Table Of ContentPFT'FP
- - - - ___,,,
(
,/ ,,
'
.· ..,- )
,.
•. ..· �.
SUNUŞ
sky,a lnıyzactaı arlıam nınkdaarkair lardıemğıbizildçr ao k
lanvdeah angaü ndeelyilke mleribmiilkzead er şıçmııkzaan
irka vroalmm askıanraş çıonğ,ku e zo nut anımltaamö,al kç
mekv ed eğerleenkdtvieer h matttaan ımazkotrkal ç uekzer.i
Yatıdrüınmy asöınndıgene ldeünş ürnlüerivnedT ehneJ ouronfa l
PortfolDieor giskiunriunc u ePdeittLeö.rBr eür nstbeuirnab diaz e
ışınkı tkaernk onuykaı şkıbrtiıtrce ızy laek lyaoşr"ı:M odezranm an
larklaar anlık çgaeğçlamariraş s ınadnaaçk iiz gtiayni.ı mldaeyvan
rimfickii irn,s arniısnkk oin tarlotlaı lnaa roankah ükmetmeöyğir en
mesidBiöry"l.e tcaer,iE hs,kYi u nandbaenr siü regeTlaennr ıların
kapriis lvaeerr zuillaoerl ıu şmaint olooljaiykml aanruz mesoil mak
taçn ıkıöpl,ç esne,ç imyianpiav nek aderhiünkem edöezng übra
ğımsiınzs ano�ğ löyuknüusüdnoeğ ru yaeçlak"reR.ni sikciandi ıl"e
sigtoarcılsıekrtmaanpy iey asalmaürhıennad,i vselb iiğlei kmaed ar
tüma lanların temelleri atılmıştır.
Bernnst,"e RiisOkliğana nüsTtaür iahlibt"a şlçıkallıı .şsmı;ıngdea,
lecegğöir menmiünm küonl madığını ancadko ğorhluea sılıkların
saplandığıt abhimliinnlmeestrei lc easkinıkdlaelr ıa rallaarry aakş a
mımızkıonn trokleünndeüi l imgiezçei rebileicleeğriim Hisezüir er.
pimikzaibna bceal sleiz gilerib uk oolnduudyğaau,z taerk eryleeği
nidekne eştfmeikd diasdıenğdial dirb;u s aonndc earket caer mtaışlı
ves oyukta vra1mS ıOnO 'lebrudy eannd aü şünüvrelm eart ematikçi
lerkiant kiılsneıa sgıell iştbieğlyilaniki l,a vşeıt me knikvelb eurni
largıenr çek hauyyagtutlaakmiae ldaerbbıiinm rıe tin akiıçciınldeı ğı
önümüszeer er.
Bur enkvlemi e raköylkıü nüinç inEdsekY iu nafni lozoflarından
Arampa temaçtiilektrüec,c arlbairldaiadmna mladrüışnüaln,eü rrden
kumarbazldüanryaa,cb ainl eind ehalaridsamnai z d uyulmaunşc ak
geleckeakr şısıiçn adraeksizliçğöizmüimvz ees eçenekylaerra tma
yönündvee rilmmüicşa deeylek atkıollamruıbş i çro kk işilriağset lı
yoruz":R öneskaunmsa rbazı Caornduia znloe,yg eeno metrPiacsic al
veH ukukçu FePromrtaR to,y al ManastırDıa nKieBeşelirn şoluelri,
liv e amcası kjeatcuoGmba ,u svse ç enebaz QuetelYeotn, şakacı
NeumanKne,y nevse s ıkıMcoır getnesrnd,i ndDaer Moivverb ei li
nemezKcnii ghötz,l küo nuşaBnl acvkeg evezSec holKeesn,n eAtr
rowv eH arryM arkow.i..t hz"e psriik s kavmraınıanl gılanmzaasını
raorl asılığkıanzdaanfnçıs ratıknaad,e vre k ısmetgteelne ceiğlei şkin
olasıdlaıyğaasl oıfi sttiakhem inelv eeç raresizltiekrtceidnhö en üştür
müşldeirr.
Biarn lammdoad ernf inatneso riskiönkienn idnoeğ ruuz anabnu
tarçiahl ışmasrıansdyao nelalnilğaiilmneıs eçimlerviemk iazria rları
mızı açıklraamsyaodnae lslıinğıirnsl üarreıkç,le iv residnodlea şılan
temaloalra rsaukun luyoYra.z aFri,b onascacyiı laroıynudnat ne ori
sinpeo,r tföçye şitlendirmoepssiinyfdoyienan t lamaksaındaa kra nti
tatailfa ndçaakliı şamrabıli rbirbianğel arken,p arbuanloael la rbauk
yaklaşımvlaarrsıany ımlavreı snıırn lıarısonrıg luayaKne ynes'ten
Kahnemna'dai ğekrı yıddaükşiü nlüerrdiei hmaelt miyor.
