Johannes Kepler Gesammelte Werke

463 Pages·44.521 MB·German

by  Johannes Kepler, Walther von Dyck, Max Caspar, Franz Hammer

JOHANNES KEPLER
G ESAMMEL TE WERKE
HERAUSGEGEBEN 1M AUFTRAG
DER DEUTSCHEN FORSCHUNGSGEMEI SCHAFT
UND DER
BAYERISCHEN AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN
UNTER DER LEITUNG VON
t
WALTHER VON DYCK UND MAX CASPAR
C.H.BECK'SCHE VERLAGSBUCHHANDLUNG
MONCHEN
JOHANNES KEPLER
GESAMMELTE WERKE
BAND II
ASTRONOMIAE PARS OPTICA
HERAUSGEGEBEN VON
FRANZ HAMMER
C.H.BECK'SCHE VERLAGSBUCHHANDLUNG
MONCHEN MCMXXXIX
AD VITELLIONEM
p
A R ALI POMEN A,
~ibu.r
ASTRONOMI.&
PARS OPTICA
TRADITVRj
Potiflimùm
D E A R T I F I C I O S A O B S E R V A T I O..
NE ET JESTIMATIONE DIAMETRORVM
dcliquiorumép Solis&Lun:E.
CYM EXEMPLIS 17'(,SIG?(IVM ECLIPSIYM.
Habes.hoc libro,Leéèor,inter aliamulta noua.
TraEatum luculentum demodorviJìonir, &'humorum oelllt
vfi,contYll opticos&LAnlltomicos,
AVTHORE
I O A N N E K E P L ER O, S. C.
Mtk
Mathematico.
o r
FRA N C F R T l,
Apud Oaudium Marnium &Hxrecles Ioannis Aubrii
Anno M.DCIV.
c.
CumPriHilfgiQ S. tM4iifl4IH.
D. RVDOLPHO II.
)(zr
ROMANORVM IMPERATORI SEMPER AVGVSTO.
P.F.P.P.
HVNGARIAE, BOHEMIAE, &c. REGI, ARCHIDVCI AVSTRIAE, &c.
Cum haec aetas nostra, CAESARAVGVSTISSIMEp,rotulerit eximium
illum Astronomum TYCHONEMBRAHE,qui exquisitissimis obserua-
tionibus, et subtilitate incredibili, cum ipsa rerum natura certauit, habeat-
que Germania, praeter antiqua illaMathematicae facultatis lumina, PEVR-
BACHIVMR,EGIOMONTANVMA,PIANVM,et quos longo ordine recensere
potest Viennensis Academia, nunc etiam nouum hoc exemplum, idque
lO
sublime etadmirandum, diligentiae etperfectionis :aequum esse arbitror,
cum vt vniuersi artis huius Professores praestantissimi artificis vesti Igia
)( 2V
strenue sequantur, adque eius exemplum sese componant: tum maxime
vt Germani in id laborent, pro se quisque; vt huius gloriae palmam,
hactenus obtentam, porro quoque in sua gente retineant. Inexhaustus
enim est Naturae arcanorum thesaurus, opulentia inenarrabilis; nec aliud
praestat, qui nouum aIiquid de ea in lucem profert, quam quod viam
aliis aperit ad succedentia peruestiganda. Mihi adeo, qui Opticis con-
templationibus nonnihil temporis impenderam, occasionem suppedi-
tauit Astronomia Tychonica; cuius me participem, viuo etiamnum
20
authore, fecit splendidissima haec Maiestatis Tuae aula; vt quaedam
Optices theoremata, specie exigua, sed rerum maximarum seminaria,
percolenda, et penitius enucleanda censerem. Indignum enim optica
scientia putaui, cum in Astronomia sensus et instrumenta requirantur;
in optice Geometrica certitudo non desit: superari hanc ab illa; neque
demonstrationibus hic firmari posse, quod illic ocuIi comprehendissent:
indignum multo magis, prouocatam ab Astronomis Opticen, ad opem
sibi ferendam, non comparere; culpamque impeditae subtilitatis astro-
nomicae, cuius insimularetur, à seseamoliri non posse. Itaque non leue
decus existimaui, si mihi contingeret, nodos, qui obiicerentur, bona
30
)( 3r methodo, et demonstrationum euidentia dissoluere; Iet Opticam scien-
tiam ad eam subtilitatem perducere; vt Astronomo satisfacere illa pos-
sete Quod meum institutum, postquam C. Maiestas Tua probauit,
summa cum industria persequi cepi: comportatis, et in formam libri
redactis, quae ve! olim in Styria,. Prouincialium stipendia merens, in-
ueneram; ve! inuentis erant denique superaddenda, omnium quidem
difficilima ea, et laboriosissima.
