmveest ia bkiiik elimelaerr­in
tıikn sanın duygiuflaadrebıdenecı e rikksalidzı ğrıensımn iyAdyin aS.o laris,
Chriisç ikna ybedişlveeyr einni dkeanz anımldaörnıgnü sünedvee y,u rda,
topradğöan üşüunm uduo lduC.h ridse falaarsckaı knaıy betStoil.a rhiatsı ­
ralavreıd nü şlegröilng esiznadmea nıtno zlayreınniıd beinar r aygae tirerek
Chrish'eed iyeet tKia renC'hir.i iss eg erçedkö nüşeüv et,o prağvaa,t ana
yanbia basıynaınnı ndaö nergeekr çekleşUtmiurthd eip.e vdoel maketvıd,e
kalabilmTeakrtkio vskkia'rnaiknt eirçlieZnri.ir o a d ah epk endkia rakterleri
gibeiv ed önmeniunm uduylyaa sadBıu.a yrıvleıa kc ıo nunf ilmlervien de
şiirlerMienvdlea na'şniıinr inndeeybk ein zetmesionlddeu ğgui btiü m varlı­
ğıno luştsaonn rkao parıldoı ikllka ravıne ma e kandaö nüşüsni mgeoslid u.
Varlvıekh erş eyh attOac tavPiaoz 'dıend ikğeil imeslieiror,l maikç iinlv ka r
olduklaanradı ö nmeiks terZlierraa.r ınma, temizlenmey,ü zhyaükziek atle
gelmbei tre ko zamandgae rçeklBeiştrie rko. r aduam utv ardCıürn.k düa ha
öncbe uo luvşe b askalaislıdkme faar dtae crüebdei lmişZtaimarn.b, i şre ye
dokunduğuonnduab ozaOr .n esneye zamkaennldaia nieot l mayan anlam­
lara,ğ ırlıykalraarlv,ae hr a yaitç inde yablaahnsleadreS ri.iz ra manıkne lime
üzerindteakhia kkümürneüs,i rme;n klveedr o kulüazre rindçeökziü cülüğü­
nü,m üziks;e slveerr itimülzeerr indaeğkıir vleıt ka sniflveere nis noin unda
filzma manıbnü tübni hra yathıant,ı ralraüryıanl,aü rzıenr indteaksia llutunu
ortadkaanl dıhreırşp e yTia nrı'inlyıkan r atatnıağd ıö ndürmegyaey rgeöts -
8 KayUımpu dİuzni nAdnder:e yTaSriknoevmsakis ı
terYiars.l ıvleöı lkü md eb öyldee ğimliz ateÖnl?ü mz,a mant ecrübesvien in
yaşanmaığşı krllaırbıinbr e beğbien denitnaem amıyhlaaki miyetiandiınd ır.
Zamanh erş eybiü yüterkeakt,ı laştöılrdaürramkü şatrtüırk . Ybaisvrla ır lık
daa ncatko prakülzaer indaenklia mlaarğıı,r lıklarRıa babtiaknra atkı inlak
yaratıldığiıl vea sreakbliil ecTeakrtkiorv.zs akyiı fvleık kö rpelibğuyi ü zden
katvıe g üçlü otlearncaei dhe rG.ü nlüklerLianodtes e'innicne bir yfaisdlaın ı
bira ğaçtdaanh aç oks evmesisniit ayiaşnlaerG .e nçf idarnü zgadriar en­
mez,o nak endienğie rn,e reyies terkseen dbiü nyesinuczea nıvre t ekrar
merkezidnöen erO.y sakyia slaığ açk atıdrıürz,g adriar enmeiks teOr y.ü z­
dend eö lümdea hay akındıfri dbainrd Saenrt.b irrü zgeasrt mii onuk ıryaar
dak öklerinkdoepna rır.
Merhametaisnk,ı anh,l aköızne llidkeli en sanvıanro lmasınhıank ikatini
binbuimru tla arayan Tarkkoevnsdküiil kbeoaslsimt aa ükz erteü md ün­
yadaf arkflaır kallıg ılaKnidmıi. zamöavnü lüype reg öges ığdırılamayan
sinemanpıeny gambekriim,zi a manS ovyekta rşvıetk ıi litsaer aafrıtk,i mi
zamans aiorl uspi nemabduan ut ecrübe eçtamleıyşeba indr e nyeselkciim,i
zamand an ey aptığbıinlım eyveens emboliimkg elkeurl lanairzalke yicilerin
kafaskıanrıı ştbıirmrae ng alomaonl araankı lTdüır.k iyeb'idrde ö nems ağ
kesidma haf azlsaa hiçpı kmgaa yreutğir unoan ud indabri yrö netmeonl a­
ratk anımlarskoeelnl ,e ştirmdeenp lselrk anaolkiutmiakl arolnau annesinin
etkisinkduernt ulamabmimıraş t eryalistt aonlıamrlaaHkda ın.g biü yüska ir
ves anathçaık kıntdaar ihbtöey lfea rkiltıh amlyaarrı,gl amalealre,ş tiyrai­ler
pılmakdiı?
