Dünden Bugüne - Aile, Kent ve Nüfus

353 Pages·2015·19.24 MB·Turkish

by  Ferhunde Özbay

FERHUNDE OZBAY 1914'teS ivas'tdogdıaı . Ankara'da bliyüdii. lsıanlıul 'dayaş landı.
tıkokuballerinda, onaokulda terzi,lisede mimar olmak istedi Hiçbiri aile bdyülde­
rindendest ek gönncdi Balıasunn yöıılendinnesiyle sosyal bilimci oldu. Feminist bir
muhaollimayıf ken disi seçti.
1966'dSosyala HizmetlAkaderemisi 'nden lisans (şimdi HacettSosyale pe Hizmet
Bölümü1)96,9 'Hdaac ettNepüefus EtüderiEns titüsü'ndyenü kselisansk derece­
leraldıi.n 1i9 70Pri'ntcee tÜonni versitesi'nden demografi diplovmeasıM ichigan
Üniversiyazt esio kulunörnekldemea nsertifik ası aldı. Sosyolojdio ktor;ısınıC ornell
Üniversityesia'pnde1n 9.7 5mezun' te oluncaH acettÜenpei versitesiN üfusE tütleri
Enstitüsü'ankdaed emhiaky aatanidı. 2006'daBogazi çi ÜniversiSosytesoil ojBöil ü­
mü'nden oemlelilid 1u98.2 Ocak ayından, aramızdan ayrıldıgı 201N5i saanyın a
kadar Bogaziçi'nded ersv ermeyi sıirdiırd ü.Ogrencil erini çosevkdi .
Dk yayınını 1968'deya ptı.Kad ın enıegi, aile, sosyal tarniühfus,dinamikl eri ve
politikalan,Is tanbul'un degişimi koulannnda düşıindü, okudu,araş tırdı, yeniden
düşündü. Bu konulaıda makalelery azdı. Çevirileryapn. tki kitdaeprl edWiornm.:
familandy Social Clıangc in TurkeyUNESC,O , Bangkok, 1990;K ar� Pazar Açı­
sından Kadm Errregi ve Istihdamındaki Degişimkr: TılrkiyeOm egi, Ankara: KSSGM ve
IKGV Yayım. 1998.
lletiYşaiymı nl2a2n2 2• A raşurma-lnDizisic el3e6m9e
ISBN-1937:8 -975-05-1838-6
© 201l5l etiYşaiymı ncAı.lŞ ı.k
l.B ASK2I015I,s tanbul
EDITOKRe reÜmn üvar
DIZKAPIAK TASARIÜMmIi tK ıvanç
KAPAK SuaAty su
KAPAK FOTOCRAF"I2 0E kim1 985'ytaep ılgaenn enlü fussa yımı",
Cumhuriye7t5'Y iınl3 ı.c, i lYKYt,, 1998s,.8 99
UYGULAMA HüsnAüb bas
DÜZELRTelm zAib ba-sEbrGue zici
DIZIENm reB ayın
BASKvIeC lLSTe nOaf seStE.R TIFN!OKA.1 2064
UtroYso l2u. M atbaacSıiltaeBrs B il o6k.K atN o.4 NB7 -9-11
Topka3p4ı0 1I0s tanTbeul2l:1 2.631834 6
tletiYşaiyımn l·a SnE RTIFNIOKA.1 0721
BinbirdMieryedkaS noık aIkl,e tiHşain3m , F ati3h4 12I2s tanbul
Tel2:1 2.521266 0-61-• F6a2k s2:1 2.511265 8
e-maiille:t isim®ilet•i wseibmw:.w cwo.mi.ltert isim.com.tr
FERHUNDEÖ ZBAY
DündeBnu güne
AileK,e ntv e
Nüfus
�,,,,
- .,
iletişim

]ak.'.a.