8 EPISTOLADEDICATORIA
Et duo erant, quae TYCHONISBRAHEIaccurata diligentia primum in
lucem extulit, ad Opticam scientiam pertinentia; alterum de refractione
luminis siderum; reliquum de diminutione diametri Lunae in Solis deli-
quiis. Quamuis et aliinonnul1i per illius viri monumenta occurrant loci;
quibus Astronomos illead Optices rimanda mysteria remisit etadhorta-
tus est: haec tamen duo capita sunt potissima. Et refractionum quidem
mensuram BRAHEVaSd omnes altitudinis gradus diligenter inuestigauit:
sed cum causa mensurae nondum esset ab Opticis patefacta, natae sunt
implicatae deMundo, deque Elementis disputationes: nec satisliquebat,
eaedemne an diuersae essent omnibus temporibus, omnibusque locis
lO
refractiones: ex quo denique sequitur, vt quandoque obseruator suae
diligentiae atque curae, quam inter obseruandum adh.ibuerat, nimium
tribuens, locumque sideris praecisissime supponens cognitum, demon- )(
I 3v
strationes in difficultatem coniiciat; natura luminis, Opticarum causa-
rum inconstantia circumuenti, tantam instrumentorum subtilitatem non
semper admittente. In hoc itaque negocio caput IV. insumpsi: cui prop-
ter inquisitionis methodum praemittendum fuit Tertium, et pars Primi.
Quin etiam vmbra telluris in disputationem trahitur; refractionibus in-
uentis; et cognito, quod radii Solis non eisdem rectis è fonte ad terram
vsque, multoque minus vJterius dimanent. Atqui hac re in dubio ver-
20
sante, periclitamur de vniuersa ratione dimensionis corporum coele-
stium (vt quae ab vmbra terrae dependet) hoc est de eo, quod in Astro-
nomia praestantissimum et vulgus admiratur, et Philosoph.i col1audant
atque venerantur. Ad tuendam itaque dignitatem Astronomiae, et hanc
hostilem dubitationis arcem expugnandam, etsi capite IV. etV. gradus
aliqui magnis operis facti, et ingenii acie quasi in durissimas rupes incisi
erant: tantum tamen remansit laboris, vt opus essetpeculiari capiteVII.
Iam in diametris Luminarium, quod ex propositis fuit alterum, si quid
erroris committit visus, id cum in vniuersam doctrinam Eclipsium, tum
maxime in hanc etiam, quam dixi, corporum coelestium dimensionem,
30
redundat. Itaque vt tabulae motuum, quas, Authoris morte interru1ptas, )(
4r
hoc tempore Maiestas tua proposuit absoluendas, idque non minimo
sumptu procurat; vt hae inquam in parte sui spectatissima, de Solis et
Lunae laboribus, suam nanciscerentur integritatem, omnem lapidem
mouendum, nihil, quod haesitationem aliquam relinquere posset, prae-
tereundum esse censui. Quatenus igitur instrumenta nos fal1erepossint,
in dimetientibus Luminarium explorandis, capiteII.explicaui: quatenus
vero visus ipse sit erroribus obnoxius, dicere sum aggressus capiteV.
Cumque fuerit tota visus ratio exintegro expIicanda, quaerefractionibus
perficitur, et simulachris rerum visarum, et coloribus: non debet cui-
40
quam videri mirum, si capite IV. in Coni sectiones, refractionum ocuIi
EPISTOLA DEDICATORIA
9
formatrices, capiteII. in spectaculaOptica lo. BAPT.PORTAEc,apiteI. in
naturam lucis et colorum, et alibi in alia paulo longius sum digressus.
am etiamsi ad Astronomiam nihil conducerent hae materiae, per se
tamendignaecognitu suntoRursum capiteXI.inuentis, quod vulgo fertur
facile,inuenta addidi, et has luminarium dimetientes docui citra erroris
aleam mensurare, capite VIII. vero, occasione Solis eclipsium, inter se
comparare. Et hactenus quidem TYCHOBRAHEmihi occasionem scri-
bendi praebuerat.
