Dr. Ahmed İhsan KIRIMLI

27 Pages·2012·2.35 MB·Turkish

4
1
2
8
-
3
0
3
1
N
S
S
I
TEMMUZ ARALIK 2011 Yıl: 20 Sayı: 70 BÜLTENİ
Dr. Ahmed İhsan KIRIMLI
( 23 Nisan 1920 Balıkesir / 11 Aralık 2011 Ankara )
İçindekiler
İki Çınarın Ardından...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................1
Genel Başkanımızı Kaybettik .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................1
Dr. Ahmed İhsan Kırımlı’nın Vefatı Dolayısıyla
Türkiye Cumhurbaşkanı ve Ukrayna Devlet Başkanı’nın Taziye Mesajları ................................................................................................................................................4
Cengiz Dağcı İçin Gıyabi Cenaze Namazları Kılındı..................................................................................................................................................................................................................................5
Cengiz Dağcı Vatanına Kavuştu ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................6
Cengiz Dağcı’nın Cenazesinde Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı
Mustafa A. Kırımoğlu’nun Konuşması ...........................................................................................................................................................................................................................................................................8
Cengiz Dağcı’nın Cenazesinde Doç. Dr. Hakan Kırımlı’nın Konuşması .............................................................................................................................................................9
Cengiz Dağcı’nın Cenazesinde Dış İşleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun Konuşması .......................................................................................................10
Türkiye Cengiz Dağcı’yı Yalnız Bırakmadı ..............................................................................................................................................................................................................................................................12
Tarihi Kabakçı Konağı’nda Cengiz Dağcı Anıldı ..........................................................................................................................................................................................................................................14
Qırımtatar Edebiyatınıñ Tarihı Qısqa Bir Nazar ...........................................................................................................................................................................................................................................15
İki Çınarın Ardından
Dr. Ahmed İhsan Kırımlı Edebiyat Yarışması 2010 Yılı Ödülleri Verildi ...........................................................................................................................................................17
Vatan Kırım’da ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................20
Genel Merkez Heyetimiz Kırımoglu’nu KTMM’deki Makamında Ziyaret Etti ....................................................................................................................................21
Dr. Ahmed İhsan Qırımlı Edebiyat Qonqursı Qaideleri ..................................................................................................................................................................................................................22 Karadeniz’in kuzeyinde, 9 Mart 1919’da Yeşil Kırım’ın yemyeşil bir köşesinde, Gurzuf’ta
Nevşehir’de Kırım Sürgün Anıtı Açıldı........................................................................................................................................................................................................................................................................23
bir bebek dünyaya geldi. O bebek yıllar sonra halkının sesi, unutturulmak istenen ha-
2011 Yılı Faaliyet Raporu .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................25
tıralarının yankısı oldu. Bir yıl sonra bu kez Karadeniz’in güneyinde, 23 Nisan 1920’de
Bir Kampanya Bin Sonuç ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................27
Ankara’da TBMM’nin kuruluşu ilan edilirken Balıkesir’de bir başka çocuk dünyaya
Kırım Derneği Genel Merkezi Evsiz Aileler Yurdu Sakinlerine Ramazan Paketleri Dağıttı .................................................................................28
Azaklıoğulları Buluşması.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................29 geldi. O çocuk ise yıllar sonra doğduğu gün açılan meclisin çatısı altında milletinin
Kırım Tatar Ninnileri Diski “Aynenni” ve Nenkecan Kadın Dergisinin Tanıtımı Yapıldı .....................................................................................................31 sesi halkının temsilcisi oldu. İkisini birbirine yaklaştıran bağ hiç kimsenin tahmin ede-
Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nun Ankara Ziyareti .......................................................................................................................................................................................................................33 meyeceği kadar güçlüydü. Ata topraklarından uzakta yaşama sebepleri farklı olsa da, karşı karşıya
Ramiz Netovkin’i Kaybettik ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................34 gelip konuşma fırsatı bulamasalar da aynı ideal için mücadele ettiler.
Kırım Ve Kırımlı / Şevket Bülent YAHNİCİ.......................................................................................................................................................................................................................................................35
Cengiz Dağcı dolu dolu 22 yıl yaşayabildiği vatanından uzakta geçirdiği 69 yıl boyunca Kırım Tatar
Ankara 2011 Festivallerinde Kırım ....................................................................................................................................................................................................................................................................................36
Toydemir Tepreci ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................39 Halkının sesi oldu. Bir daha gidemediği, göremediği, havasını soluyup suyunu içemediği toprakları
Kaytarma Ansambli Türkiye Turnesi ............................................................................................................................................................................................................................................................................41 romanlarında yaşattı. Rus mezalimi altında ezilen, en doğal hakları ellerinden alınıp vatanlarında ya-
Arslanbek Sultanbekov Derneğimizde Müzik Ziyafeti verdi ..............................................................................................................................................................................................43 şamalarına dahi izin verilmeyen insanlarının dramını ne bir eksik ne de fazla anlattı. Yazdıkları yüzde
Kırım Türkleri Kültür Ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi’nden .............................................................................................................................................................44 yüz doğru ve bir o kadar da hüzünlüydü.
Doğum, Toy, Taziye, Hayırlav .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................45
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi Fitre ve Ahmed İhsan Kırımlı ise ata topraklarını sadece hayalinde yaşattı. Uzun yıllar boyunca özlemini çek-
Zekatlarını Kırım’a Gönderen Hayırseverlerin Listesi ....................................................................................................................................................................................................................47 tiği havayı ancak yetişkin olduğunda teneffüs edebildi. Yaşadığı yoğun duyguları son derece güzel bir
Derneğimiz Yayınları .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................48 şiirle ölümsüzleştirdi. Bir doktor ve siyasetçi olmasının yanında edebiyata olan tutkusuyla hisset-
tiklerini dizelere dökerek unutulmaz kıldı. Dahası hayatının son 25 yılında Kırım Tatar Halkının hür
KIRIM BÜLTENİ
dünyadaki sesi olmak, diasporada yavaş yavaş unutulmaya yüz tutan kültürü diriltmek için büyük
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneğinin yayın organıdır.
Üç ayda bir yayımlanır, ücretsiz dağıtılır. bir çaba sarfetti.
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği
Yayın Kurulu Başkanı Kaderin garip bir cilvesiyle, yürekleri Kırım aşkıyla dolu bu iki dev adam aynı yıl 4 ay arayla vefat etti.
Genel Merkezi adına sahibi
Namık Kemal BAYAR
Tuncer KALKAY Her ikisi de son yolculuklarına doğdukları topraklarda uğurlandı. Yaşadıkları sürece Kırım diye atan
Editör
kalpleri onları yanıltmadı. Cenazelerinde Kırım’da ve Türkiye’de yaşayan Kırım Tatarları birlikte, omuz
Yazı İşleri Müdürü Oya Deniz ÇONGAR
Nail AYTAR omuza, aynı hüznü paylaşarak dua etti. Görünen o ki çabaları boşuna değildi.
Tasarım - Baskı : EPAMAT Basın Yayın Promosyon San. Tic. Ltd. Şti.
Mekanları cennet olsun…
İvedik OSB, Merkez Sanayi Sitesi 538. Sk. No: 35 Yenimahalle / Ankara • Tel: [phone] Fax: [phone] www.epamat.com.tr
Yazışma Adresi : Meşrutiyet Caddesi No:20/14, 06440 Kızılay / ANKARA Tel: [phone] • Faks: [phone]
Web Sitesi: http://www.kirimdernegi.org.tr • E-posta: [email protected] ; [email protected]
Kırım Bülteni, Kırım Vakfının maddî destekleriyle yayımlanmaktadır. Derneğimiz kamu yararına çalışan dernekler statüsündedir.
