Table Of ContentKitap Adı: Guguk Kuşu
Kitap Yazarı: Ken Kesey
Çevirmen: Aziz Üstel
Yayınevi: Merkez Kitapçılık
Sayfa Sayısı: 298
Basım Yılı: 2007
Tarayan: FK Kitaplığı
Düzenleyen: FK Kitaplığı
KEN KESEY
1935 yılında Colorado'da doğdu. Ailesiyle
Oregon'a göçtü. Tüm eğitimini bu eyalette
gördü, 1957'de İletişim Fakültesi'nden mezun
oldu. Bir sene sonra yaratıcı yazarlık eğitimi
alırken Guguk Kıışu'nun taslağını yazmaya
başlamıştı. 1959 yılında Stanford
Üniversitesi'nde gönüllü olarak LSD, meskalin
gibi psikotik ilaçlarla ilgili deneylere katıldı.
Guguk Kuşu dahil pek çok eserine ilham veren
bu tecrübesi, Tom Wolfe tarafından The Electric
Kool-Aid Acid Test adlı belgesel romana da
aktarılmıştır. Merry Pranksters grubuyla
1960'larda Amerika'yı dolaştı, Psychedelic diye
bilinen Amerikan kültür akımının en önemli
isimlerinden biri haline geldi. Beat kuşağı
yazarlarıyla hippiler arasındaki bağı kuran
isimlerdendir. Timothy Leary, Hunter S.
Thompson, Neal Cassady, Grateful Dead, Ailen
Ginsberg gibi Amerikan karşıt-kültürünün kült
isimleriyle yakın arkadaştı. 10 Kasım 2001'de
karaciğer kanserinden öldü. Eserleriyle birlikte
yaşam tarzıyla da Amerikan kültürüne büyük
katkıda bulunmuştu.
AZİZ ÜSTEL
1946 Ankara doğumlu. California
Üniversitesi'nde iletişim okudu. 'Gecenin
Konukları' isimli programın dokuz sene boyunca
TRT'de yapımcılığını ve sunuculuğunu yaptı.
Daha sonra aynı program Kanal 6 ve Kanal E'de
devam etti. "Kartal Kaya" adlı kendi yazdığı
dizisi Kanal D'de oynadı. Çeşitli spor
programlarında 'Spor Yorumcusu' olarak görev
aldı. Halen CNN TÜRK'te Faik Gürses ve Ömer
Çavuşoğlu ile birlikte Cem Yılmaz'ın sunduğu
Futbolmania adlı programda 'Spor Yorumcusu'
olarak görev yapıyor. Aziz Üstel'in çeşitli
kuramlardan aldığı 30'a yakın ödülü bulunuyor.
Çevirdiği kitaplardan bazıları: B. Conrad,
Matador; L. Uris, 7 Numaralı Mahkeme-, A.
Burgess, Otomatik Portakal; A. Bessie, Sarışm
Bomba M. M.; J. Thompson, Nüfus: 1280; H.
Robbins, Tek Başına; E. Hemingway,
Kilimanjaro’nun Karları; H. Raucher, En Tatlı
Yaz.
Birinci Bölüm
Orada, dışarıdalar.
Beyaz giysili kara oğlanlar... holde o biçim
işler çevirecekler... cinsel dümenler... sonra, ben
onları yakalamadan işi yerleri paspaslamaya
çevirecekler...
Koğuştan çıktığımda paspas yapıyorlar. Üçü
de her şeyden nefret ediyor; saatten, günden,
çalıştıkları yerden, çevredeki insanlardan.
Böylesi nefret doluyken en iyisi beni
görmemeleri. Duvarın dibinden yürüyorum.
Ayağımdaki lastiklerin kenarlarında biriken
tozlar kadar sessiz atıyorum adımlarımı. Ama gel
gör ki, adamların özel, duyarlı aygıtları var.
Korkumu algılıyorlar hemen. Başlarını kaldırıp
bakıyorlar. Üçü birden. Eski bir radyonun
arkasındaki lambalar gibi donuk donuk parlayan
gözleri, kapkara suratlarında yuvalarından
fırlamış.
''İşte Reis. Reis ki ne Reis çocuklar. Bizim
Süpürgeler Reisi. Al bakalım, Süpürgeler Reisi."
Elime paspası tutuşturuyorlar. "Temizle" diye
bir yer gösteriyorlar, başlıyorum temizliğe.
Çabuk yürümem için biri, süpürgenin uzun
sapıyla bacaklarımın arkasına bir tane
indiriveriyor.
"Nasıl da kıçım kaldırıp koşuyor! Koskoca
herif, ama ben höt dedim mi kuzulaşıveriyor!"