At cum quae iam recensita sunt, potissimam eorum partem com-
)(4v I
plectantur, quae de Astronomia dici ex Optica possunt; iamque liber
lO
pene titulum mereretur, Astronomiae Opticae; operae compen-
dium mefacturum putaui; si,.quantulum erat residui, et ipsum adiunge-
rem: erant autem de Lumine, Situ, et Motu siderum; quae capitibus
VI. IX. X. sum persecutus. Nam et sextum et nonum famulantur vn-
decimo; illud ad aestimandam diametrum Lunae, hoc ad mirabiles ap-
paritiones Eclipsium, et mutationes plagarum optice de-
7tlXplXMçouç
monstrandas. Quae igitur de his residuis tribus siderum attributis apud
alios reperi; ea quantum patiebantur, amplificaui, multoque limatius
proposui. Inprimis capite IX. doctrinam de Parallaxibus, quae sola to- •
tius Astronomiae longe est difficilima et molestissima; lunc inquam
20
compendiis adiuui facilimis, itaque excolui; vt pene noua possit haberi,
nouamque Parallacticam condidi, quae quidem ab hac ipsa parallaxeon
doctrina nomen habet; sed cuius latissimum et pIane compendiosissi-
mum vsum, in tota reliqua doctrina secundorum mobilium, suo tem-
pore, Deo permittente, patefaciam.
Hoc itaque quicquid est laboris, in publicum hoc tempore dedi: vt
quia neglecta iacet haec pulcherrima scientia, suscitarem aliquos ex hoc
diuturno somno, ad eam amplectandam, adque hoc quasi nouum fre-
e:) lr tumIcum vtilitate nauigandum, quod ego cum periculo, et dispendio
forsan aliquo, primus aperui; nempe ad nodos, in quibus desudaui, si
30
quid fortasse desiderabunt, dexterius explicandos: ea vero, quae pro
certo attuli, diiudicanda: dummodo non illotis, quod aiunt, manibus,
in haec Apollinis purissima sacra inuolantes, rem viribus et captu suo
maiorem temere fuerint aggressi.
Vt vero hunc meum libellum in conspectum S. Cae. Mtis.Tuae ad-
ducerem, eumque sub huius augusti nominis tutelam commendarem,
omnia summa suadebant officia; vt quia hoc tempore Maiestas Tua
bello contra Turcas omnium maximo et sumptuosissimo districta, non
tamen indonatam praetermittit Astronomiam; meque Tychorucae
Astronomiae deuotum liberali salario, cuius ope ista perfeci, hactenus
40
sustentat,:Ego vicissim,quacumquepossemratione, gratitudinem meam,
2 ReplerII
EPISTOLA DEDICATORIA
10
imo et iustissimum obsequium, ostenderem, et regiam hane in liberales
artes affeetionemvenerarer, proque mea virili ad posteritatem eommen-
darem; praesentes vero per me quoque intelligerent, quod Iaterepotest
neminem, quanti has paeis artes Maiestas Tua faeeret; quasue in hoe
diuturno bello, de Eius denique Triumphis, et reeuperata pace spesfo-
uere debeant.
I
Quod si quid est insuper in hoe opere, quod mihi fidueiam addere (:)1v
debeat eoram Maiestate Tua Ioquendi: hoe profeeto est, quod imma-
nem et insuauem laborem hausi in enucleandis materiis, tot iam seeula
negleetis; iisque variis, de quibus alii singulis singulos libros, totidem-
10
que patronos eonstituerint: neque animum expIeui speeulationibus
Geometriae abstraetae, pieturis seilieet, in
XlX.L 'TWV /lV't"WV XlX.L fL~ /lV'TWV;
quibus pene solis hodie ee1eberrimi Geometrarum aetatem transi-
gunt: sed Geo~etriam per ipsa expressa Mundi eorpora, Creatoris
vestigia eum sudore et anhelitu seeutus, indagaui. Denique quod eum
haee tum quae plura huiusmodi etiamnum sub manibus habeo, suseepi
ad ornandam professionem meam, quam haetenus Maiestatis Tuae
iussu et stipendiis sequor; eum dispendio non tantum valetudinis, sed
. studiorum etiam aliorum; quibus meae seneetae, si qua futura est, et
familiae, praesidium comparare et poteram, et amieorum iudicio pIane
20
debebam. Qua exre, si quid ad me redundat ineommodi; id omne mihi
leue reddit et iueundum, vna haee, homine Germano digna eogitatio:
quod pulchrum sit in tanti Principis tam honestis obsequiis etiam mori;
neque hie vinci virtute à militibus; sed munus demandatum, eeu easte1-
Ium quodpiam strenue propugnare. Quam meam subieetissimam affee-
tionem si I Maiestas Tua clementissime probauerit: sat ego me foelieem (:)zr
existimabo; foeliciorem, vbi etiam inuenerit in hoe opere, quod diuino
Eius de omnibus artibus iudicio satisfaciat; quodque animus, prae-
stantissimis inuentionibus pridem exsaturatus, lUne etiamnum eoneu-
piseat: Ionge vero foelieissimum; si quam haetenus expertus sum, ea- 3
0
dem me Clementia prosequi pergat. Sieenim metuendum mihi nequa-
quam erit, ne ab hoe meo munere, eeu ab aree meae fideieredita, perni-
eiosissimus artium hostis, Indigentia, me fame expugnatum deiiciat;
neque dubitandum, quin Maiestas'Tua eas mihi suppetias et eommea-
tum missura sit in tempore; quo reeepto, obsidionem tolerare, tandem-
que omnibus superatis diffieultatibus, reliqua mea studia, ad gloriam
DEI, ad ee1ebrationem Maiestatis Tuae, et humani generis vtilitatem
speetantia, absoluere foeliciter possim.