IÇINDEKILER
GIRIŞ 13
..................................................................................................................................................
BIRINciKlSl M
Aile
1 KIRSKAELS IMTDOEP LUMSVAEEL K ONOMIVAK P I
DE�IŞMELEARIILINEŞI LNE VLEVAR NISNIEM A...S...1.......... ..3...1.. .......
Gir...i..ş... .............................................................................................3.....1.... ......................
Ailetneimnei lş levveld eerOii ş...i...m...l... .........................3..2.. .......................
Tarımkdaap italissütrleecşifmnaedr ekkli.ı. ..l..ı...k...l...a...r..3. .8... .........
Türkiyet'adreı kmadpai talisstülreceiş me 40
...............................................
Aileünreitinmi şievideğnidşemkeil.. .e...r.. .........................43.. .....................
Kırsakle simidşeg ücüönzüenl likldeerğiinşdme.e.l..k.e..i.r.... .4. .7... ..
Nüfuvsea iylaep ısıdnedğaikşim. .e...l...e...r... ...................5...1.. ...................
Ölümlearzianl m...a...s...ı... .............................................54.. .......................................
Göçler 57
................................................................................................................................
Aile yapdıesğıinşdm.a..e.k..l.i..e ....r...... ...................................5..8.. .....................
EQit...l...m... .......................................................................................................62..... ........ ...
Aileknuirnu lvueüş rue mIeş ievidnedğeikşim.. .e...l....e......r... ...66.. ....
Sonuc;; .73
.................................................................................................... ............................
2 AILVEE H ANEYA PISDiÜ:N B,U GÜNY,A RI..N... .................7..9... ..........
Ailveeh anyea ptaınsıım l...a..r...ı... .....................................................7......9..... ..
Verik ayna.k....l...a...n.. ....................................................................8.. .1... .....................
Kaitaplizm-önTceüsrkii yea'idvleeeh anyea p.ı...s...ı.. ...........82.... .......
Kapitaliyzamyiınlv measd ıem ogradfiökn üş..ü...m... ...............84.. . ......
Ailveeh anyea pısgıönzdlae inldeken 0 ifl.k...l...l...k...l...e..8.r..5 ... .......
Demografidkö nüşüromlü.ün.... ........................................................89 .. ............
Ailveeh anyea pıssoınnrıandk ei§ lşlmlerl .9.1. .
..........................................
EnıOii'dyaehy aa kınbdiabrna k..ı..ş... ................................9...5.... . ..................
En!Oii'fdaerkto lpıl umgsarlu plaairdylaae p .ıs...ı... .............96... ............
Ere§lyia'şadmde ö ngüsiüç inadiyela ep .ı...s...ı.. .................98.. ................
Ere§li'adietil pei nyeö netutluimkl a..r... ...........................1..0...2... ..............
Türkiyea'idevle e h anyea pısgeılnecıenO.. .i... ...................1..0...3... .........
3 TOPLUMSCAILN SIVYEETM EKAN:
TüRKM ODERNLEŞMYEESNIBINI EBR A Kl...Ş... ...............................1 09
IKIKlSlMNCI
IstanNbDfuusul ve Göçler
4 IsATNBUNLü FuvsEGu O çLE.R.... .......................................................1...3...1
Girl...ş... .........................................................- ..............1.3.1. .................................................
Ilçaerlaefsra ırk lıl...a...ş...m...a... -.............. .........1.33. .............................................
Do§aalrt ışroılnü.. .. ................................................................................1..34... ..........
lstanbgöçu la'rtaı ymour7.. . ...........................................1...3..6... .........................
Istanbul'dan yogki mdue7...n .....l....e..r... ...........................1.. .3...7.. .................
lstanbul'a gköetmeiçktedm ilre?r ....................-........... .....1.3.7. .......................
EOitim du...ru...m...u...... ....................................................1...40... ................................
Yaşd aOılımı 141
...............................................................................................................
5 ISTNABUL'GDöAç V E
ILI çiN ÜFUHSA REKET(L1E98R5-I1 990...).......... ........ ................1....43.. . ....
Istanbuln'üfudsaa rtışvıe g öçö rüntül(eri1 950-19...90...).�.... ..1 .. 43
Do§uyemri istatistiklerinbödlegese l köken
•
göçe tiliimliie.ş.r..k.i..i. .s...i... ...................................................................1.46. .........
1985-1a9rase90nci a lstanbulg'eal veen
Istanbul'gdiand enlenrüifunks o mpozisyonu
üzerinetkdieklie. ri. ......................................1..4.7... ....................................................
Göçmenve yer18$niükf usyeurlne şmtee rcih...l...e.....ri...... .......1...50..
Verviey önt..e..-.m-.- - -------------············.·..·.·.·...··.·...·.·..·...·.·..·.·.-................1. ..52... ...
IstanbulI'kadiya nd ünymaıv ar...?... ....................................................1..53..
Istanbuill'çeul.n...e.. ..r...i...... ......................................................................1...56... ....
Göç edenlyeerseçrii nm .i.. ..............................................................1...59.. .............
lilçi h arekeitllçedielinil kç �eanaynel a.r... .......................1...6...1... ..........
Ilçealreatorsp ıl umsfaal rklı...l...a..ş...m...a... ...................1...62... ....................