Eleştkiürlit üçroükz ayoılfa ünl kemidzöinnü dpo laşgıepl diyğeirm aalesef
birç ıkmaBzi.rk esims,a natçışnaıhns iyeetsienril erininç ıöknaürnıer ken,
dahassıa natçkıeynıdg ir ubunucne,m aatibniinrne fegriib giö stermueğk­
runeas erlecrainnhiı rsaaşv unurkdeinğ,ek re siomn uk endindgeönr mediği
içiens erlehreirny iö nüyslael dhıerıd efhial ingee tiriyor.s uGk eiTr açre­k
kovsknle d indarlzaarnınne ttgiiğbkiie ndileribnidrenine, d ed ink arşıt­
larınüırnk tüklerik eknaddialre drüişnmea nb iriyOd,ih .a yatbai sre kllde
gelmbişu lunvaenb unuann lamıindır amkaez haorl muyşa d ao lmamıtşü m
insanlara söyslöezyüoe lcaebnki yrö netmenDdiin.d aorl adna d ink arşıtı
oladna b undanna sipleOnnduin.s orduğsuo rau hlavke d ersta hihbie r
insansıonr duğsuo riul aey nıy"dNıi:ç yianş ıyorFuezl?s" efetneimnes lo ru­
sud ab ud eğimli ydiS?a nabtu s oruyaağ ırloılkalrıka akl ptveend uygular­
dand oğabni çimlielcreei v aapr arkfeenl seffiek irvdeed nü şüncedgeenl en
önermelecrelveaa pr adbıu günkea dar.
Çevirm eninÖ nsöz.2_ü
ElinizkdietkaTiap r kovvseks ii nemahsaık kınedkas iyka,n lbıaşz,e dne a sırı­
yak acayno rumlhaarkıi aknil amlaryıankal astvıerö azne lliTkalrek ovski'nin
dünyasvıenf ıi lmlecroikdn aih aö zevle d eribno yutlairnıcyellae byieerns er.
Buy önüyle Türikldckee fdTaea rkovvseks li nemaüszıe ribnued ereckea p­
samlbıi ers etre rcüemdei lmoilşu yoMro.d erbni lr rafni lozoolfauBn a bek
Ahmedbiu kitaybaız madaönn ceR usya'gyiad iTpa rkovskiy'ansiandı ğı
bütümne kanlagreız miOsn.u t anıyanlraörploar tayjalpamrıv se f ilmlerini
farkolrıt amlafradraki lnıs anldaerflaal airzclae hyieprk aresiiyllgeni ely ia ­
zıldınyseka o,n usulduayrsaas tıdreırpl emBlasb.e Akh medaiy nzıa manda
sinemandıinğ esra irloelraiBn r essoBne,r gmaDnr,e ygeirb yiö netmenlerin
sinemalairlıgydilelak i i tapvleam ra kaleler yayınladı.
Hayatımgdear eski igre rekssien emial keu rduğuiml işkbiiddreö nümn ok­
tasoıl aTna rkovsiknia,n ıyokriu m filmlkeernidyilleie,cr ihina yattyaent e­
rid erecekdaer sıbluılka mayanilçaidrne y enbii urm utv es oluokl acaktır.
Uzuny ıllaermıenğ oil abnu e serifni,l bmiier n düstvreti ü ketairma cdıe ğil
der uheuğ itveeny etistbiirsrea nn aets eorlia rtaekl akekdie ns inemasever­
leirc ltna tminkar oliancaanğııynoarÜ ummi.te diyorkuimb uk itabpa,s ta
Tarkovskl'nin dfaihladm olğerrauin nlians ılmavseı nhiaen rs ankıenn dfii lm
izlemsee rüvenivnehd aey atdaa ibra kışıynednaki a pılaanrl,a mlvaehr a ki­
katlekreişnf ivnees iolles un.
Kitabtıenr cümiensdbee ndedna haf azlgaa yret gösVteeyrseeBnla s cı'ya,
Türkctea shikho nusunddeas teğeisniir gemeEysernaK artatle'sae kkür
ederT,ü rkcemviezh ee rkehsaey ıorllmıa sıdniıl erim.
Gayrbeitz detne vfAilkl ah'tan.
FaysSaoly sal
ıN isan 2013
10 Kayıp Umudİuzin ndAnedr:ey TarkovskiS ineması