Bağışlarınız için Hesap Numarası : Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği, DENİZBANK Ankara-Yenişehir Şubesi Şube Kodu:3800,
Turk Lirası Hesap No:4431700-351, ABD Doları Hesap No:4431700-352, IBAN: TR680013400000443170000001
Dr. Kırımlı 1987’de Kırım Türkleri Kültür ve Yardım- Siyasî hatıraları ile 139 devleti kapsayan Seyahat Hatı-
GENEL BAŞKANIMIZI
N K
E laşma Derneği (Kırım Derneği) Genel Başkanlığı’na raları yayına hazırlanma safhasındadır. IR
BÜLT seçildi. Bu tarihten itibaren kesintisiz devam ettiği bu Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı olan Dr. Çiçek Kı- IM B
KIRIM KAYBETTİK gsaöhreipv i bsüıryaüskın bdiar sdievriln teoğpinlu mTü rkkuiyreu luçaşpuı nhdaali n2e2 gşeulbmeyee- rÜımnivlıe irlesi teevslii Uolluansl aDrra. rAahsım İlieşdk iİlhesr aBnö lKüımrımü’lnı’dneın ö Bğirlekteimnt ÜLTEN
sinde birinci derecede rol oynadı. Derneğe bağlı olarak
üyesi olan Doç. Dr. Hakan Kırımlı ve bir özel sektörde
kurulan Kırım Vakfı’nın Mütevellî Heyet Başkanlığı’na
çalışan Cihan Kırımlı adlarında iki oğlu vardır.
da yine Dr. Kırımlı getirildi. Dr. Kırımlı özellikle Sovyet-
ler Birliği’nin dağılması sonrasında Kırım Tatarlarının Dr. Ahmed İhsan Kırımlı için 13 Aralık 2011 Salı günü
seslerinin dünyada duyulması, sürgünden vatanlarına saat 11’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde tören dü-
dönen Kırım Tatarlarına milletlerarası yardım temini, zenlendi ve aynı gün Ankara Kocatepe Camii’nde öğle
Türkiye’nin diplomatik desteğinin sağlanması ve dias- namazı sonrasında cenaze namazı kılındı.
poranın teşkilatlanması yönünde çok büyük hizmet-
Merhumun naaşı 14 Aralık 2001 Çarşamba günü Balı-
lerde bulundu. Bu doğrultuda büyük bir enerji ile giriş-
kesir Zağanos Paşa Camii’nde ikindi namazı sonrasın-
tiği teşebbüsleri bilhassa siyasî ve diplomatik sahada
daki cenaze namazını müteakip Balıkesir Başçeşme
çok önemli katkılar sağladı.
Mezarlığı’ndaki aile kabristanında toprağa verildi.
Tıbbî Turizm, Termal Turizm, Çocuk Sağlığı ve Aile
Merhumun naaşı 14 Aralık 2011 Çarşamba günü Balı-
Planlaması konularında özel çalışmalarda bulunan
kesir Zağanos Paşa Camii’nde ikindi namazı sonrasın-
Kırımlı’nın bu konularda yayınlanan çeşitli makaleleri
daki cenaze namazını müteakip Balıkesir Başçeşme
ve bir kitabı mevcuttur. Kırımlı’nın şiirlerinden oluşan
Mezarlığı’ndaki aile kabristanında toprağa verildi. Balı-
Gönül Sayfalarımdan adlı bir kitabı da bulunmaktadır.
kesirdeki cenaze namazına pek çok kişi katıldı.
E
ski Turizm ve Tanıtma Bakanlarından ve cirler için yaptırdığı ve daha sonra “Kırımlılar Mahal-
Balıkesir milletvekillerinden, Türkiye’de- lesi” olarak anılacak olan mahalledeki evlere yerleş-
ki Kırım Tatar muhaceretinin lideri Genel tirildi. Kısa zamanda kendilerini bulundukları bölgede
Başkanımız Dr. Ahmed İhsan Kırımlı 11 kabul ettiren Kırımlı sülâlesinin çocukları ve torunları,
Aralık 2011 tarihinde Ankara’da vefat etti. Balıkesir’in tanınmış tüccarları arasında yer aldılar. İşte
bu torunlardan biri de 23 Nisan 1920 de Balıkesir’in
Dr. Ahmed İhsan Kırımlı 23 Nisan 1920’de
Mecidiye Mahallesi’nde doğan Ahmed İhsan Kırımlı’dır.
Balıkesir’de doğdu. Ailesi Kırım Tatar muhacirlerden olup,
Kırım’ın Bahçesaray şehrinden ve Bahçesaray’ın Efendi- Liseyi bitirinceye kadar Balıkesir’de okuyan Ahmed
köy’ünden 1861 yılında göçerek Balıkesir’e yerleşmiştir. İhsan Kırımlı, daha sonra İstanbul Üniversitesi Tıp
Dr. Ahmed İhsan Kırımlı’nın büyük dedesi, Kırım’ın Bah- Fakültesi’nden mezun oldu. 1948’de İngiltere’ye bir yıl
çesaray kazâsına bağlı Efendiköy’deki Kaçı Şeyhi mer- sonra da ABD’ne giderek çocuk sağlığı ve hastalıkları
hum Akseyt Mehmed Efendi’dir. Tekkesi Efendiköy’de üzerine ihtisas yaptı. 1956’da Türkiye’ye döndükten son-
olan Akseyit Mehmet Efendi, 1853-1856 Kırım Savaşı ra Demokrat Parti Balıkesir il Başkanlığı’nda bulundu.
sonrasında Rusya hükûmetinin Kırım Tatarları üzerinde-
1961’de Adalet Partisi’nden Balıkesir milletvekili seçil-
ki baskıları artınca ailesini Türkiye’ye göndermek zorun-
di ve 1977 Ekim’ine kadar kesintisiz dört dönem par-
da kalır. Kendisi ise cemaati üzerindeki tesirinden dolayı
lamento üyeliğinde bulundu. Dr. Ahmed İhsan Kırımlı
Kırım’da kalır. Akseyt Mehmed Efendi ailesini Osmanlı ül-
parlamenterliği sırasında; T.B.M.M. Sağlık Komisyonu
kesine gönderirken onlara bir miktar para ve bir Kur’an-ı
Sözcülüğü ve Başkanlığı, Milli Savunma ve Dış İşle-
Kerim verir. Kur’an-ı Kerim’in başına da şöyle yazar: “Ben
ri Komisyonu üyeliği ve sekreterliği yaptı. 1961’den
burada kalacağım, etim kemiğim toprak olacak, üzerim-
1976’ya kadar Adalet Partisi Genel İdare Kurulu üye-
de otlar çıkacak, onun kokusuna torunlarım buraya ge-
liğinde bulundu ve bu süre içinde yedi yıl Adalet Partisi
lecek.” Kırımlı’nın kökünün diğer kolu ise Bahçesaray’ın
Genel Başkan Yardımcısı görevini yaptı. 1973-1974 yıl-
Asmakapı Mahallesi’ne dayanmaktadır.
larında ise Turizm ve Tanıtma Bakanı olarak kabinede
1861’de maceralı bir yolculukla Türkiye’ye gelen aile, görev aldı. Parlamentodan ayrıldıktan sonra da Türki-
Balıkesir’de Sultan Abdülmecid’in Kırım Tatar muha- ye Kızılay’ı Genel Başkan Vekilliği yaptı.