Gülüyorlar. Kafa kafaya verip fısıldaşmalarını
duyuyorum ardımda. Kara makinenin
homurtusu. Nefretle homurdanıyorlar, ölüm ve
diğer hastane sırlarını. Ben yanlarındayken
nefret dolu sırlarını rahatça açığa vurabiliyor,
konuşabiliyorlar. Çünkü benim sağır ve dilsiz
olduğumu sanıyorlar. Yalnız onlar mı? Herkes
beni sağır ve dilsiz bellemiş. Onları aldatacak
kadar kurnazım. Kurnazlığımı damarlarımda
dolaşan kanın yarısının Kızılderili olmasına
borçluyum. Bu pis hayatımda yarı Kızılderili
olmamın tek yararı bu bana.
Koğuş kapısının yanında paspas yapıyorum.
Birden anahtar şakırtısı duyuyorum öte yandan.
Büyük Hemşire bu. Hemen anladım. Kimse
anahtarı kilide onun gibi sokamaz. Yumuşak,
çabuk, tamdık bir ses. Yıllardır kilitlerle haşır
neşir olduğundan, böylesine tanış sesler
çıkarıyor. Yanı sıra soğuğu da getirerek kapıdan
kayarcasına çıkıyor. Ardından kilitliyor kapıyı.
Parmaklarının çelik kapının üzerinde gezindiğini
görüyorum bir an. Her tırnağı dudağıyla aynı
renk: garip bir portakal rengi. Kaynak
makinesinin ucu gibi. Hem buz, hem de
cehennem bir renk. Size dokunsa soğuk mu
sıcak mı olduğuna bir türlü karar veremezsiniz.
Ağustosta fokur fokur kaynayan karayolunun
yanında Umpqua kabilesinin sattığı sepet
örgüsünden bir çanta var elinde. Kenevir saplı,
çanta biçiminde bir gereç kutusu. Buraya
geldiğimden beri hep taşır bunu. Örgü sık değil;
yandan bakınca içini görebiliyorum. Kadınların
taşıdığı şeyler yok: dudak boyası, pudriyer falan.
Görevi sırasında kullanması gereken binlerce
parçayla dolu içi. Tekerlekler, dişliler, pırıl pırıl
parlayana dek ovulmuş çarklar, porselen gibi
parıldayan haplar, iğneler, forsepler, saat
tamircisi kerpetenleri, bakır tel...
Yanımdan geçerken başıyla selamladı beni.
Paspasın sapı beni duvara sıkıştırıyor,
gülümsüyorum, gözlerimi görmemesini
sağlayarak elimden geldiğince gereçlerini
bozmaya uğraşıyorum. Gözlerin kapalıysa
seninle ilgili herhangi bir şeyi anlamazlar.
Gözlerimi yumarak yarattığım öz
karanlığımda, lastik topuklarının taşlarda
çıkardığı sesi duyuyorum. Sepet örgüsü
çantasının içindeki aletlerin tıkırtısı da geliyor
kulağıma. Yanımdan geçerken sesler daha bir
belirginleşiyor. Dimdik yürüyor; baston yutmuş
sanki. Gözlerimi açtığımda çevresi camla kaplı,
hemşirelere ayrılmış bölüme girmek üzere.
Bütün gün orada oturacak; camdan dışarı
bakacak; sekiz saat boyunca olan biteni
masasının üstündeki kâğıtlara yazacak. Bu
düşünceyle mutlu, huzur dolu.
Derken... kara oğlanları görüyor. Hâlâ kafa
kafayalar; fısıldaşıyorlar. Koğuşa girdiğini
duymamışlar. Gözlerini diktiğini duyumsuyorlar
ya, çok geç artık. Onun vardiyasındayken bir
araya gelip fısıldaşmamaları gerektiğini
bilmeliydiler. Kafalar ayrılıyor; şaşkınlık
içindeler. Dört ayağının üzerine iniyor Büyük
Hemşire. Saldırıya hazır. Kara oğlanlar
kümelenmiş, tuzakta bekleşiyorlar. Ne
dediklerini biliyor; öyle öfkelenmiş ki sorma
gitsin! Kara pezevenkleri lime lime edecek...
öylesine kızmış! Kabarıyor! Sırtı beyaz
üniformasını yırtana dek kabarıyor. Kollarını
uzatıyor; kara oğlanları beş-altı kez sarıncaya
kadar. Koca kafasını bir o yana bir bu yana
çevirerek, etrafına şöyle bir bakınıyor. Kimse yok
görünürlerde. Sadece, yarı Kızılderili yarı
bilmem ne, Süpürge Bromden duruyor;
paspasının ardına gizlenmiş. İmdat isteyecek dili
yok! Kendisini gemleyen dizginleri salıveriyor;
suratına boyanmış gülücük, biçim değiştiriyor,
buruluyor, ejder ağzına, hırıltı çıkaran kuyuya,
karnı acıkan canavar sırıtışına, küçümseyen
ağababa yayılışına dönüşüyor. Büyüyor, şişiyor,
şişiyor... traktör kadar kocamanlaşıyor. Ağır yük
taşıyan motorun kokusunu nasıl alırsan, ben de
Büyük Hemşire'nin içindeki makinenin kokusunu
öylesine çekiyorum burnuma. Kıpırdamıyorum.