Bemstein, kdiotkavupezs ayımsaıkza lesyaeh ibpi bri liamd amı
olmanöıtne sin4d0ye ı ldWıarl Slt reetç'adleı şmainl,y arldaorlcaar
lıpko rtfyöleyröin etveend anışmahnilzımke tvleerreibn i ury gula
macıB.u n ederı,lk eitapttaar ih boçyeuşnictal i dönemlerde yaşamış
düşünlüerrbiunl uşalraarsıı bnadğal aanğtlıau rsıt alöırküllakü ernv e
ÖmerH ayaym'daFnl orenNciegh tineg'auelz a�anö yklüerbluen lar
renklendirairlkiparl kaennd,ap kiiya dsian amiklenraisngıielnl iştiği
niv ep iyasalarridsaykkö in etiamlia nındyaeknii likdlüeşrüinnc e
dünyasınidzadküiş üimi llenera seıtlk ileişçiimn de oldduayğ aunu
kındainz leyebriulzi.y o
Riskka vramtınaın ımlakmaadka r yoanşua mımıyzedrayl eir ine
oturtmakdtaza o rlçuekk erBiizyr.a ndaonn uk ontreotlm eyçea lışır,
diğeyra ndadna o nuns ırnlıarıgnedzai rımektkeenn dimailzıik oya
mayız. FED ABlaaşGnke aennıs pan1'99ı4ny ılınydaap tıbğiırk o
nuşmadaal tıçniız digğiib1 i1 k .i.m.i lbearnik ammıüzf eşttlierignöin
.
revlerbiannkiani flaslaarzıanlıt mhaakt,tt aa mameonrt adakna ldır
mako lduğuönnue s ürmektefdakiart, bednüişmü enmceg öreb,u
görüyşa nılştRıirs.ak ml ayai steokllmia ske rbepsity aeskao nomile-
9
rinbiünyü mesintdeem eöln emt aş.ı.Br.ü t ün tasarruvfe o snahipleri
laraar acıeldıeknf inaknusr umlsaardıe crei sikzms enkudle ğerlere
yatırım ytaapkitdrıdğeeı,k onominiiçne rdbiüğyiü mep otansiyeli
hiçbziarm ahna yagteaç emz."
Bütübnu ö ykünüann at emastıa,n ıştıkğaıhmrıazm anloalraısnı
lıtke orisibnadşelna yakraankt itaaltainfde lad eet tikleri başarıların
veo rtaykao yduklabruıl uşlsaornı4 n5 0yı ilç inudyeg arlığın ilerle
mesinyiönr nügesibniiç iemnldirmoilşm alarMıüdhıern.d istlıipbk,i,
limf,ni ansi,şd ünyahsaıt tkaa muy önetimihnedreeks iyna şamıinlı
gilendkiarreanr bluagrü,gn e çmişbiimnls ieoll maktuazna ki,ç güdü
ve deneyidmalyearneau ns lulerinçdoekdn a hai ysio nuçlar veren
disipylöinntleim lere göre alınıyor.
Yaza,br uö ykdüeb isro nn oktkao ymaky eribniez uiy aroıry":r isk
yönetibmilii meis krii skleri adletnıeantlaiı mr kbeanz,e yne nrii sk
leyra ratmaktRaidsıykrö .n etimdiunyed uğumguüzv ebni zbia şka
türlü aglöazmea yacarğiısmkılüzes rtil eenymet eşveidke rB.ub irçok
açıdan faydaanlcıadskıi,rs temdreiksik lmeirkitna reıknlae medlee r
bulunmakktaaçnı nmagmeıerzk i.r". .
Risvke r isykö netikmaiv ramlabruaı çnıık lvıeka tnal aışrıllıekltea
alaanz s ayıda çbaluılnşummaak tadRıirsy.kö netikmoin usundlaiki
teratüçroüğnu nluüksldtaü z eym atematdiokllauek ademçiekv rele
rey önelmiekt inolledru ğguö ürlüBru. n edenlPee,t eBre rn�itne'ın
elinizkdietkaib ıfniaınnns v ey atırsıemk tönrdüekpir oefsyoneller
kadakro nuyillag hielrki e simdoeknu rhue deflevrek ebnku o nuda
kii lkka psamçlaıl ışomlaa rsaekk tördbeiklbigi ir ikikmaitnkeı bdua
lunurkseenr,m apyiey asalbaanknıaaşç ımıdzaaz enginlkiaktlaecra
ğınuım uyorum.
