Eşeklerin Bilgeliği - Andy Marrifield

263 Pages·2014·1.26 MB·Turkish

by  Andy Marrifield

Eşeklerin Bilgeliği
Andy Merrifield
Özgün Künye
The Wisdom of Donkeys
Copyright © 2008, Andy Merrifield
AYLAK KİTAP
© Her hakkı mahfuzdur.
Çeviri: Akın Terzi
Görsel Yönetmen: Berat Pekmezci
Grafik Tasarım: Aylak Kitap
1. Baskı, Şubat 2014
Aylak Kitap: 39
ISBN: 978-605-5691-94-3
AYLAK KİTAP
Caferağa Mh. Nailbey Sk.
Umut İşhanı No: 15
Daire: 8 Kadıköy / İstanbul
Tel: [phone] (pbx)
Faks: 0 216 345 40 68
Baskı
Deniz Ofset: Gümüşsuyu Cad. Odin İş Merkezi B Blok/403
Topkapı-İstanbul Tel: [phone]
Sertifika No: 29652
www.aylakkitap.com
[email protected]
EŞEKLERİN BİLGELİĞİ
Kaotik Bir Dünyada Sükunet Arayışı
Andy
merrifıeld
Çeviren: Akın Terzi
Corinna için
I
Schubert’i düşünmekten kendimi alamıyorum. 20 numaralı
piyano sonatını. Ben gökyüzüne doğru pedal çevirirken,
hüzünlü melodisi zihnimde dönüp duruyor. Schubert’in yavaş,
net, aralıklı akorları, benim aheste pedal çevirişimle, derin
derin nefes alıp verişimle uyum içinde. Yeşilin müziğini
dinliyorum, radyoya ne hacet. Öğle sonrasının güneşi altında,
bu kasvetli melodiler öyle sevinç veriyor ki şaşırıyor insan.
Fransa’nın Auvergne bölgesindeki evimin oralarda, yüksek
bir dağ geçidinde bisiklet sürüyorum. Havalar çok
soğumadan, kar yüzünü göstermeden bisikletimle
yollardayım. Şu dar yol; taş evlerle, metruk ahırlarla,
tehditkâr köpeklerle ve gıdaklayan tavuklarla dolu küçük
köylerin, Le Chambon’un, Le Bancillon’un ve Channat’nın
yanından geçerek tepelere tırmanıyor. Gerçek yerler bunlar,
en azından bana öyle görünüyorlar; burada zaman ortaçağda
durmuş sanki.
Dağa tırmanmak zor iş, zira inek pislikleri saçılmış kuru
çakıl zeminde dengesini kolayca yitirebilir insan. Zirveye
vardığımda mükafatım engin bir vadi manzarası; aşağıda
Allier Nehri var. Tepeler kesif sisin içinde inip çıkıyor, iç içe
geçiyor, havada yüzüyor adeta. Hava dingin, huzur dolu,
sessizlikse tatlı bir müzik gibi. Kırlar doğal bir oditoryum
sanki; akustiği keskin mi keskin. Dönemeci geçiyorum. Bir
çayırlık açılıyor önümde. İçimde bir sonat çalıyor, dışarıdaki
manzaradaysa senfoni. Schubert, gencecik bir delikanlıyken
şaheserler yaratan Franz Schubert burası için bire bir. Öyle
genç bir yaşta ölmüştü ki; otuz bir yaşında, yani benden
neredeyse on beş yaş gençken. Duruyor, bisikletten iniyor ve
bir ağaca, ama belli bir ağaca, dönemecin oradaki ağaca
yaslanıyorum. Bu noktada saatlerce durmuşumdur vaktiyle;
etrafa bakarak, vadiyi seyrederek, Dünya’yı temaşa
etmişimdir. Eğim dik, neredeyse 45 derece; ayaklarımın
altındaki çimler ezilmiş; yabani otlar, eğreltiotları var her
yanda. Yılın yarısı boyunca, boz renkli on kadar eşeğin
yuvası buralar.
Kuş uçmaz kervan geçmez bir yerde eşeklerin otlayışını
seyretmek büyüleyici bir şey. Bir nevi terapi, hatta
meditasyon. Aklınız başınıza gelebilir de gidebilir de.
Avustralyalıların bir sözü vardır, “Kırlarda eşekleri
seyrederken, iskemlenizi unutmayın” derler. Saatlerce
seyredebilirsiniz onları; hipnotize eder, bağımlı yaparlar
insanı. Gönlünüzü kaptırdınız mı onlara, kendinizi
kurtaramazsınız bir daha. Eşeklerin otlar arasında ayaklarını
sürüye sürüye giderken ve kafalarını toprağa gömüp
otlanırken çıkardıkları belli belirsiz hışırtıları duyarsınız
sadece. Bu hışırtı tamamen eşeklere özgü bir şey, hususi bir
dil oyunudur; bir koyun ya da keçi sürüsünün sesinden çok
farklıdır, keza kırlardaki atlar ya da ineklerin sesinden de.
Eşekler hem otlanır hem aranırlar: Dişleri ve dudakları yere
yakın gezerek otlanır, yiyecek bulmak için toprağı yakından
tararlar. Dar ve uzun burunları sayesinde müthiş bir
hassasiyetle aranır, sırf nicelik değil, niteliği de ararlar.