Tüyüm oynamıyor; soluğumu tutuyorum. Aman
Tanrım, bu kez yapacaklar! Nefret öylesine
çığlaşacak ve büyüyecek ki; ne yaptıklarının
bilincine varamadan birbirlerini un ufak
edecekler.
Ama, tam kollarıyla kara oğlanlara
dolanacağı, onların da Büyük Hemşire'nin
bedenini süpürgelerinin saplarıyla
dürtüverecekleri sıra, bütün hastalar
koğuşlardan çıkıyorlar. Gürültünün, patırtının
nedenini merak etmişler besbelli. Tabii Büyük
Hemşire hemen biçim değiştiriyor. O iğrenç,
gerçek biçimini kimseye göstermek ister mi hiç!
Hastalar gözlerini ovuşturup, "N'olmakta ki?"
diye sorana dek her şey eski biçimine
dönüveriyor. Hastalar, her zamanki gibi sakin ve
güleç yüzlü Büyük Hemşire'yi görüyorlar. Kara
oğlanlara kafa kafaya verip dedikodu
yapmamalarını, günün pazartesi olduğunu,
dünya kadar işin biriktiğini söylüyor...
"... amansız pazartesi, biliyorsunuz
çocuklar..."
"Evet Bayan Ratched..."
"... bu sabah bir sürü işimiz var, onun için,
eğer konuşmanız çok önemli değilse..."
"Evet Bayan Ratched..."
Duruyor. Uykudan kıpkırmızı şiş gözlerini
kırpıştırarak bakan hastalan başıyla selamlıyor.
Her birine ayrı ayrı selam veriyor. Kesin,
otomatik. Yüzü yumuşacık, hesaplı, en ince
ayrıntısı düşünülerek yapılmış. Pahalı bir bebek
gibi. Taş bebek. Masmavi gözler, küçücük bir
burun, pembe, minnacık burun delikleri. Her şey
birbiriyle uyumlu; dudaklarıyla tırnak boyasının
dışında. Ve bir de memeleri. Üretimde bir
yanılgıya düşülmüş besbelli. Kusursuz bir
parçaya o iri, kadınsı memeleri koymak! Büyük
Hemşire'nin bu işe nasıl bozulduğu da belli
oluyor zaten.
Hastalar kıpırdamadan duruyorlar; kara
oğlanlara neden bozulduğunu öğrenmek
istiyorlar. Beni gördüğünü hatırlıyor birden.
"Çocuklar pazartesi olduğuna göre haftaya iyi
başlayalım ve kahvaltıdan sonra herkes berberi
doldurmadan Bay Bromden'i bir güzel tıraş
edelim. Ha, ortalığı karıştırmasına da engel
olalım."
Kimse dönüp benden yana bakmadan holdeki
dolaba giriveriyorum. Kapıyı kapatıyorum;
karanlığa gömülüp soluğumu tutuyorum.
Kahvaltıdan önce tıraş olmak felaket. Karnı
doyunca insan daha bir güçlü oluyor, uykusu
iyice dağılıyor, berberde çalışan onun bunun
çocukları, elektrikli tıraş makinesi yerine
bildiğimiz jiletle seni kesmeye kalkışınca da
direnebiliyorsun. Bazı sabahlar Büyük
Hemşire'nin isteği üzerine, kahvaltıdan önce
tıraş ediyorlar beni. Sabahın altı buçuğunda,
duvarları, lavabosu, her yeri bembeyaz bir oda;
tavanda upuzun flüoresanlar sağa sola, oraya
buraya gölge düşmemesini sağlıyor. Çevrende
yüzler; aynaların ardına sıkışmış, çığlık çığlığa.
Böyle bir ortamda, bu tıraş makinelerinden nasıl
korunabilir insan?
Dolapta gizlenmiş, dinliyorum. Karanlıkta
yüreğim küt küt atıyor. Korkmamak için ölesiye
çabalıyorum; düşüncelerimi başka bir tarafa
yöneltiyorum... Geçmişi düşün, köyü, kocaman
Columbia Irmağı'nın, sedir ağaçlarının arasında
babamla kuş avladığımız günleri hatırlamaya