2 / TEMMUZ-ARALIK 2011 / 21. SAYI 3 / TEMMUZ-ARALIK 2011 / 21. SAYI
Dr. Ahmed İHSAN KIRIMLI’nın
N K
E CENGİZ DAĞCI için IR
LT IM
BÜ Vefatı Dolayısıyla Gıyabi Cenaze Namazları Kılındı B
M ÜL
KIRI Türkiye Cumhurbaşkanı ve TEN
Ukrayna Devlet Başkanı’nın
Taziye Mesajları
Cumhurbaşkanı Abdullah GÜL’ün Taziye Mesajı
“Türk siyasetinin ve Kırım Tatar toplumunun seçkin şahsiyetlerinden, Kırım Türkleri Kültür ve
Yardımlaşma Derneği Genel Başkanı Ahmet Kırımlı’nın vefatını derin teessürle öğrendim. Merhuma
Allah’tan rahmet diliyorum.
Kırım Tatar Milli Meclisi’nde ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde milletvekilliği görevini uzun yıllar
yürütmüş, ayrıca Türkiye Cumhuriyeti Turizm ve Tanıtma Bakanlığı yapmış olan merhum Kırımlı, hem
Kırım Tatarlarına hem de Türkiye’ye verdiği kıymetli hizmetlerle kalbimizdeki müstesna yerini daima
muhafaza edecektir.
Türk halkı ve şahsım adına, kardeş Kırım Tatarları ile merhumun kederli ailesine en derin taziyelerimi
iletiyorum.”
Ukrayna’nın Ankara Büyükelçiliği’nin Basın Açıklaması
11 Aralık 2011 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti’nin siyasi ve sosyal hayatının geliştirilmesine büyük
katkıda bulunan, Türkiye’de yaşayan Kırım Tatar topluluğunun babası ve Ukrayna’nın büyük dostu olarak
bilinen Saygıdeğer Dr. Ahmed İhsan Kırımlı aramızdan ayrılmıştır. Uzun yıllardan beri yaşadığı Londra’da 22
Eylül 2011 tarihinde vefat eden Cengiz
Sayın Dr. Ahmed İnsan Kırımlı uzun yıllar boyunca Türk halkın refahına yönelik Türkiye Cumhuriyeti’nin
Dağcının, Ankara’da Kocatepe Camiinde
güncel siyasi süreçlerinde önemli bir yer alıp Ukrayna ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki ilişkilerin dostluk
24 Eylül 2011 tarihinde öğle namazına
köprüsü olan Kırım Tatar halkının yaşam standartlarının arttırılmasına son derece önemli katkıda
müteakip kılınan gıyabi cenaze namazı-
bulunmuştur. Kendisi, parlak kişiliği ve iki ülkenin halkları için yaptığı iyilikleri ile hayatlarımızda büyük bir nı Diyanet İşleri eski Başkan Yardımcıla-
servet, kalplerimizde ise zamanın asla silemeyeceği en güzel anıları bırakmıştır. rından Dr. Hamdi Mert kıldırdı. Genel Merkez yönetim
kurulu üyelerimiz ve bazı şubelerimizin yöneticilerinin
Ukrayna Devlet Başkanı Sayın Viktor Yanukovych, Dr. Ahmed İhsan Kırımlı’nın vefatı münasebeti ile Kırım’ı, ilk önce Cengiz Dağcı’nın eserlerinde keşfetti-
de yanında, pek çok sivil toplum kuruluşu temsilcisi de
ailesi ve yakınlarına taziye mektubunu göndermiştir: ğini ifade ettikten sonra hepimizin Cengiz Dağcı’ya bir
gıyabi cenaze namazına katıldı.
vefa borcu olduğunu, bu nedenle gıyabnda kılınacak
Sayın Ahmed İhsan KIRIMLI’nın ailesine ve yakınlarına, Türkiye Kırım Tatar Kültür ve Yardımlaşma
Dr. Hamdi Mert; Kırım’ın Gurzuf şehrinin Kızıltaş kö- cenaze namazı ve yapılacak dualarla Cengiz Dağcı’yı
Dernekleri Ana Merkez Kurulu Genel Başkanı Saygıdeğer Ahmed İhsan KIRIMLI’nın vefatı üzerine
yünde 1919 yılında dünyaya gelen, 20. Yaşında iken eği- rahmetle andığımızı belirttikten sonra gıyabi cenaze
başsağlığı dileklerimi üzüntüyle sunarım.
timi yarıda bıraktırılak Sovyet ordusuna teğmen olarak namazını kıldırdı.
alınan ve 2. Dünya Savaşında Kızılordu saflarında Al-
Ukrayna – Türkiye dostluk ilişkilerinin geliştirilmesine önemli katkıda bulunan büyük kişiliğe sahip bir
24 Eylül 2011 tarihinde Balıkesir Şubemiz tarafından
manlara karşı savaşırken esir düşen, savaş ve esaret
insan bizden ayrılmıştır.
Balıkesir Paşa Camiinde, İstanbul Şubemiz tarafından
hayatını ve Vatan Kırım’ı eserlerinde de canlandırarak
da Çatalça İzzeddin Camiinde gıyabi cenaze namazları
Onun parlak şahsiyeti Ukrayna’da her zaman saklı kalacaktır. 25 adet basılı eseri edebiyatımıza kazandıran Cengiz
kıldırıldı.
Dağcı’nın, hayatı boyunca Türkiye’ye gelmemesine ve
Viktor YANUKOVYCH
herhangi bir Türkçe eğitim almamasına rağmen bütün Ayrıca Konya, Tekirdağ, Gebze, Gölbaşı şubelerimiz
Ukrayna Devlet Başkanı
eserlerini Türkiye Türkçesinde yazdığını, Türk diline ve ile Eskişehir Kırım Derneği tarafından Mevlit_i şerifler
Ukrayna’nın Ankara Büyükelçiliği bu acı günde Sayın Dr. Ahmed İhsan Kırımlı’nın ailesi ve yakınlarına, Türk kültürüne katkısından dolayı çeşitli ödüller aldığı- okutuldu, Genel Merkezimiz ve İstanbul Şubemiz tara-
Kırım Tatar topluluğunun bütün temsilcilerine en içten ve en derin sabır ve başsağlığı dileklerini sunar. nı, bunununla birlikte Türk Dünyasında pek çok kişinin fından da anma ve dua toplantıları tertip edildi.
4 / TEMMUZ-ARALIK 2011 / 21. SAYI TEMMUZ-ARALIK / 21. SAYI / 5
N K
E IR
LT IM
BÜ B
M ÜL
RI TE
KI N
CENGİZ DAĞCI Akış , Ayşe Türkmenoğlu, İlhan Yerlikaya, Cem Zorlu, buradan daha uygun bir yer olamazdı herhalde. Bir taraf-
Mustafa Balığlu, Kerim Özkul, Tolga Çandar da katıldı. ta "Gelin Kaya", bir tarafta "Ayuv Dağ", tam karşıda "Yalta"
ve "Karadeniz"... "Memişin Bayırı"nda son uykuya yatmak.
Kırım Tatar Milli Meclis Başkanı Mustafa Kırımoğlu, Kı-
Doğduğu topraklara özlemini romanlarında dilinden dü-
Vatanına Kavuştu rım Derneği Genel Merkez Danışmanı Doç. Dr. Hakan
şürmeyen Dağcı için daha uygun bir mezar yeri düşünü-
Kırımlı, Kültür Bakanı Ertuğrul Günay ve Dışişleri Ba-
lemezdi.
kanı Ahmet Davutoğlu’nun konuşmalarının ardından
Cenaze namazı Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Cengiz Dağcı’nın romanlarına da ilham kaynağı olan
Görmez tarafından kıldırıldı. Kızıltaş köyünün Ayuv Dağga nazır bağlarının tam or-
U
zun yıllardan beri yaşadığı Londra’da 22 parçası olduğunu herkese hatırlatan bu ulu çınarımız, tasında yer alan, bir yanında Topkaya bir yanında Gelin-
Cenaze namazının ardından Tarak Tamgalı Gökbayrak'a
Eylül 2011 tarihinde vefat eden Cengiz milli edebiyatçımız Cengiz Dağcı, yıllar sonra kavuştu- kaya ile süslenmiş Memişin bayırındaki kabristana def-
sarılan tabut Yalta'ya doğru yola çıkarıldı. Yol boyunca ko-
Dağcı’nın cenazesi, Dışişleri Bakanı Ahmet ğu vatanında büyük bir sevgi seli ile karşılandı. ninin ardından, taziyeler 1938 yılında beri görüşemediği
nuşulan tek bir konu vardı: "Cengiz Dağcı'nın vatanını ne
Davutoğlu’nun girişimleri sonucu Vatan Cengiz Dağcı’nın 2 Ekim 2011 tarihinde Akmescit’te kadar sarih, ne kadar güzel anlattığı." Özellikle Kırım'a ilk kardeşi Ayşe Hanım’a yapıldı.
