Table Of Content
Friedrich Nietzsche
Çeviri: Korkut Ata
İlgi kültür sanat
Cep Yayın No: 10
Böyle Buyurdu Zerdüşt
Friedrich Nietzsche
Genel Yayın Yönetmeni / Ahmet İzci
Çeviri / Korkut Ata
Editör / Taner Dileklen
İç Tasarım / Adem Şenel
Kapak Fotoğrafı / Dr. Serhat Demiroğlu
Kapak / Yunus Karaaslan
T. C. Kültür Bakanlığı Sertifika No:14111
© İlgi Kültür Sanat Yayıncılık 2010
İlgi Kültür Sanat Yayıncılık
Çatalçeşme Sokak. No: 27/10
Cağaloğlu / İSTANBUL
Tel: 0212 526 39 75
Belgegeçer: 0212 526 39 76
www.ilgiyayinevi.com
[email protected]
BİRİNCİ BÖLÜM
***
ZERDÜŞT’ÜN BAŞLANGIÇ SÖYLEVİ
1
Zerdüşt otuz yaşındayken yurdunu ve yurdunun gölünü
bırakarak dağa çekildi. Orada on yıl boyunca bıkmadan,
usanmadan ruhunu dinledi. Ama sonunda gönlünde bir
değişiklik duydu. Bir gün tan kızıllığında kalktı, güneşin
karşısına geçti ve ona şöyle seslendi:
“Ey büyük yıldız, aydınlatacak bir şeyin olmasa yazgın ne
olurdu? On yıl var ki buraya, mağarama çıkıyorsun. Eğer ben,
kartalım ve yılanım olmasaydık ışığından ve yolundan
bezerdin. Fakat biz her sabah seni bekledik. Işığının fazlasını
aldık ve bunun için seni kutsadık. Bak; ben, fazla bal toplamış
arı gibi uzanacak ellere muhtacım.
İnsanlar arasında akıllılar deliliklerine, fakirler de
zenginliklerine bir defa daha sevininceye kadar
armağanlarımı paylaştırmak istiyorum. Bunun için aşağılara
inmeliyim. Nasıl ki sen cömert yıldız, akşamları denizin
arkasına iniyor ve arka dünyaya ışık götürüyorsan ben de
senin gibi, inmek istediğim insanların aralarına inmeliyim.
Ey, en büyük mutluluğu bile kıskanmadan görebilen tok göz,
beni kutsa. Taşmak isteyen kadehi kutsa ki içinden su, altın
gibi aksın ve mutluluğun parıltılarını her tarafa taşısın. Bak,
bu kadeh yine boşalmak, Zerdüşt yine insan olmak istiyor.”
Zerdüşt’ün inişi böyle başladı.
2
Zerdüşt, yalnız olarak dağdan aşağıya indi ve kimse ile
karşılaşmadı. Fakat ormanın içine girince karşısına yaşlı bir
adam çıktı. Bu adam ormanda kök toplamak için kutsal
kulübesinden çıkmıştı. İhtiyar, Zerdüşt’e şöyle seslendi:
“Bu yolcu bana yabancı gelmiyor, bir kaç yıl önce buradan
geçmişti. Adı Zerdüşt’tü, fakat o değişmiş. O zaman külünü
dağa götürüyordun, bu gün ateşini vadilere mi taşımak
istiyorsun? Kundakçılık cezasından korkmuyor musun? Evet,
Zerdüşt’ü tanıdım. Onun gözü saftır ve ağzında hiçbir kin
gizlenmez. Dans eder gibi yürümesi ondan değil mi? Zerdüşt
değişmiş, Zerdüşt çocuk olmuş. O uyanıktır; şimdi uyuyanlar
arasında ne yapacak? Yalnızlıkta iken bir deniz içindeymiş
gibi yaşıyordun ve deniz seni taşıyordu. Şimdi ne yazık ki
karaya çıkmak istiyorsun. Ne yazık ki gövdeni yine kendin
sürüklemek istiyorsun.”