Saygılarımla,
Halim ÇUN
içindekiler
Sunuş 7
Teşekkür ıs
Giriş 19
1200KAD'ARE:
BAŞLANGIÇ
1.E skYiu nanR üzgarları
veZ arıRno lü 29
2. 1, IiIlKaI,d arK olay 41
1200-1700:
BİNLERCE ÇARPICIO LGU
3. RönesaKnusm arbazı 57
4. FransBıazğ lantısı 75
5. OlağanüsKtaüv raAmd amlarının
OlağanüsKtaüv ramları 91
1700-1900:
SINIRSIZ ÖLÇÜM
6. İnsaDno ğasGıö zÖ nüneA lındığında 191
7. AhlakKie sinlAikr ayışı 137
8. AkıldışıYlüıkğsıenYk a sası 175
9. Beynİin cinmAidşa m 175
10.Be zelyevleeT re hlikeler 197
11M.u tluluğDuonk usu 213
1900-1960:
BELİRSİZLİK BULUTLARI VE KESİNLİK TALEBİ
12.B ilgisizliÖğliçmüiszüi n 223
13. KökteFna rkBliırK avram 243
14.K aloDrıiş ınHdear Ş eySia yaAnd am 261
15.M eçhuBlo rsacıGnaırni Ypa kası 279
KANAAT DERECELERİ:
BELİRSIZıJGİKEŞFEDERKEN
16.D eğişmezYlainkı lgısı 303
17.T eorPio lis·ii 319
18.İ kincBialh islerin FSainsttaesmtii k 341
19.K argaşaByeık lerken 367
NOTLAR 377
BİBLİYOGRAFYA 391
15
Teşekkür
Rishka kkınbdiakr i taypa zmöan erios zia,m anlFarreP er esbsa ş
kanoıl amne rhumE ıwinG lickerg'edlamni şEtıwii.nm uazzabmi r
güçi,k nyae tenevğeki a rizymaan sıbtiarn insandı. yParofesyonel
tırımoclıa raska hip olduuzğuunms üredlein eyimkianfa,s ındaki
projegyeir çekleştiyremteemcbeei krv asıofl duğudnüuş ünmü,ş tü
fakatb enç ok geçmekdoekrnt,u ğugmi brii,s kNienw Y ork Borsa
sı'niışnl ekma tınbdaaş labyiıtpm edigğöirmnüiş tüm.
Konunun böylesionlem aüsgrıek nüitşü cüü.Ry idspks,i kolionj,i n
matematiiğsitna,t ivsett iağriineh indn e riynö nlerinnüefu ze diyor
duLiterrma utaüzzamvdeım anşetkloenru yla ilgili bhierr gün yeni
.
şeyleekryl oirduD.o layııylssae çioclim akz orundaydıYmi.n ed e,
önemlhie rhanbgiimr a lzemeantinl anomlımşa sıbniıkrnu ,s uvre ya
hatdae ğitla,r afımadlaınn mbıişrk ararın soolnduucğuui nnaa nıyo
rum.
Bup rojeödnec,e kkii taypa zmaat aklagröırmeab, a şkian sanal ar
çokd ahafa zlab ağımollıd umE.s kdio stlayraınnı ndçao,kç eşidtili
siplidnelnte arnımadıyğaıbma nicnıs andlaag re reekl eşetlgi,er rek
sey aratöınceır ilepraihybali eç ilymaerzd ımlbaurlduan duBluak re.z
aşçılsaaryııns aırtnıırm akke sinlfaiykdlaeol lıd .uK endilesroinnszeu
minnettarOınml.ao rl masabyudk ıi taopl mayacaktı.
Usulgeö reeş lee rvyea yıncıtleaşreak küernüs no ng elmegseir e
kiyoarn,c abekn buardae şimviey ayınchıemrık esötnecnea nmayı
terceidhi yomr.uÇ ünküa iotl duklyaerıro rası.
Heme şimh,e m dieşo rtağıBma rbahreap sdie bguö reivç iens as
olasna yıysaırza tfıickıki arv,r aamlks atkvıeo lumlu elgeetşditiri;r i
16
onune tkisyiannis ıtmanyearne deyseb istrae ykf bai lyeo kB.u nun
yanındyaa,ş amlarpırmoıjzeıgy öer deü zenlemebdaeşkair iılseır,l e
me ilkea oasr asınfadrakkyıia rattı.