Kırım’a getirilmesi kararlaştırılmış ve 1
Kebir Camiinde yapılan Cenaze törenine Dışişleri Ba- kez gelen konuklar sanki o güzel topraklarda doğup bü- Kırım Bülteni olarak, Türk Dünyasının bu güçlü kalemi-
Ekim 2011 tarihinde Kırım’a ulaştırılmıştı.
kanı Ahmet Davutoğlu ve Kültür Bakanı Ertuğrul Gü- yümüşler gibi her noktayı tanıyorlardı. Gerçekten çok il- nin gerek cenazesinin Kırım’a ulaştırılmasında gerekse
Savaş ve esaret yıllarıyla beraber ömrünün büyük bir nay ile birlikte milletvekilleri Mehmet Sağlam, Yıldırım ginç ve duygusal anlar yaşandı. Kızıltaş'a gelindiğinde ise Kırım'da adına yakışır bir cenaze töreni düzenlenme-
bölümünü gurbette geçiren, Vatan hasretini çok güçlü Tuğrul Türkeş, Özcan Yeniçeri, Ülker Can, Salih Koca, duygu seli doruğa ulaşmıştı. Dinimiz bize her şeyin hayırlı- sinde emeği geçenlere de şükran ve takdir duyguları-
duygularla milyonlarla paylaşan, kendisinin vatanın bir Kazım Kurt, Feyzullah Kıyıklık, Sadık Yakut, Mustafa sını dilememizi öğütler, ölümün bile... Dağcı'nın mezarı için mızı bu vesile ile belirtmek isteriz.
6 / TEMMUZ-ARALIK 2011 / 21. SAYI TEMMUZ-ARALIK / 21. SAYI / 7
Cengiz Dağcı’nın Cenazesinde
N K
LTE Cengiz Dağcı’nın Cenazesinde IRIM
BÜ Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı B
M Doç. Dr. Hakan Kırımlı’nın Konuşması ÜL
KIRI Mustafa A. Kırımoğlu’nun Konuşması TEN
Saygılı vatandaşlarımız, din kardeşlerimiz, misafirlerimiz, konuştuğumuz zaman birçoğu “Evet biliyorum. Ben Selam aleyküm sayğılı vetandaşlar, musafirler, mü- Bugün bir tek bu hadiseni körmeymiz mında, men belle-
Cengiz Dağcı’nın romanlarını okumuştum” diyecek- sülmanlar. sem daa bir hadisege şaatlıq etemiz. Cengiz ağanıñ bu-
Bugün cenaze törenimize Türkiye’den gelen kıymetli
misafirlerimiz, kardeşlerimiz ve ilk önce Türkiye Cum- tir. Sürgünlükte, gurbet topraklarda ölüm kalım mü- gün vetanına qavuşuvını önce, er şeyden ögüne Allaha
Er cenaze, er ölüm acıdır, sevgenleri içün. Lakin men
borçlumız, ama ikincisi Türkiye devletine. Qırımtatarlarnıñ
huriyeti Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu. Size, ayrıca cadelesi veren, ölümler içerisinde olan ve sınır dışına
özüm, ayatımda birinci sefer körem, er vaqıt acı olğan
minnettarız, çünkü siz olmasaydınız bu naaşı buraya seslerini çıkarmaya imkânları olmayan Kırımlıların en yaqın qardaşları Türkiye türklerine ve oña baqqanda
cenazelerniñ mında toyğa çevirilgenini. Men belle-
getirmek bizim için çok zor olacaktı. Çok sağ olunuz, da Türkiyeniñ tışki işler ministri Ahmet Davutoğlu’na
hür dünyaya Kırımlıların faciasını o bildirdi. Kırım Tatar
sem bu acı olmağan birinci cenazedir. Bu, mında bir
Allah sizden razı olsun. borçlumız. Torunı Qırımtatar olğan, özü Türk olğan, yü-
halkı, Türk Dünyası ona çok minnettar. Yıllar geçecek,
meftanıñ, ölüniñ kelüvi degil, bu, bir vetanğa qavu-
regi insan olğan bu kerçek insanğa borçlumız. Alla razı
Bugün bizler naaşı uzak Londra’dan, İngiltere’den geti- yüzyıllar geçecek ve onun ismi şükranla anılacaktır.
şuvdır, bir vuslattır. Biz mında Qırımtatar aleminiñ en olsın. Alla razı olsıñ medeniyet ministri Ertuğrul Günay
rilen, ama burada yaşayan yüz binlerce insandan daha
Bizim bir atasözümüz vardır: “Öz köyünü sevmeyen va- büyük yazıcısını ozğaramız. Biz mında türk tiliniñ en ağa. Sağolıñız. Ve bu işke hizmeti keçkenler, bugün siz bir
fazla Kırımlı olan bir insanı son 70 yıl gurbetlikte, vatan
hasretiyle yaşayan, ama binlerce insandan daha fazla tanını da sevmez.” Cengiz Dağcı’nın öz Kızıltaş köyüne büyük yazıcılarından bir tanesini ozğaramız. Biz mın- tek Cengiz ağanı mında ketirmediñiz, mında Türkiyeniñ
bu millete, bu vatana hizmet eden, son 200 yıl içinde sevgisi, hasreti, bu romanlarında ifade ettiği sevgisi, bi- da türk dünyasınıñ, Türkiyeniñ en büyük yazıcıların- Qırımtatarlarından asıl da ayırılmayacağını, dünya unut-
Kırım toprağında dünyaya gelen İsmail Gaspıralı’dan zim nesillerimize parlak bir örnek olacaktır. dan birinen vedalaşamız. Lakin vedalaşamız mı? Men sa asıl da unutmayacak memeleketniñ Türkiye olğanını
sonra en büyük insanımızı toprağa vereceğiz. Bu, bizim bellesem vedalaşmaymız, vetanına onıñ qavuşuvını mında bütün dünyağa ilan etesiñiz. Alla sizden razı olsın.
Yüce Allah Cengiz Dağcı’ya uzun ömür verdi, yeryü-
için bu çok büyük bir kayıp. hayırlaymız. Cengiz ağa vetanından uzaq qalmağa Mında sağlıknen bar Cengiz ağa dep aytıp olamayım.
zünde 91 yıl kaldı ve bu yıllarını hep milletine, vatanına
Şimdi Türkiye’de, Amerika’da, Avrupa’da, dünyanın ne- mecbur qalğan bütün qırımtatarlardayın, qayda olsa Hoş keldiñ Cengiz ağa deyim. Kök bayraqnıñ astında-
bağışladı. Allah ondan razı olsun. Allah rahmet eylesin.
resinde olursa olsun Türkçe okuyan ve konuşan insan- olsın, sürgünlükte, muhacerette, Qırımda yaşamadı, sın, vetan toprağındasın. Alla bütün Qırımtatarlağa na-
larla Kırımlıların kaderi, Kırımlıların faciası konusunda Büyük insan Cengiz Dağcı’nın aziz ruhuna el Fatiha! yaşayalmadı, ama Qırım ep onıñ içinde yaşadı. sip etsin. Alla rahmet eylesin Cengiz ağa.