Zerdüşt cevap verdi: “İnsanları seviyorum.”
İhtiyar dedi ki; “Benim ormana ve yalnızlığa çekilişim neden,
insanları pek çok sevdiğimden değil mi? Şimdi tanrıyı
seviyorum. İnsanları sevmiyorum. İnsan, bence oldukça eksik
bir şeydir. İnsan sevmek beni yok edebilirdi.”
Zerdüşt dedi ki; “Ne diye sevgiden bahsediyorum, ben
insanlara bir armağan götürüyorum.”
İhtiyar; “Onlara bir şey verme. Onlardan al, daha iyi.
Onlardan bir şey al ve onlarla beraber taşı, daha iyi. Bu
onların hoşuna gider, yeter ki senin hoşuna gitsin. Eğer ki
onlara bir şey vermek istersen sadakadan başka bir şey verme.
Ve bunun için de onları dilendir.” dedi.
Zerdüşt; “Hayır” dedi. “ben sadaka vermem. Sadaka verecek
kadar fakir değilim.”
İhtiyar, Zerdüşt’e güldü ve şöyle dedi:
“Öyle ise hazinelerini kabul ettirmeye bak. Onlar yalnızlığa
çekilenlere karşı güvensizdir ve bizim, armağan vermek için
geldiğimize inanmazlar. Bizim, sokaklardaki adımlarımız
onlara çok sessiz gelir. Gece, güneşin doğmasından çok önce,
yataktayken, bir adamın ayak sesini işitseler kendi kendilerine
‘bu hırsız nereye gidiyor?’; diye sorarlar. İnsanlara gitme,
ormanda kal. Hayvanlar arasına gitsen daha iyi. Neden benim
gibi olmak istemiyorsun? Ayılar arasında ayı, kuşlar arasında
kuş.”
"İhtiyar, ormanda ne yaparsın?” diye sordu Zerdüşt. İhtiyar
şöyle dedi:
“Ben şarkılar besteleyip söylerim ve şarkılar bestelerken
güler, ağlar ve söylenirim. Böylece tanrıyı överim. Şarkı
söyleyerek, ağlayarak, gülerek tanrıyı, kendi tanrımı överim.
Şimdi söyle bakalım bize getirdiğin armağan ne?”
Zerdüşt, bu sözü işitince ihtiyarı selamladı ve şöyle konuştu:
“Size verecek neyim olabilir? Bırakın, çabuk gideyim de
sizden bir şey almayayım.”
İhtiyarla Zerdüşt iki çocuk gibi, gülüşerek ayrıldılar.
Zerdüşt, yalnız kalınca kendi kendine söylendi: “Nasıl oluyor
da ormandaki bu kutsal ihtiyar, tanrının ölmüş olduğunu daha
işitmemiş bulunuyor?”
3
Zerdüşt, ormanın eteklerinde bulunan en yakın kasabaya
vardığında halkı, bir ip cambazını seyretmek için geldikleri
pazar yerinde toplanmış buldu. Zerdüşt halka şöyle seslendi:
“Ben size ‘İnsanüstü’nü öğretiyorum. İnsan, aşılması gereken
bir şeydir. Onu yenmek için ne yaptınız? Şimdiye kadar bütün
varlıklar kendilerinden üstün bir varlık yarattılar. Siz bu
büyük yaratışın gerisinde mi kalacaksınız? İnsanı aşacağınız
yerde hayvanlığa dönmeyi mi tercih edeceksiniz?
İnsana göre maymun nedir? Gülünecek veya acı bir utanç
verecek bir şey. İşte insan da ‘İnsanüstü’ne göre böyle
olmalıdır. Gülünecek veya acı bir utanç verecek bir şey. Siz,
solucandan insanlığa kadar yol aldınız ve içinizde birçok şey
hâlâ solucandır. Bir zamanlar maymundunuz ve şimdi bile
insan, her maymundan fazla maymundur.
