Eleştiri ve Bilginin Gelişmesi

421 Pages·6.26 MB·Turkish

by  Imre Lakatos, Alan Musgrave

e l e ş t i r i
VE BİLGİNİN
GELİŞM ESİ
HAZIRLAYANLAR
IMRE LAKATOS
ALAN MUS GRAVE
Nur Küçük çevirisiyle
llÉZJ
İTHAKİ > i t h a k i
tri
r
O
I— I-
^ w
w w
HH-
s »s—.i*
W <
C/5 hin
h -1- W
X
> >
r N
> &
w
r Z
r
> >
a
—
c/3
O
H
O
en
<
W
sêz.
i t h a k i

ALAN MUSGRAVE 1940 doğumlu Yeni Zelandalı felsefeci, Lon-
don School of Economics’te Sir Kari Popper’ın öğrencisi olarak
eğitimini tamamladı. 1970’ten bu yana Otağa Üniversitesi’nde
felsefe profesörüdür. Bilgi kuramı ile bilim felsefesi başlıca ilgi
alanlarıdır.
IMRE LAKATOS (1922-1974) Macar bilim ve matematik fel­
sefecisi, bilimsel araştırmalarda metot ve özellikle de ispat ve
çürütme metotları üzerine görüşleriyle tanınmıştır. Bir başka
önemli bilim felsefecisi ve dostu Feyerabend ile tartışmaları da
sahayla ilgili tartışmaları derinden etkilemiştir.
Imre Lakatos’un anısına 1986 yılından beri bilim felsefesi alanın­
da Lakatos Ödülü verilmektedir.
Eleştiri ve Bilginin Gelişmesi
Imre Lakatos, Alan Musgrave
Orijinal Adı: Criticism and the Growth of Knowledge
Ithaki Yayınlan - 1213
Yayın Koordinatörü: Tuğçe Nida Sevin
Yayına Hazırlayan: Safiye Türker
Kapak Tasarımı: Şükrü Karakoç
Sayfa Düzeni ve Baskıya Hazırlık: B. Elif Balkın
1. Baskı, Mayıs 2017, İstanbul
ISBN: 978-605-375-664-4
Sertifika No: 11407
© Cambridge University Press 1970
Türkçe çeviri © Nur Küçük, 2016
© ithaki, 2017
Yayıncının yazılı izni olmaksızın alıntı yapılamaz.
ithaki™ Penguen Kitap-Kaset Bas. Yay. Paz. Tic. Ltd. Şti.’nin yan kuruluşudur.
Caferağa Mah. Neşe Sok. 1907 Apt. No: 31 Moda, Kadıköy - İstanbul
Tel: [phone] Faks: (0216) 449 98 34
[email protected] - www.ithaki.com.tr — www.ilknokta.com
Kapak, İç Baskı: Deniz Ofset Matbaacılık
Gümüşsüyü Cad. Topkapı Çenter, Odin Iş Merkezi No: 403/2 Topkapı-lstanbul
Tel: [phone] - Faks: (0212) 613 51 97
Sertifika No: 29652
Hazırlayanlar
Imre Lakatos, Alan Musgrave
ELEŞTİRİ
VE BİLGİNİN GELİŞMESİ
Çeviren
Nur Küçük
ithokİ

İÇİNDEKİLER
1) Keşif Mantığı mı Araştırma Psikolojisi mi?.............................................5
2) “Olağan Bilim’e Karşı..............................................................................37
3) Olağan Ve Devrimci Bilim Ayrımı Geçerli Midir?................................54
4) Olağan Bilim, Bilimsel Devrimler Ve Bilim Tarihi...............................67
5) Olağan Bilim ve Tehlikeleri.....................................................................70
6) Paradigmanın Doğası.............................................................................80
7) Yanlışlama ve Bilimsel Araştırma Programlarının Metodolojisi.......123
8) Uzman İçin Teselliler............................................................................247
9) Eleştiriler Üzerine Düşüncelerim.........................................................288

Keşif Mantığı mı Araştırma Psikolojisi mi?1
T H O M A S S. K U H N
Pritıceton Üniversitesi
Bu sayfalardaki amacım, Bilimsel Devrimlerin Yapısı adlı kita­
bımda anahatlarım verdiğim bilimsel gelişme görüşünü, başka-
mmız Sir Kari Popper’ın iyi bilinen görüşleri ile karşılaştırmak.2
Karşılaştırmaların yararı konusunda Sir Kari Popper kadar iyim­
ser olmadığımdan, normalde böyle bir girişimi reddederdim.
Üstelik o kadar uzun süre onun yapıtlarına hayranlık besledim
ki, şimdi birdenbire eleştirel bakmaya başlamam kolay değil.
Fakat bu sefer böyle bir girişimin gerekliliğine ikna oldum. Gö­
rüşlerimiz arasındaki ilişkinin özel ve çoğu zaman şaşırtıcı olan
niteliklerini kitabımın yayımlanmasından iki buçuk yıl önce
keşfetmeye başlamıştım. Bu ilişkiyi ve ona verilen birbirinden
çok farklı tepkileri göz önüne alınca, görüşlerimizi disiplinli bir
şekilde karşılaştırmanın kendine özgü bir aydınlanma üretebi­
leceğini düşünüyorum. İzninizle, neden böyle düşündüğümü
açıklayayım.
Aynı meselelere yöneldiğimizde, Sir Karl’ın bilim görüşü ile
benimki neredeyse her seferinde hemen hemen aynıdır.3 İkimiz
de, bilimsel araştırma ürünlerinin mantıksal yapısından ziyade,
bilimsel bilginin kazanılmasını sağlayan dinamik süreçle ilgi­
leniyoruz. Bu yüzden, ikimiz de olguları ve aynı zamanda fiilî
bilim yaşamının ruhunu meşru veriler olarak vurguluyor, bun­
ları bulmak için de çoğu zaman tarihe yöneliyoruz. Paylaşılan
verilerin oluşturduğu bu havuzdan, birbirinin aynı birçok sonuç