8 / TEMMUZ-ARALIK 2011 / 21. SAYI TEMMUZ-ARALIK / 21. SAYI / 9
Cengiz Dağcı’nın Cenazesinde Dış İşleri ları geçti. “Onlar da insandı”, “O topraklar bizimdi”, “Yur- tu. Cengiz Dağcı ata toprağına kavuşuyor. Cengiz Dağ-
N
E dunu kaybeden adam”, “Korkunç yıllar”. Biz onları or- cı dilini yaşatan Kırımlı kardeşlerine kavuşuyor, ve o
T
ÜL Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun Konuşması taokul çağlarında okumuştuk. Çilingirin oğlu Selim’in Kırımlı kardeşlerinin, kaderini kendi kaderi olarak gör-
B
M hikayesini, Sadık Turan’ın hikayesini, aslında Cengiz düğü Kırımlı kardeşlerinin kucağında bir emanet ola-
RI Dağcı’nın hikayesini okumuştuk. Ve o zaman 70’li yıl- rak, her an onların fatihalarına nazır olarak bekleyerek
KI
larda bunları okurken bir gün kara bir haber bize ulaş- bu topraklarda ebediyete kadar yaşayacak. Ve Cengiz
tığında ki o haberin sonra doğru olmadığı ortaya çıktı; Dağcı anasına, diline kavuştuğu gibi dilini kullanan
Sayın Mustafa Cemiloğlu’nun şehadet haberi. Hepimiz kardeşlerine kavuştuğu gibi, vatanına da kavuşarak
ruhumuzdan bir şeyler koptuğunu, hiç görmediğimiz bugün gerçek özgürlüğü yaşıyor. Belki ruhen beden-
bir diyarı sahiplenen bu insanların, Cengiz Dağcı’nın, den ayrılmış olmanın dolayısıyla tabiri caizse ontolojik
Mustafa Cemiloğlu Kırımoğlu’nun, o insanların mace- varoluş bitmiş gibi görünse de aslında manevi varo-
rasının o insanların kahramanlıklarının aslında bizim luşu bugün başlıyor. Biz onun zihni varoluşunu her
üzerimizde bir borç oluşturduğunu o günlerden bilir- zaman hissettik, manevi varoluşunu da hissetmeye
dik. O gün dualar ettik. Mustafa Cemiloğlu sağ olsun devam edeceğiz. Onun için bu mesaj geldiğinde önce
diye. 79 senesi. O haberi o gün yaşayanlar hatırlar- zihnimden şu geçti: “Hayır, Cengiz Dağcı’nın bu esareti
lar. O gün sokaklara döküldük. “Mustafa Abdülcemil artık ebediyen bitmelidir. Ne zaman biter ne zaman bu
Kırımoğlu yaşasın ve hürriyetine kavuşsun” diye. O esaret biter. Ancak, Cengiz Dağcı’nın o mübarek naa-
zaman Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu esirdi. Cengiz şı, bedeni Kırım toprağıyla buluştuğu zaman.” Gerekli
Dağcı ise görünüşte hürdü. Ama o da bir başka esareti temaslarda bulunuldu. Sayın Başbakanımızla, Kül-
Londra’da yaşıyordu. Şimdi bu iki büyük şahsiyet bura- tür Bakanımızla, bütün ilgili arkadaşlarla görüşüldü.
da buluştu. Birisi vatanına dönmenin, ama mutlaka bu Londra Büyükelçiliğimize, Kiev Büyükelçiliğimize tali-
dönüşün ruhi bilinci içinde, şu anda önümüzde tabut matlar verildi: “Ve ne gerekiyorsa yapılsın, ama Cengiz
içinde; ama eminim bütün bu yaşadıklarımıza şahit Dağcı’nın esareti ebediyen bitsin. Aslında onun esareti
olarak da diğer her zaman olduğu gibi vakur, ayakta, ile birlikte Kırım’ın esareti bitsin. Bir beden bir toprağa
dimdik karşımızda bütün Kırım’ın onurunu temsil edi- kavuşurken bir halkta o toprakta ebediyen yaşaya-
yor. Biz bunu size borçluyuz. Onlarla biz bu kahraman cağını hissetsin.” Talimatımız buydu. O talimat yerine
insanlarla bir toprağın nasıl vatan olduğunu öğrendik. getirildi.
Onlarla bir dilin nasıl kazanıldığını öğrendik.
Bunun için katkıda bulunan herkese teşekkür ediyo-
Cengiz Dağcı’nın bütün romanlarından ben üç şeyi, üç rum. Özellikle de Ukrayna devletine. Cumhurbaşkanı
özdeşleşmeyi aslinda hepsini hatırda tutmuşumdur. Sayın Yanukovich’e, Dışişleri Bakanı değerli dostum,
Bir; Cengiz Dağcı vatan ile anayı özdeşleştirir. Anası- ki New York’ta sırf bu mesele için başbaşa geldik ko-
nı anlatırken vatanı, vatanı anlatırken anasını anlatır. nuştuk, Sayın Kostyantyn Gryshchenko’ya. Sayın Kı-
K
ırım Milli Meclisi Başkanımız Mustafa birinde söylediği gibi “Biz kahraman değiliz. Kahraman
Onun için de eğer bir milletin çocuklarına o kültürü o rım Özerk Yönetim Başbakan Vekili Burlakov’a, bize
Agamız, kardaşlarımız, bacılarımız, bala- olanlar, on yıllarca sonra vatanlarına dönüp çadırlarda
dili aktaran anaları varsa, o millet nereye sürülürse sü- eşlik eden değerli Bakan’a, yanımdaki Gyorgi Bey’e
larımız, vatandaşlarımız bataklıklarda yaşayarak tekrar o vatanı, o mukaddes
rülsün ayakta kalır. İkincisi; Cengiz Dağcı vatan ile dili huzurlarınızda teşekkür ediyorum. Bu aynı zamanda
toprağı vatan edinenlerdir” diyerek sizlere teşekkür edi-
Hepinizi selamların en güzeliyle, Allah’ın özdeşleştirir. Eğer bir millet diline sahip çıkmışsa, dilini Karadeniz’in iki yakasının buluşmasıdır. Ebediyen dost
yordu Cengiz Dağcı. Mustafa Agamıza teşekkür ediyor-
selamı ile selamlıyorum. Biraz önce de yaşatmışsa, diliyle ait olduğu kültürü, inancı aktarma kalacak olan Türkiye ile Ukrayna’nın buluşmasıdır. Kı-
zikredildiği gibi bu bir vuslat günüdür. Bu du. Bütün Kırımlı kardeşlerimize, yiğit onurlu kardeşle- kabiliyetini sürdürüyorsa esir edilemez, yok edilemez. rım ile Anadolu sahillerinin buluşmasıdır. Cengiz Dağcı
bir şeb-i aruzdur. Gönlü vatan aşkı ile yanan bir insanın rimize teşekkür ediyordu. Dolayısıyla teşekkür için bir Uzak diyarlara sürülse de, her an o dilini kullandıkça hayatı boyu hizmet ettiği gibi aslında vefatıyla da tarihe
sıralama yapılacak olursa, biz en sonda geliriz en önde vatanının havasını teneffüs eder. Yalıboyu’nun Türkçe- bir çizgi çekti. İnsanlar vardır, ait oldukları milletin bü-
vatanına kavuşmasıdır. Dışişleri Bakanı olarak birçok
değil. Biz sizlere teşekkür borçluyuz. sini kullanır ve İstanbul Türkçesi ile karşılaştığında da tün serüvenini bütün kahramanlığını özetlerini yansı-
görevlerde ifa ettim; ama belki de bugün en anlamlı
bakar ki arada çok küçük farklar var. İşte Cengiz Dağcı tırlar. Cengiz Dağcı romanlarında bunu yansıttı. Şimdi
görevimi ifa ediyorum. Konuşmacılar biraz önce bu ko- Bu vefat haberini ben BM Genel Kurulu’nda çok özel bir
bunu yaşadı. Ve üçüncüsü; özgürlük ile vatan. Cen- de vefatıyla aslında bir kez daha kahraman Kırım Tatar
nuda bizim katkılarımızı ifade ettiler. Hayır bu katkılar yerde aldım. Kırgızistan resepsiyonunda Kırgız Cum-
giz Dağcı uzun esaret yılları boyunca hep vatanından milletinin o güzel hasletlerini bize hatırlattı. Kendisini
bizim için bir vazifedir. Ve sadece benim değil, Türkiye hurbaşkanı Roza Otunbayeva ile konuşurken cep tele-
uzakta kaldı. İkinci Dünya Savaşı sonrasında esaret rahmetle anıyoruz. Ebediyen emanetine sahip çıkaca-
fonuma bir mesaj geldi: “Sayın Cengiz Dağcı vefat etti.
Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül’ün,
altındaydi, Alman esareti; daha sonra İngiltere’ye gitti. ğız. Emaneti olan ana topraklarına, emaneti olan gü-
Gurbet diyarda gömülecek. Acaba bir şey yapabilir mi-
Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın, bütün
İngiltere’ye gidişiyle birlikte özgür olduğunu da hisset- zel Türkçemize sahip çıkacağız. Emaneti olan özgür-
yiz?” diyen bir dost mesajıydı. Liseden arkadaşım olan,
Hükümet üyelerimizin, aslında 74 milyon Türk karde-
ti. Ama yine yurdunu kaybeden adamda Sadık Turan’ın lüğümüzü her zaman her yerde muhafaza edeceğiz.
bugün de aramızda bulunan Kırımlı Fikri Kancal’ın me-
şinizin üzerine vacip olan bir görevdi; yerine getirildi. Ve ağzından aslında bize de o mesajı verdi: “Özgür olabi- Bunun için bu gök bayrakla birlikte Cengiz Dağcı’yı da
sajı. Ona da teşekkür borçluyum. Bir anda iki Cengiz
onların da selamlarını size iletiyorum. lirsin dünyanın bir yerinde ama vatanınızda değilseniz hep bir sembol olarak zihnimizde gönlümüzde yaşa-
zihnimde birleşti: Cengiz Aymatov, Cengiz Dağcı. İki bü-
fiziken özgür olsanız bile ruhen esaret altında gibi his- tacağız. Ruhun şad olsun büyük insan. Allah mekanını
Aslında bir teşekkür borcu varsa, önce bu borç muh- yük edebiyat devi. Bana Cengiz Dağcı’nın haberi Cengiz
sedersiniz kendinizi”. Bugün gerçekten bir şeb-i arus; cennet eylesin.
terem Cengiz Dağcı’ya bizim borcumuzdur. Eğer bir Aytmatov’unun vatanının milli gününde ulaştı. Bir anda
bugün bir vuslat. Çünkü, Cengiz Dağcı anasına kavuş-
teşekkür borcumuz varsa onun son mülakatlarından zihnimde ortaokul-lise çağlarımda okuduğum roman-
10 / TEMMUZ-ARALIK 2011 / 21. SAYI TEMMUZ-ARALIK / 21. SAYI / 11
K
IR
HA IM
Q B
Ü
L
T
TÜRKİYE CENGİZ DAĞCI’YI E
N
YALNIZ BIRAKMADI
T
ürkiye Cumhuriyetinin Dışişleri Bakanı site Rektörü Osman Okka, Konya Üniversitesi Rektörü
Cumhurbaşkanı Abdullah GÜL’ün Taziye Mesajı
Ahmet Davutoğlu ve Kültür Bakanı Er- Muzaffer Şeker, Mevlana Üniversitesi Rektörü Bahattin
tuğrul Günay yazar Cengiz Dağcı’nın ce- Adam, Şehir Üniversitesi Rektörü Gökhan Çetinsaya,
nazesine katılmak üzere kalabalık bir he- İstanbul Kültür Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bö- “Türk dünyasının büyük yazarlarından Cengiz Dağcı’nın vefatından derin üzüntü duydum.
yetle Kırım’a geldi. Heyette Türk siyaset, lüm Başkan Yardımcısı İsa Kocakaplan ve diğerleri iş- Ülkemizde de çok tanınan ve sevilen Cengiz Dağcı, halkının acılarını, duygularını, yaşantısını kendine özgü
bilim ve kültür dünyasının 100’den fazla tirak etti. bir üslupla en iyi şekilde anlatmış, gönüllerde müstesna bir yer edinmiştir.
seçkin mensubu yer aldı.
Basın ve edebiyat dünyasından, Cengiz Dağcı’nın kitap- Cengiz Dağcı, Türkiye Türkçesiyle kaleme aldığı eserleriyle Türk dünyasına emsalsiz hizmetlerde bulun-
İki bakan ile birlikte, milletvekilleri Mehmet Sağlam, larını basan Ötüken Neşriyat’ın Genel Müdürü Ertuğrul muştur.
Yıldırım Tuğrul Türkeş, Özcan Yeniçeri, Ülker Can, Sa- Alpay ve Ötüken’in ortağı Ahmet İyioldu, Türkiye Yazar-
Ortak kültür mirasımızın en önemli şahsiyetlerinden biri olan Cengiz Dağcı, her zaman saygı ve sevgiyle
lih Koca, Kazım Kurt, Feyzullah Kıyıklık, Sadık Yakut, lar Birliği (TYB) Başkanı İbrahim Ulvi Yavuz, Avrasya Ya-
hatırlanacak, seçkin eserleriyle yaşamaya devam edecektir.
Mustafa Akış, Ayşe Türkmenoğlu, İlhan Yerlikaya, Cem zarlar Birliği Başkanı Yakup Ömeroğlu, TYB Konya Şb.
Gurbette geçen uzun ömrüne birçok ölümsüz eser sığdıran Cengiz Dağcı’ya Allah’tan rahmet diliyor, ai-
Zorlu, Mustafa Balığlu, Kerim Özkul, Tolga Çandar, eski Başkanı Bekir Şahin, TYB İstanbul Şb. Başkanı Hüseyin
lesine, kardeş Kırım Tatar halkına, sevenlerine ve edebiyat dünyamıza başsağlığı dileklerimi iletiyorum.”
milletvekilleri Hasan Celal Güzel ve Nevzat Köseoğlu, Emiroğlu, yazarlar Belkız İbrahimhakkıoğlu, Ahmet
BBP Genel Başkanı Mustafa Destici ve BBP eski Baş- Haluk Dursun, Nazlı Eray, Yavuz Bülent Bakiler, Cahit
kanı merhum Muhsin Yazıcıoğlu’nun eşi Gülefer Yazıcı- Koytak, Mümtazer Türköne, Beşir Ayvaz, Fehim Taş-
oğlu Kırım’a geldi. tekin, Hüseyin Öztürk ve Ahmet Tarık Çelenk, Cengiz
Dağcı’yı son yolculuğunda yalnız bırakmadı.
