John Barleycorn - Jack London

364 Pages·2000·1.99 MB·Turkish

by  Jack London

JOHN BARLEYCORN
ENGİN
YAYINCILIK
DÜNYA KLASİKLERİ DİZİSİ

Birinci Baskı: 1991
Dizgi: Engin Yayıncılık

Baskı: Gümüş ofset/ İstanbul
JACK LONDON
JOHN BARLEYCORN
(ALKOLLÜ ANILAR)
Türkçesi: Mete ERGİN
ENGİN
YAYINCILIK

Tiyatro Caddesi Aydın Saray İşhanı No: 26 /117 -118
Beyazıt/İstanbul Tel: [phone]
ÖNSÖZ
JOHN BARLEYCORN'u okuyan modern
eleştirmenlerin sayısı bir kaç taneyi geçmez; bu bir
kaç eleştirmen de bu eseri bir 'alkolizm klâsiği'
kabul ederler. Benim görüşümle ise bu bir edebiyat
şaheseridir; sadece, Jack London'un yazdığı
kitapların en büyüğü değil, aynı zamanda, gerçek
çevresiyle yüzyılımızın en etkili belgesi, çileli bir
dehanın bir rastlantı eseri meydana getirdiği
çalışma ürünüdür.
Bu eseri eline alan kişi onun engin dramatik
gücü ve London'ın çekici üslûbuna kaptırıverir
kendini; ama yine de kişi, eserdeki apaçık çelişkiler
karşısında şaşırmaktan kendini alamaz. Şen
görünüşlü iblis John Barleycorn'un egemenliğinden
kendini kurtarabilmiş bir adam, bir yandan, içki
içmek serbest olduğu sürece içki içmeye devam
edeceğini bağıra bağıra söylerken, öbür yandan da
niye içkinin Amerikalı kadınlar tarafından yasa dışı
ilân edilmesi gereğini duysun? Alkolün ortadan
kaldırıldığı varsayılsa bile, Jack London'ın kendini
teslim ettiği, içki sayesinde kundan dostluklar aynı
biçimde kahve ya da alkolsüz içkiler sayesinde
kurulabilir mi? Alkol gerçekten de yaban adamının
bir buluşu mudur ve uygarlık gerçekten de bir gün,
alkolün hor görülmektense toptan ortadan
kaldırılmasını gerektiren bir aşamaya mı
ulaşacaktır? Bireyin kendi kendine uygulaması
gereken kontrolü, birey üzerinde toplum mu
uygulamalıdır? Jack London'ı ayık tutabilmek için
içki yasağı tepeden inme, zorbalıkla mı
uygulanmalıdır?
İçki tüketimiyle ilgili törel kısıtlamalar yerine
yasal kısıtlamalar uygulamanın doğurduğu çok acı
sonuçları bugün biz biliyoruz.
JOHN BARLEYCORN önce 'Saturday Evening
Post'da tefrika edildi, sonra 'Century Company,
New York' (1913) ve 'Mills and Boon, Londra' (1914)
tarafından yayımlanarak, içkinin
yasaklanmasından yana olan konuşmacılara,
insanın içini ürperten renklere boyanmış böbrek ve
karaciğer afişlerinin sağlayabileceğinden çok daha
heyecan verici bir destek sağladı. John Barleycorn
adı, seçmenlere seslenen politikacının ağzında da
dolaştı, cemaatine seslenen vaizin ağzında da. İçki
yapımcılarının boş yere oynatmamaya çalıştıkları
bir film bile yapıldı John Barleycorn'dan; 1919'da,
London'ın ölümünden üç yıl sonra da, Volstead
Yasası London in hayal ettiği, gelecek kuşakları
içkiden kurtaracak içki yasağını getirdi.
İspritizmaya meraklı profesör bir dostum bir gün
bana, bir medyumun anlattığına göre Jack
London'ın, ölümünden yirmi yıl sonra, 1930'larda,
hâlâ, içkisizlik yüzünden krizler geçirmekte
olduğunu söyledi. Eğer Jack London'ın ruhuyla bir
bağlantı kurulabilseydi, ben ondan, içki krizi
geçirmek yerine, gizli içki satılan yerlerde sadece
genç erkeklerin değil, aynı zamanda genç
kadınların da berbat içkileri içmelerinin olağan ve
saygıdeğer bir iş sayılagelmesine yol açmış
olmasından ötürü, büyük bir pişmanlık duygusu
içinde bulunmasını beklerdim. Volstead Yasasının
kaldırılışından ötürü memnunluk duymasını, ama
önce İçki yasağına karşı örgütlenen kötü güçlerin
gangster çeteleri yoluyla işçi sendikalarına
sızdıklarını öğrenince de, dayanılmaz bir acı
duymasını beklerdim.
Duygusal ülkücü kışkırtmalara çabucak
kapılabilen ve kendisini kötü yola yöneltenleri
unutmak eğiliminde olmayan bir ülkedir Amerika;
ve Amerika'da bu işler unutulmadı daha. Ari