İçinizde en yetkininiz bile, yalnız bir ot ve hayal karışımıdır.
Ben sizin hayalet veya ot mu olmanızı isteyeyim?
Bakın size ‘İnsanüstü’nü öğretiyorum.
‘İnsanüstü’ dünyanın, yaşamın amacıdır. İradeniz demelidir
ki: “‘İnsanüstü dünyanın, yaşamın amacı olmalı.”
“Size yalvarıyorum kardeşlerim, dünyaya, yaşama sadık kalın
ve size öbür dünya ümitlerinden bahsedenlere kanmayın.
Bunlar bilerek veya bilmeyerek zehir saçanlardır.
Bunlar, yaşamı aşağı görenlerdir, ölüm halinde olanlardır ve
kendileri zehirlenmişlerdir. Yaşam, bunlardan usanmıştır.
Bırakın gitsinler.
Bir zamanlar tanrıya isyan, en büyük günahtı. Fakat tanrı öldü
ve onunla birlikte bu günahlar da öldü. Şimdi en korkunç şey,
yaşama karşı günah işlemek ve ‘bilinmesi mümkün olmayanı’
yaşamın amacından üstün tutmaktır.
Bir zamanlar ruh, bedeni aşağılardı ve o zaman bu
küçümseme büyük bir beceriydi. Ruh; bedeni cılız, çirkin ve
aç görmek isterdi ve böylece bedenden ve yaşamdan
sıyrılmak isterdi.
Ah, bu ruhun kendisi cılızdı, çirkindi ve açtı; işkence de bu
ruhun şehvetiydi.
Fakat kardeşlerim, siz söyleyin; bedeniniz ruhunuz hakkında
ne diyor? Ruhunuz, fakirlikten, kirlilikten ve acınacak bir
rahat düşkünlüğünden meydana gelmiş değil midir?
Gerçekten, insan kirli bir nehirdir, kirli bir nehri kirlenmeden
içine alabilmek için bir insanın deniz olması gerekir.
Bakın, size ‘İnsanüstü’nü öğretiyorum. O, işte bu denizdir ki
içinde büyük küçümsemeniz batabilir. Görüp
geçirebileceğiniz şeylerin en büyüğü nedir? Bu büyük
küçümsemenin zamanıdır. Mutluluğunuzun, aklınızın ve
erdemlerinizin de size iğrenç geleceği zamandır.
“Benim şansım nedir ki? O; fakirlik, kirlilik, acınacak bir
rahat düşkünlüğü. Fakat yazgım varlığına sahip çıkmalıydı”
diyeceğiniz zamandır.
“Benim aklım nedir ki? O; bilgiye karşı bir aslanın yiyeceğine
duyduğu şiddetli isteği duyuyor mu? O; fakirlik, kirlilik
acınacak bir rahat düşkünlüğüdür.” diyeceğiniz zamandır.
“Benim erdemim nedir ki? O, henüz beni çıldırtamadı. İyilik
ve kötülüklerimden ne kadar bıktım. Bunların hepsi
yoksunluk, kirlilik ve acınacak bir rahat düşkünlüğüdür.”
diyeceğiniz zaman.
“Benim adaletim ne ki? Alev ve kömür olduğumu
görmüyorum. Oysaki adil olan, alev ve kömür olur.”
diyeceğiniz zaman.
“Benim acımam nedir ki? Acıma, insanları sevenin çakıldığı
bir çarmıh değil midir? Oysaki benim acımam henüz bir
çarmıha gerilmedi.” diyeceğiniz zaman.
Böyle konuşuyor, böyle bağırıyor muydunuz? Ah sizin böyle
bağırdığınızı bir işitebilsem!
Günahınız değil, kanaatkârlığınız göklere haykırıyor.
Günahınızın içinde bulunan cimriliğiniz göklere haykırıyor.