Heyette yer alan üst düzey bürokratlar arasında Cum-
hurbaşkanlığı Genel Sekreteri Prof. Dr. Mustafa İsen, Kırım derneklerinden; Derneğimiz Genel Başkan Ve-
Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez, THY kili Tuncer Kalkay, Genel Sekreteri Oya Deniz Çongar, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Taziye Mesajı
Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu, TİKA Başkanı Genel Muhasibi Nurten Bay, İstanbul Şubesi Başkanı
Dr. Serdar Çam, Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Celal İçten, Eskişehir Kırım Derneği Başkanı Mesut Ör,
“Türk yazı dünyasına pek çok eser kazandıran değerli yazar Cengiz DAĞCI’nın vefatını derin bir teessür-
Emel Kırım Vakfı Başkan Vekili Niyazi Elitok, Türk Dün-
Toplulukları Başkanı Kemal Yurtnaç, Başbakanlık Ba-
le öğrendim. Eserlerinin büyük çoğunluğunu Türkiye Türkçesi ile kaleme alan Kırım-Tatar roman yazarı
yası vakıf ve derneklerinden; TÜRKSOY Genel Sekreteri
sın Yayın Enformasyon Genel Müdürü Murat Karaka-
Cengiz DAĞCI, yazdığı eserlerle Türk dilinin gelişmesine hizmet etmiş ve bu sayede Türkçe konuşan top-
Düsen Kaseinov, Türk Ocakları Genel Başkan Yardım-
ya, BBP Genel Başkanı Mustafa Destici, Kütüphaneler luluklar arasında bir kültür köprüsü kurmuştu. Uzun yıllar vatanından ayrı yaşamak zorunda kalan ve
cısı Prof. Dr. Sacit Turanlı, Eskişehir Türk Ocağı Başkanı
Yayım Genel Müdürü Onur Bilge Kula, Milli Kütüphane gurbette vefat eden değerli yazar Cengiz DAĞCI’ya Allah’tan rahmet, başta kardeş Kırım-Tatar halkı olmak
Nedim Ünal, Bilim ve Sanat Vakfından Fikri Kançal ve
Başkanı Tuncel Acar, Yunus Emre Vakfı Genel Müdü- üzere tüm edebiyat camiasına başsağlığı diliyorum.”
Nicole Kançal resmi heyette yer aldılar.
rü Prof. Dr. Ali Fuat Bilkan, Bahçesaray ile kardeş olan
Eskişehir Odunpazarı Belediyesinin Başkanı Burhan TRT, Anadolu Ajansı, İhlas Haber Ajansı, Doğan Haber
Sakallı yer aldı. Ajansı ve Cihan Haber Ajansı gibi Türkiye’nin önde ge-
len basın kuruluşları cenaze törenlerini yansıtmak üze-
Bilim dünyasından ise Prof. Dr. İlber Ortaylı, Bilkent Üni-
re Kırım’a geldiler.
versitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakan Kırımlı, Akdeniz
Üniversitesi Rektörü İsrafil Kurtcephe, Karatay Üniver-
12 / TEMMUZ-ARALIK 2011 / 21. SAYI TEMMUZ-ARALIK / 21. SAYI / 13
M
R
A Tarihi Kabakçı Konağı’nda E
G R
N YE
O M
Z Ç CENGİZ DAĞCI Anıldı B
Nİ AŞ
E K
D U
A R
Y T
O
Qırımtatar
Edebiyatınıñ Tarihı
Qısqa Bir
Nazar
Fazıl, Riza & Nagayev, Safter, Qırımtatar
Edebiyatınıñ Tarihı-Qısqa Bir Nazar,
Qırım Devlet Oquv-Pedagogika Neşriyatı,
İ
kinci Dünya Savaşını her yönüyle yaşayan; 1940 jını, Bakan Danışmanı Hamdi Turşucu konuşması
ISBN: 966-7283-89-5, Akmescit, 2001
yılında ayrılmak zorunda kaldığı Vatanı Kırım'ı ba- ile verdi. Gazi Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri
sılmış 25 adet kitabında yaşatan; Türkiye'ye hiç ve Edebiyatları Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zu-
gelmemiş ve Türkçe eğitim almamış olmasına
hal Yüksel Cengiz Dağcı'nın yaşamını anlatan bir E
debiyat tarihi hazırlamak; bilindiği gibi Türk edebiyatı tarihi araştırmaları, tezkirecilik gele-
rağmen bütün eserlerini Türkiye Türkçesi ile ka-
konuşma yaptı. Kırıkkale Üniversitesi Yeni Türk çok meşakkatli, tarihi hazırlanan edebi- neğinin aşama aşama genişleyerek 19. yüzyıldaki
leme alan; Türk dilinin gelişmesine yaptığı önemli
Edebiyatı Bölümü Öğretim Görevlisi Prof. Dr. İbra- yatın ve o edebiyatın ait olduğu dilin ya- bazı eserlerde Türk edebiyat tarihine dair bilgilerin
katkılar nedeniyle pek çok ödüle layık görülen, uzun
him Şahin ise Dağcı'nın romanlarındaki Kırım tas- pısını çok iyi bilmeyi zorunlu kılan, belki yer almasıyla ilerlemiştir. Abdülhalim Memduh’un
yıllardan beri yaşadığı Londra'da22 Eylül 2011 tarihin-
de yıllarca araştırılması gereken bir iş-
virlerinden söz etti. Son olarak Gençlik Komisyonu 1888’de yazdığı “Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye” ese-
de vefat eden yazar Cengiz Dağcı anısına 20 Ekim 2011
tir. Geçmişten edebiyat tarihinin yazıldı-
üyemiz Hatice Kandım babası rahmetli şair Yunus rinde ilk kez bu adın bir esere verilmesiyle ede-
Perşembe akşamı saat 19.00'da Genel Merkezimiz
ğı tarihe kadarki eserleri araştırmak, incelemek,
Kandım'ın Cengiz Dağcı ile ilgili anılarını anlatan biyat tarihçiliği hız kazanmıştır. O günden bugü-
tarafından, Tarihi Hamamönü Kabakçı Konağı'nda bir
tasnif etmek ve yazıya geçirmek büyük bir özve-
son derece duygusal bir konuşma yaptı. ne Fuat Köprülü’den Ahmet Hamdi Tanpınar’a,
anma toplantısı tertip edildi. ri ister. Bu özveriyi sağlama zorluğunun yanında
Tanpınar’dan Agâh Sırrı Levent’e kadar pek çok
Dua ile başlayan anma toplantısına derneğimiz Gecenin bitiminde bir sonraki toplantıda buluşmak belli tarihlerde toplumu ve dolayısıyla da edebiyatı
araştırmacı, edebiyat tarihi kitabı hazırlamıştır.
üyeleri, vatandaşlarımız ve gençlerin ilgisi büyük- üzere savluqlaşıp ayrılan üyelerimiz tadına doyama- etkileyen olayları göz önünde bulundurarak edebi-
yatı çeşitli devirlere ayırmak, şair ve yazarları ha- Genel olarak Türk edebiyatı tarihi çalışmalarına
tü. Meclisteki çalışmaları nedeniyle toplantıya ka- dıkları konuşmaların tekrarını temenni etti.
yatlarının yanında eserleriyle birlikte de düşünerek göz attıktan sonra ve “Qırımtatar Edebiyatı Tarihı”
tılamayan Kültür Bakanı Ertuğrul Günay’ın mesa-
bu dönemlere göre sınıflandırmak tahlil ve sentez isimli eser hakkında bilgi vermeden önce Kırım
yapma yeteneği olmadan mümkün olamaz. Tatar edebiyatı tarihi çalışmalarını da incelemek
14 / TEMMUZ-ARALIK 2011 / 21. SAYI TEMMUZ-ARALIK 2011 / 21. SAYI / 15
dönemler alt başlıklara da ayrılmış. Belli dönem- Dr. Ahmed İhsan Kırımlı
K
lerde gelişen edebî türler, olaylar alt başlıklar ha- IR
“Qırımtatar Edebiyatı linde verilmiş ve bu başlıklar altında bu türler ve Edebiyat Yarışması IM
B
Ü
hadiseler hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiş. Ayrıca
Tarihı” adlı eser, Kiril L
T
“Sürgünlik Devri Qırımtatar Edebiyatı” şiiriyet ve 2010 Yılı Ödülleri Verildi EN
alfabesi kullanılarak nesir olarak ayrı başlıklarla değerlendirilmiş. Bir
dönemde edebiyat hayatına ilk adımını atıp devam
Kırım Tatar Türkçesi ile
eden dönemde de eser veren şair ve yazarlar, her
iki dönem içinde de ele alınmış. İçindekiler bölü-
hazırlanmış ve Kırım’da
müne bakıldığında iki dönem içinde de bu isim-
basılmıştır. leri görmek mümkün hale getirilmiş. Böylece bir
edebiyatçının hangi dönemde veya dönemlerde
olduğunu bulmak ve yıllar içerisindeki değişikliğini
gerektiğini düşünüyoruz. Gazete ve dergilerde ya- görmek kolaylaşmış.