Nasyonal Sosyalistlerin havarisi olarak Nazi
Almanyasında ne kadar seviliyor idiyse, Sovyet
Rusya'da da Marksist proleter olarak hâlâ o derece
sevilen Jack London'ı Amerika Birleşik Devletleri,
yasa yoluyla içkinin yasaklanması fiyaskosunda
oynadığı rolden ötürü hâlâ affetmemiştir.
Her ne kadar o genel olarak hem Marksist
Proleter, hem Üstün Irkın savunucusu diye
tanınırsa da, özel olarak bunların hiçbiri değildi.
Onu politik ve toplumsal gözlükle görüp böyle
gösterenlerin meydana getirdikleri
karmakarışıklıktan Jack London'ı çekip
kurtarmanın zamanı gelmiştir. Ne var ki, onun
biyografisini yazanlar da bu işi zorlaştırmaktadır.
Jack London'ın ikinci karısı Charmian Kittredge
London, Jack. London hakkında son sözü söylemek
gibi önemli bir iddia taşıyan çocukça ve safça, iki
ciltlik bir biyografi kaleme alarak, Jack London'a
olan karıca bağlılığına bir anıt dikmiştir; İrving
Stone'un 'Sailor on Horseback' (At Sırtındaki
Denizci) adlı biyografisi ise, çok daha tarafsız
olmasına rağmen, bilimsel bir eser olmak iddiasını
taşımadığından, başvurduğu kaynakların hiçbirini
inceleyebilmek olanağı vermemektedir. Belki de
biyografisini yazarlarının kimler olacağını önceden
belirleyen, yazarın ta kendisidir. Olguları pek
umursamayan ve gerçeklerin kendilerinden çok
etkileri üzerinde duran Jack London, kendi
biyografisinin yazanlardan da lâyık olduğu
davranışı görmüştür.
Bununla birlikte, yayımlanmış kaynaklardan
bile JOHN BARLEYCORN'a bir şeyler eklemek
olanağı yoktur.
Kitabın başından sonuna kadar intihar teması
işlenmekte, kâh içki intiharın alternatifi, kâh intihar
içkinin alternatifi olmaktadır. Bu tema, daha Jack
London doğmadan önce, annesi Flora Wellmann'ın,
âşığı serseri müneccim 'Prof' W. H. Chaney (Jack
London'ın babası) tarafından terkedilmesi üzerine
intihara kalkışması -ya da intihar numarasına
başvurmasıyla- ortaya çıkmıştır. Ve yine bu tema,
JOHN BARLEYCORN'un yazılışından üç yıl sonra
Jack London'ın kırk yaşında intihar etmesiyle son
bulmuştur.
İntihar, Jack London'da belli, açıkça belirtilmiş
bir temadır. Belli olmayan, açıkça belirtilmemiş bir
başka tema daha vardır ki, o da, Jack London'ın
JOHN BARLEYCORN'da baba diye söz ettiği John
London'ın aslında, müzik delisi, ispritizma
meraklısı, paraya tapan öz anasından ya da öz
babası 'Prof' Chaney'den daha yakın olmakla
birlikte, babası olmadığını kendisinin de bilmesidir.
Dindar olmayan ailelerde bile, çocukların
mutluluğu bakımından iki önemli esas vardır.
Bunlardan birincisi sevgidir. İkincisi ise süreklilik.
Jack London bunların ikisine de sahip olamadı.
Zenci sütannesi Jennie Ana kısa bir süre için Jack
London'a güvenlik duygusu sağladı, üvey
kızkardeşi Eliza London da bu duyguyu biraz
uzattı. Ne var ki, baba evinde bir cehennem hayatı
yaşayan Eliza çok genç bir yaşta evlenip evinden
ayrıldı ve Jack London'ı zor bir durumda, yalnız
başına bıraktı. Aynı biçimde, ailenin yerleşme
durumunda da bir kararlılık yoktu. Jack London hiç
bir yerde, arkadaş edinecek kadar uzun bir süre
kalamadı. Ne var ki, bu aile, bir yerden başka bir
yere taşınmakla kalmıyor, felâketten felâkete de
sürükleniyordu.
Dinsel inanç taşımadığı gibi tutumluluk da nedir
bilmeyen Jack London'ın annesi, kendi ispritizma
merakı içinde, Tanrıyı da, Para Mabudunu da
gülünç düşürüyordu. Jack London'ın çocukluk
anılarından biri, karanlık bir odada yapılan
ispritizma seansına aittir. Annesi masanın başında
oturarak, borsada nasıl oynaması gerektiği
konusunda ruhlardan öğüt almaktadır. Flora
Wellman'ın medet umduğu ruhlar onu hep
yanıltmışlardır. Kocası durmadan bir takım projeler