Eşeklerin bacakları aldatır insanı: Dizleri, baldırları,
topukları, incik kemikleri ve topuk eklemleri fevkalade latif,
zarif ve incedir. Onlarınkine kıyasla atların bacakları biçimsiz
görünür. Bu sıska bacakların nasıl olup da onca yükü
taşıyabildiğini havsalası almaz insanın. Dar bir dağ geçidini,
sırtında eşeğin taşıdığı yük, hiçbir at arşınlayamaz, en azından
onun kadar kendinden emin, güvenilir ya da sabırlı bir
biçimde yük taşıyamaz. Atlar hızlıdır hızlı olmasına, ama
eşekler kadar dayanıklı değildir, hele hele onlar kadar çevik
hiç değildir. Ayrıca güç bir durum karşısında da geriliverirler.
Eşeklerin hiç kıpırdamadan kaldığı durumda tabanları
yağlarlar. Tedirgin bir atı kandırıp, kendi zararına iş
gördürebilirsiniz çoğu kez; korkutup tehlikeli, netameli
yollara sokabilirsiniz. Ama eşeklere bunu yapamazsınız;
onların hayli sağlam bir kendini koruma güdüleri vardır.
Eşeğin malum inatçılığı da işte bundan kaynaklanır.
Eşeğin alametifarikalarından biri de anırmasıdır. Bu ses
kimi zaman ta üç-dört kilometre uzaktan bile duyulabilir.
Bütün güçleriyle anırdıklarında sesleri havada yankılanır;
masallardaki eşek mırıltılarından tutun da en yüksek perdeden
anırmaya kadar yedi farklı tonda anırırlar. Eşekler hem nefes
alırken hem verirken ses çıkarabilir ve bunu yaparken de
müthiş enerji harcarlar. Kırlarda, vadilerde bir eşek anırdı mı
komşu köyler sallanır adeta. Eşekler mutluyken, mutsuzken,
diğer eşeklerle sohbet ederken, kendilerini yalnız
hissediyorken ya da yakınlarda bir yerde yiyecek olduğunu
seziyorken anırırlar. Ara sıra öylesine anırdıkları da olur;
adeta avazları çıktığı kadar anırırlar bir süre, sırf gırgır olsun
diye. Sonra hep beraber sırtlarını toprağa vurup tepişir, Tabiat
Ana’nın kucağında toprak banyosu yaparlar. Girgin
hayvanlardır, yarenliği severler. Ne ki benim gibi garip bir
davetsiz misafire, bir şeyler öğrenmek için dağları aşıp gelen
şu küçük kulaklı ziyaretçiye hiç aldırış etmezler.
Eşekler en başta pek umursamadılar beni, ara sıra benden
yana kayıtsız bakışlar fırlattılar sadece, zira zihinleri
yedikleriyle ve sessiz düşünceleriyle meşguldu. Aynı yere
haftalarca tekrar tekrar geldikten sonradır ki kimisi bayırı
tırmanmaya gönül indirdi. Dimdik, meraklı kulaklarıyla,
ilgili, talepkâr gözleriyle bana mahzun mahzun baktılar. Öyle
sakin, öyle nazik görünüyorlardı ki. Lüle lüle tüylerle kaplı
yüzlerinin, sırrına erilmez bakışlarının, önyargısız koyu
gözlerinin ardında, hem derin felsefi düşünceler olduğunu
hem de zımni bir kardeşlik duygusunu, bir yaz günü öğleden
sonrasındaki bir rastlaşmanın verdiği bir kardeşlik
duygusunu, gayri meşru bir şekilde buluşan iki fani mahlukun
aczini sezdim.
* * *
Eşekler arasındayken zaman yavaşlar. Onların yanında, her
şey sessiz sakin ve bir düzen içinde vuku bulur. O masumane
bakışlar hiç aklından çıkmaz insanın. Huzur telkin eden bir
huzurdur o bakışlar. Zihniniz gezintiye çıkar, düşlere dalar,
bambaşka âlemlere gidersiniz, ama gene de yerli
yerinizdesinizdir. Yavaşlık adlı romanında Milan Kundera,
hızın, şu hız denen iblisin çoğu zaman unutmayla, pısmayla,
yavaşlığınsa hafıza ve yüzleşmeyle ilişkili olduğunu söyler.
Kendimize, başkalarına ve çevremizdeki dünyaya kulak
vermek istediğimizde hareketlerimiz yavaşlar. Keza
kendimizle yüzleşmek istediğimizde de. Hepimiz
yavaşlayabilseydik keşke! Çağdaş yaşamın keşmekeşi, dikkat
kesilme, duyma, bir an soluklanıp hayret etme ve derin
düşüncelere dalma yeteneğimizi alıp götürüyor. Yaşadığımız
toplumlar, diyor Kundera, hafızamızda yanan en ufak alevi
bile hemen söndürmek istiyor.
Kuşlar dem çekiyor hâlâ, güneşse tepelerin üzerinden
kaybolmak üzere. Uzaklarda, yığın yığın saman balyalarıyla