KARADENİZ BÖLGESİNDE ÜRETİLEN KESTANE

101 Pages·2015·3.64 MB·Turkish

40 NUMARALI KONYA ŞER’İYYE SİCİLİNE
GÖRE KONYA’DA SOSYAL HAYAT
AHMET İLHAN AYBEK
YÜKSEK LİSANS
TARİH/YENİÇAĞ TARİHİ
T.C.
ORDU ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

40 NUMARALI KONYA ŞER’İYYE SİCİLİNE GÖRE KONYA’DA SOSYAL
HAYAT

AHMET İLHAN AYBEK

YÜKSEK LİSANS TEZİ
TARİH / YENİÇAĞ TARİHİ

AKADEMİK DANIŞMAN
DOÇ. DR. SADULLAH GÜLTEN

ORDU – 2017

I

[ AYBEK, Ahmet İlhan]. [ 40 Numaralı Konya Şer’iyye Siciline Göre Konya’da Sosyal
Hayat ], [ Yüksek Lisans ], Ordu ,[2017].
ÖZET
40 numaralı defterde mahkemeye intikal eden sosyal hayata dair 128 adet belge
bulunmaktadır. Bunların haricinde ekonomik ve idari yapıyla ilgili de 539 adet belge
mevcuttur. İslâm ve Osmanlı hukukunun bu davalar üzerinde nasıl tatbik edildiği
incelenmiştir. Teorik bilgilerin mevcut düzende ne kadar yer aldığı sicil kayıtlarından
hareketle araştırılmıştır. Değerlendiğimiz belgelerden, tezimizin birinci kısmını
oluşturan konular içerisinden en çok boşanma kayıtları karşımıza çıkmıştır. Boşanmanın
yanı sıra nişanlılık ve nikâha dair kayıtlara rastlanılmaktadır. Nişan ve boşanma ile ilgili
davalar yalnızca bir sorun yaşandığında mahkemeye yansımıştır.
Toplumda meydana gelen ölüm, yaralanma, küfür, hakaret, darp, hırsızlık, zina,
taciz, tecavüz, içki içme gibi doğrudan toplumdaki huzuru bozacak suçları ihtiva eden
belgeler de sicilde yer almaktadır. Toplum düzenini bozan bu suçlara karşı mahalle ve
köy sakinleri birbirinden kefil tutulmuştur ayrıca olayların aydınlatılmasında ve
yargılama sürecinde şahitliklerine başvurulmuştur. Suçları kesinleşenlere mahkemece
genellikle tazir, para cezası verilirken nadiren hapis cezası verilmiştir. Osmanlı Devleti
toplum düzenine özen göstermiştir, bunun da örnekleri incelediğimiz sicilde
görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Konya, Şer’iyye Sicilleri, Sosyal Hayat, Mahalle, Aile,
II

[AYBEK Ahmet İlhan],[ Social Life in Konya According to the 40th Numbered Konya
Şer'iye Register], Ordu,[2017].
ABSTRACT
There are 128 documents related to the social life that are passed on to the court
in the book numbered 40. Apart from these, there are 539 documents related to
economic and administrative structure. How Islam and Ottoman law were applied on
these cases has been examined. The theoretical information has been searched from the
register records of how much the current level is located. From the documents we have
evaluated, the most divorce records have been raised against the topics that constitute
the first part of our thesis. In addition to divorce, records of engagement and marriage
are found. The case for engagement and divorce is reflected in the court only when
there is a problem.
Documents containing crimes that directly harm the society, such as death,
injury, profanity, insult, assault, theft, adultery, harassment, rape, drinking, etc.,
Neighborhood and village residents have been vouchered against these crimes, which
have disrupted the social order, and their witnesses have been referred to in the light of
the events and during the proceedings. When the crimes are finalized, the court is
usually given refusing, monetary penalty and rarely imprisonment. The Ottoman State
has taken care of the social order, and the examples have been seen in our papers.
Keywords: Konya, Şer'ye Registry, Social Life, Neighborhood, Family.
III

ÖZGEÇMİŞ
Kişisel Bilgiler
Adı Soyadı : Ahmet İlhan AYBEK
Doğum Yeri ve Tarihi : Almus/TOKAT 24.04.1990
Eğitim Durumu
Lisans Öğrenimi : Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Yüksek Lisans Öğrenimi : Ordu Üniversitesi
Bildiği Yabancı Diller : İngilizce
Bilimsel Etkinlikleri : -
İş Deneyimi
Uygulamalar : -
Projeler: -
Çalıştığı Kurumlar: -
İletişim
E-Posta Adresi: [email protected]
Telefon:
İş: -
Ev: -
Cep: 544 674 58 10
Tarih ve İmza:
1

İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET ...................................................................................................................................... I
ABSTRACT .......................................................................................................................... II
ÖZGEÇMİŞ ......................................................................................................................... III
İÇİNDEKİLER .......................................................................................................................1
KISALTMALAR ....................................................................................................................2
ÖNSÖZ ....................................................................................................................................3
KAYNAKLAR VE ARAŞTIRMALARA DAİR ....................................................................4
1. Şer’iyye Sicilleri............................................................................................................4
2. Araştırma ve İncelemeler ...............................................................................................8
GİRİŞ .................................................................................................................................... 11
1. XVIII Yüzyılın İlk Çeyreğinde Osmanlı Devleti’nin Genel Durumu ............................ 11
2. Konya Tarihi ............................................................................................................... 15
3. Konya’da Mahalle ....................................................................................................... 17
BİRİNCİ BÖLÜM ................................................................................................................ 23
1.1. Konya’da Aile Kurumu............................................................................................ 23
1.1.1. Ailenin Oluşumu .............................................................................................. 23
1.1.2. Nişanlılık Evresi .............................................................................................. 24
1.1.3. Evlilik .............................................................................................................. 34
1.1.4. Boşanma .......................................................................................................... 36
İKİNCİ BÖLÜM ................................................................................................................... 52
2.1. Toplum Düzenini Bozan Suçlar .................................................................................... 52
2.2. Ölüm ve Yaralanma Vakaları ....................................................................................... 54
2.3. Darp, Yaralama ............................................................................................................ 61
2.4. Hırsızlık ....................................................................................................................... 72
2.5. Küfür ........................................................................................................................... 79
2.6. Zina, Taciz ve Tecavüz ................................................................................................. 85
2.7. İçki İçme Vakaları ........................................................................................................ 94
SONUÇ .................................................................................................................................. 97
KAYNAKÇA......................................................................................................................... 99
2

KISALTMALAR

a.g.e.: Adı geçen eser
a.g.m.: Adı geçen madde
a.g.t.: Adı geçen Tez
AÜHFD: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
C: Cilt
DİA: Diyanet İslam Ansiklopedisi
H: Hicri
İA: İslam Ansiklopedisi
İÜHFM: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası
KŞS: Konya Şer’iyye Sicili
M: Miladi
OTAM: Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi
s: Sayfa
S: Sayı
TSA: Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi
TTK: Türk Tarih Kurumu
Vd: Ve Diğerleri
3

ÖNSÖZ

Tarihin gün yüzüne çıkarılmasında bilgiyi bize her zaman kaynaklar sunmuştur.
Tarihimize ışık tutma konusunda özellikle de Osmanlı tarihini inceleme hususunda bize
geniş ve kapsamlı bilgi sunan kaynak türlerinden bir tanesi şer’iyye sicilleridir.
Kadıların sorumlu oldukları kazalarda idari ve hukuki olmak üzere geniş yetkileri
vardır. Bundan dolayı siciller bize sadece adli vakaları değil, bunların yanı sıra
merkezden gelen ferman, hüküm gibi belgelerle, tutulduğu kazanın sosyal, kültürel ve
ekonomik hayatına dair zengin bilgiler sunmaktadır. Bu özelliğinden dolayı siciller, ait
oldukları bölgenin sosyal hayatı, ekonomisi, idari yapısı, belediye işleri açısından geniş
bilgi barındırır. Tarihimizi aydınlatan bu belgelerin saklanmasına Osmanlı döneminde
büyük önem gösterilmesine rağmen, günümüze bazı şehirlerin sicilleri eksik ulaşmıştır
ya da hiç ulaşmamıştır. Ama intikal edenlerin incelenip, değerlendirilmesi sosyal,
iktisadi, idari ve kültürel tarihimiz açısından daha fazla bilgi edinmemizi sağlayacaktır.
40 numaralı defterde Konya’da meydana gelen sosyal içerikli olaylar
incelenmiştir. Defterdeki sosyal içerikli olaylar taranıp değerlendirilerek kullanılmıştır.
Ulaşılan bilgiler önceden yapılan çalışmalar ışığında değerlendirilerek Konya’nın sosyal
tarihine ışık tutulmaya çalışılmıştır. Çalışma iki kısımdan oluşmaktadır, ilk kısımda
ailede meydana gelen sorunlar değerlendirilmişken ikinci kısımda toplumda meydana
gelen ve sosyal içerikli konular ele alınmıştır. Bu sorunların büyük kısmını teşkil eden
darp, yaralama, küfür, hırsızlık, tecavüz, cinayet gibi suçlardır. Toplum düzenini ve
güvenliğini bozacak türden olan bu suçlara karşı mahalleli yükümlü tutulmuştur. Ayrıca
bu suçlara adeta suçlarla özdeşleşmiş para, tazir ve hapis cezalarının uygulandığı
görülmüştür.
Bu çalışmanın ortaya çıkmasında danışmanım Doç. Dr. Sadullah GÜLTEN’e
bütün bu süreç boyunca verdiği emeklerden ve katkılardan dolayı teşekkür ederim.
Eğitim hayatımda yeri doldurulamayacak ve emeği ödenemeyecek kadar çok olan
hocam Doç. Dr. Alpaslan DEMİR’e ve Dilber DEMİR’e de teşekkürü borç biliyorum.
Ahmet İlhan AYBEK