Yesre çimeğiintidmei ronl .ü... .................................................1.. ..6..3... ..............
Sonu.ç. .......................................................................1....6....7... ...................................... ....
6 ISTANBUL1'9D5AS0 O NRANSÜI FUDSI NAMIKL..E..R...L.... 1...7 ..3.
Giriş 173
.................................................................................................................................
Genede§le rlend.i...rm..e... ....................................................................1 ..7...4... ......
IstanbOuçdl ö'ndea...m .. ....................................................1... .79... ..........................
1950-1965/staanltbmçau ğl1' un
yad aO smandloik usuyn1ukn1 ..I.....1....Ş.....1... ..................................1 .81
1960-(1980-Apa1rtm985a)n:l aşma,
sanayieşmel, sendikalaşramad,ik a/lepne ...................................1. 89
(1980-1985) sonrası:/sta nbul'satmauk -
küresel ikyelreilmdel vieyk ed il.....i·.-· k··· ;·············.··-.-·. ..1.9.5. .............
Sounç... ...........................................................................................................................202
OçONCO KlSlM
NiJfus ve Iletidar
7 NORJS HAREKERERIVE DEVLET Poi..I11KAIARL ......................2...0 5
Giriş... .............................................................................................................................. 205
Sürekvleid leğiikş m....e... ...........................................................................2......08..
Zorunglöçu: 1 923-dö1n9e5m0..l.. . ........................................................2....1. 4
Emegköç ü1:9 50-1d9ö80n e.m.....i...... ......................................................2...1 9
Tanmdmodernaleş me ve
kmlan kente göçün yaygmlaşmas1. ...........2.21. ......................................
Sanayileşkmeen,tt en-kveen te
yurtd1ştngij{Uan başlama...SI.... ....................................................2.. .2...3.. .
Yerveelk üresdee§ll şim1l9e80sr: o nrgaöçs. ..ı... ..........................2.. .27
D1göçteş yeni gelişmeler ...... ..227
.................................................................
Zindrlemve ebirilcim /i göçve
dayan1şmag rupl.a.n. ...................2.3.2. .............................................................
Doğudabna t1kyuzeay,de ng üne.ye. ......;. .......2.3.3. .................
.... ........
Göç örüntüsündeğcleikşli mlMeer:k igöçUk ...................2..3..5.. ......
Doğvue G üneydAo§nua dolzuo'rduagn öçl u 238
................................. .
Yerleşymeerl eröinneimni .. 240
............................................................................
Yerleşmmerkee zlerinkiand emelenmesi
vei liaşğk/ia n ...... . 240
............................................................................................
Kentler ...... 244
.................................................................... ........................................
Sonuç . 247
.............................................................................................................................
8 GENÇLNIOKF,U VSE I KTIDAR ...253
....................................................................
Giriş 253
.................................................................................................................................
DemogrDaöfniükş Küumr avmeıY enMia lthusç.u.lu254k
................
Gençtlainkı mı . . 258
........................................................................................................
Gençşliişkk iFnılrips()eaint:c emresiitehd, it ml.?.... ......................2. 60
Türkiyneü'fdyueas p ısıdneQdiaşkiim. l.er ..... 264
........................................
GençlyiöOnee polliitki kavleua yrg ulamalar .274
.....................................
Kurulyuışl .l..a..n.. ....... ..... .275
..... ...................................................................................
Ikidnöcnie ..m...... .....................................................................................................2. 78
Üçündöcnüe m. ............. . .. 281
......... ...............................................................................
Sounç .. . ... . . 2BS
......................................................................................................................
9 ULUS-DEVGLöETZ,ETI MVE NüFUSB ILG.I...S.....L...... ..................2. 87
Giri...ş...... .......................................................................................................................- 287
Osmandölneım inden Ofusb ilgisgeliintiin..m.. ..i.... ..........................290 .
Hanedena ileyeg eçiş ...... .... .. .. 293
.............................................................................
Cumhuriyetdönem inde nüfus bilgisinde
kurumvsaeyal p ısala ynşm.a .............295
......................... ...................................
Kaydııtgş öçıve gözetimianrtı ş.ı..................... ..........................................30 1
1 T0OR KIYED'EDMEOG RAFIKD ONOŞOSMO REONDE
ONSIYVETE S IN...I....F...... ................................................................................30...5.
Gir...iş..... .......................................................................................................................30.. 5
Erkeke ksikliOviey avnüfusaş artışı .........................................................3 08