DEvs Optimus Miximus Tuam Imp. Maiestatem quàm diutissime
tueatur incolumem; eiusque vietricibus armis Othomannieae domus
40
tyrannidem, annis maturam, barbarica inuisam superbia, blasphemiis
EPISTOLA DEDICATORIA
11
intolerabilem, à Christianorum ceruicibus, porro quoque quàm longis-
(:) 2v sime propellat. Pragae V. Calend. Augusti, qui dies S.Caes. Ma Iiestati
Tuae quinquagesimum tertium Natalem extulit, Persarum Regis lega-
rione honormcenrissima illustrem. Anno Salutis humanae M.Dc.rV.
Sae.Cae.Mtis.Tuae
Subiectissimus
Mathematicus
Joannes Keplerus.
LIBRI CAPITVM DISPOSITIO. (:)3!
Prooemium pago
1.
Cap.I. De Natura Lucis. pago J.
Propositiones habet 38.
Appendix habet examen argumentorum ARISTOTELIS de visione. pago 29.
Cap.II. De figuratione lucis. pago}l.
Propositiones habet
12.
Cap.I1I. De fundamentis Catoptrices, et Loco Imaginis. pago JO.
Numeros habet et in Propositiones
2. 2. 20.
Cap.IV. De Refractionum mensura. pago70.
10
Diuiditur in numeros 10. quorum sextus pago 109. Propositiones habet 11.
Cap.V. De modo visionis. pago lJ8.
Diuiditur in numeros J. quorum tertius pago 177. (vbi etIcones Oculi partium
ex cupro) habet Propositiones 28.
Hactenus potissimùm Optica, sequuntur magis Astronomica.
Cap. VI. De varia luce siderum. pago
221.
Diuiditur in numeros 13.
Cap.VII. De Vmbra Terrae. pago 207.
Diuiditur in numeros J.I
Cap.VIII. De Vmbra Lunae, et tenebris diurnis. pago 28J. 20 (:) F
Diuiditur in numeros J.
Cap.IX. De Parallaxibus. pago 307.
Diuiditur in numeros o. quorum quartus pago habet Propositiones 4. et
320.
tabulam Parallacticam.
Cap. X. De motibus siderum fundamenta optica. pago J24.
Cap.XI. De artificiosa obseruatione diametrorum Solis et Lunae, et deli-
quiorum vtriusque. pago33J.
Problemata habet 32.
Figurae ligneae in vniuersum ad 100.
Subiunctae sunt Notae ad loca difficiliora, quas Lector primùm in- 30
spiciet; et
Particularium materiarum, et Authorum INDEx.
IN LIBROS OPTICOS
IOANNIS KEPLERI S. C. Mtis. MATHEMATICI
EPIGRAMMA
Ioannis Seussii Sr. D. Christiani II. Electoris Saxoniae Secretarii.
Q
uiMundi igniuomum gestit specularier Oclum,
Quiue ipsis oculis cernere vult oculos:
Il1etuis oculis animi, KEPLERE, coruscans
In penetrale libri se clepat vsque tui:
Nec metuat iubaris radios, atomosque volantes,
Et quae fert varius phasmata mira color:
lO
Linea seu simplex, seu sit composta specillum:
Namque oculis nunquam visa, videnda dabis.
EPIGRAMMA AVTHORIS
De suis oculis, suoque de Oculis tractatu.
Oculi. Perdidimus, mens chara, aciem; dum lumina veri
Mittimus ad limen, per vitta nostra, tuum.
Hoc sine connubio mansisses coeca: laborum
Da sociis aliquas, da soror alma, vices.
Mens. Quid faciam miseris: quando implacabilis hora
Me procuI à vestro diuidit hospitio?
20
Oculi. Eripe nos tenebris, quamque ibis ducito Iucem:
Quoque cares, Iethi nos quoque solue metu.
I
Mens. Qua Iicet expediam; faueat modò fama Ioquenti;
(:)4V
Mortales chartis perpetuabo meis.
Hic etiam referam, quae pro me damna tulistis:
Hicque suum et naeuis irradiabo iubar.
ALIVD EODEM SENSV
Loquitur Oculus.
Vitam pro fama minuo, pro Nomine sensum:
Disce anima vtilius, ne moriate, mori.