yımlanan makalelerin yanında kitap olarak basılan
Sekize ayrılan her dönemin özelliği şair ve yazar
eserler önem arz etmektedir. Hamdi Giraybay’ın
tanıtımına geçmeden önce verilmiş. O tarihlerin
“Kırım Şairleri”, Bekir Sıtkı Çobanzade’nin “Qırım-
sosyal ve siyasi durumu, edebiyatta gelişen türler
tatar Edebiyatınıñ Soñ Devri”, Timur Useinov’un
ve nitelikleri edebî durumla harmanlanarak anla-
“Qırımtatar Edebiyatınıñ Orta Asırlar Devri” isimli
tılmış. Kırım Tatar edebiyatının neden bu dönem-
eserleri belli başlı araştırmalardandır. Bu çalışma-
lere ayrıldığının anlaşılması için yeteri kadar bilgi
lar Kırım Tatar araştırmacılar tarafından hazırla-
verilmiş.
nanlardır. Bunların dışında Türkiye’de yapılan pek
çok mühim araştırma da bulunmaktadır. Şair ve yazarların hayat hikâyeleri, edebî kişilikleri
ayrıntılı olarak işlenmiş. Ancak örnek eserler çok
“Qırımtatar Edebiyatı Tarihı” adlı eser, Kiril alfabesi
az verilmiş. Şairlerin genellikle bir şiiri yer almış,
kullanılarak Kırım Tatar Türkçesi ile hazırlanmış ve
yazarların ise hikâyelerine yer verilmemiş. Yazar-
Kırım’da basılmıştır. Riza Fazıl ve Safter Nagayev’in
lar veya şairler hakkında bilgi sahibi olduktan son- D
r. Ahmed İhsan Kırımlı Edebiyat Yarışma-
ortak çalışmasıyla meydana gelen ve 640 sayfadan
ra onların bir eserini görmek, onların düşüncelerini
sı 2010 Yılı Ödülleri 22 Haziran 2011 tari-
oluşan eser, kitabın neşrini sağlayan Kırım Mü-
anlayabilmek açısından önemli olmasına rağmen hinde Kırım Akmesçit’te bulunan Kırım
hendislik ve Pedagoji Üniversitesinin rektörü Prof.
bu ayrıntı atlanmış. Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesinde
Dr. Fevzi Yakubov’un yazarları tebrik etmek ama-
(KMPÜ) yapılan törenle takdim edildi.
cıyla yazdığı “Edebiyat-Halqnıñ Yüregi” yazısı ile Sadece Kırım içerisinde eser verenler değil, Kırım
başlıyor. Sonrasında “Müelliflerden” isimli ön sözde Tatar diasporasında eser veren isimler de “İcrette Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma
Fazıl ve Nagayev eseri meydana getirme aşama- Doğğan Qırımtatar Edebiyatı” başlığı ile verilmiş. Vakfı’nın katkılarıyla Derneğimiz Genel Merkezi tarafın-
dan düzenlenen ve Genel Başkanımız Dr. Ahmed İhsan
larını ve kitapta nelere yer verdiklerini ifade etmiş- Böylece diaspora ve Kırım arasındaki edebî fark-
Kırımlı’nın adını taşıyan yarışma ile şiir alanında yete-
ler. “Qırımtatar Edebiyatınıñ İrmak Başları”nda Riza lılıkları yahut benzerlikleri görmek mümkün hâle
nekli gençler ödüllendirildi.
Fazıl, o güne kadar Kırım Tatar edebiyatına katkı gelmiş.
Törenin takdimi Genel Sekreterimiz Oya Deniz Çongar
sağlayan araştırmacıları yâd etmiş. “Qırımtatar Kırım Tatar-Türk Edebiyatının en önemli araştır-
ve KMPÜ Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı Öğretim Üyesi Dr.
Edebiyatınıñ İrmak Başları” başlığının altına “Kiriş macılarından ve mihenk taşlarından olan Safter
Leniyar Selim tarafından yapıldı.
söz yerine” notunu düşmüş, konuya girişi bu bö- Nagayev ve Riza Fazıl, yazar, derleyici, tercüman ve Törene Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı ve Ukrayna
lümde yapmış. daha pek çok özelliği taşıyor. Bu iki ismin hazırladı- 22 Haziranda yapılan törene Genel Başkan Vekilimiz Milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Kırım Özerk
Tuncer Kalkay, Yönetim Kurulu Üyemiz ve Kırım Vakfı
Yazarlar, Kırım Tatar edebiyatını sırasıyla “Qadimiy ğı bu eser, “Yıldız” dergisinin 1988-1989 tarihindeki Cumhuriyeti Sürgünden Dönen Vatandaşlar ve Etnik
Başkan Vekili Murteza Esenkal, Genel Başkan Yardım-
Devir Qırımtatar Edebiyatı”, “Altın Orda Devri Qırım- sayılarında çıkan yazıların toplanıp genişletilme- İlişkiler Komitesi Başkanı Edem Dudakov ve Başkan
cımız Namık Kemal Bayar, Genel Sekreterimiz Oya
tatar Edebiyatı”, “Hanlıq Devri Qırımtatar Edebiya- siyle oluşturulmuştur. Uzun süren araştırmaların Deniz Çongar, Genel Muhasibimiz Nurten Bay, Genel Yardımcısı Emine Avamileva, KMPÜ Rektörü, Prof. Dr.
tı”, “Rus İstilâsı Devri Qırımtatar Edebiyatı”, “Uya- eseri olan bu kıymetli çalışmayı hazırladıkları için Veznedarımız Şükrü Aktaran, Yönetim Kurulu Üyemiz Fevzi Yakubov, Kırım Tatar şairleri, yazarları, KMPÜ öğ-
retim üyeleri ve öğrencileri katıldı.
nuv Devri Qırımtatar Edebiyatı”, “Qırımtatar Sovet Riza Fazıl’ı tebrik ediyor ve bu vesileyle Merhum Şükrü Bilgili, Denetleme Kurulu Üyemiz Serdar Günö-
Edebiyatı”, “Sürgünlik Devri Qırımtatar Edebiyatı” Safter Nagayev’i de rahmetle anıyoruz. nü, Tekirdağ Şube Başkanımız Fatih Erge, Kocaeli Şube Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı ve Ukrayna Milletvekili
ve “Vatanğa Avdet Devri Qırımtatar Edebiyatı” ol- Başkan Yardımcımız Caner Toplu, Kadınlar Komisyonu Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, konuşmasında gençler
mak üzere sekiz başlık altında tasnif etmişler. Bu Başkanımız Necla Kalkay ve Kırım Bülteni Editörümüz arasında Kırım Tatar dilinin yaygınlaştırılması amacıyla
Meryem Başkurt’un da bulunduğu heyet katıldı. yapılan bu yarışmanın önemini vurguladı.
16 / TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 21. SAYI TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL 21. SAYI / 17