JohnW iley'Mdyelne Tsh ompsopnr ojesdoend ereceödnee mliy
diU.z manb iyra yınoclıa röanke rilaelrmianhkie, ey canlliıd erliğinin
keyifnçiı karmvaepk r oefsyoln eyöneticiylairğairnldaebnnme anki m
içiany rıcalıktıW.i lMeyyl'edmsee'ksıiln e ktabşalşaırnıd,sa onn una
kadamrü mküno lahne rş ekilydaer dımleasriırngıe medEivlereert.t
Sims'riend aksiykoanruı,yş eırkl geörrim emyea rdımoclıuk renn,e ş
teri büyüuks tabliıkrku llal anmtaassıl akottaukrim amiıfaşd elerin
büyübkö lümüniüçne rizğaer avrerm edeyno k edilmseasğilnaid ı.
Birkakçi şgiö rebvi lincçionkiö rıt esinydaer dımlabrudlau ndu.
Sayısbıezk lenmeydoirku mvue öneriisçii Pne teDro ughteyr'ye
özellşiükklreab no rçyluum.Ma rkK ritzmyaınğ ınmlaat ematveii ks
tatisitşilke kmair şısıynordual mbaikl meny beirr ehbdeirR.i chard
RogalvsekD ia rtmouth'BdaakkeiKr ü tüphanesgiö'rneydvae p açna
lışmaar kadaşulzaarmkıe safelekr0dleany lıskalğalra yabraankas a
yıssıaza kta zandırRdiıclha'criö;nm eryta rdımlaalrmıannımı unt lu
l�ğui,y hiu ylmui zavceıy ardımseverdleie ğkilneinmne sidyalhea
daa rttMıa.rt iLne ibowkiittza biıçne rizğeirngii nlcmşutaizrzeanm
değerbliiar r mağaonl duR.i chavredE idtShy lilşal eerniz no ro ldu
ğu anlarydoar ulmbaikl meizk air aştıyrdmıaS.ct ıanlKeoyg elman
olasıalnıakl izi konbaunsauh nodcaa lyıakp arpaakh bai çildmeerzs
levre rdLie.o ra Klyaopruplemra bki lmezhleiyeğcia,n bıa,ş ladiışğiı
sonuna kadar gvöetd üarkmieksliii ğdieyabllie ra raştıarsmias tanı
olargaökr ev yaptı:
MollBya kerP,e teBrr odskRyo,b ertF ergusRoinc,h aGredi svte
WilliLaemei ltka slakkleasriıth laelri nodkeu madçao kb aşarılıydılar.
But aslakbliatrmbıii şmr a lzemedyöen üştürimçeiikrı h tiyacım olan
coşkusltua rotnıl avre dri.Aş ağıdaiksii mler deç alyıişnmea ma
önemlkia tkıbdual unduvleae rnd erişnü kranlahraıkem dıi yorlar:
KennetAhr rowG,i lbeBrats seWtitl,l iam BaZuamlomloB,ne rnstein,
DoriBsu llaPradu,Dl a vidsDoonn,a lDde weyD,a viDdu ranBda,r
barFao tinajtaomse,Fs r aser, GrReogg eHHrae ytr,t oVgi,c tHoorw e,
BertraJnadc qiullDaatn,i Kealh nemaMne,ry KentouMrairsi,Lo a ser
na,D ea.nL eBaroMni,c helLleeeH ,a rryM arkowiMto�r,t oMne yers,
JameNso rriTso,d dP etzeFlau,Sl a muelsRoonb,e rtS chilClhearr,l es
SmithsRoonb,e rtS olowM,e iSrt atmaMnar,t Sat eeRliec,h aTrhda ler,
17
JameTsi nslFerya,nT kr ainAemro,sT verskvyeM* a rivnoan N .W hit
man.
Sekiz tkaisşliat ğaımna mıonkıu madvae de uzemlaenş tivrei leri
önerileryianrdaernl anmasmaağmlıa masdoand erecceö mertd av
randBıu.k itabiıçne riğbii çvikemo in usunhdearb iraiy raıy röıv gü
yü hake diyoerk,s iikklleridsheei çbsiorr umluluykolkİa.şr tıoe n lar:
Theodo,rA eronson, BPreotdesrkJ yay,E liasbReorbge,rH te iblroner,
PeteKri ndeCrh,a rlKeisn dlebeMragrekKr r,i tzmvaenS tephSatni g
ler.
Buk itaybaız mac oşkusubnüuynü bkö lümünbüa naa şıladıkları
içimne rhuma nnemv eb abamİ,r mLa .D avivse A lleMn. B ernste
in'bai tre şekknüort uybliat iruimy.o r
PETERL .B ERNSTEIN
•61.v e1 7b.ö lümleörndeem lbii rro loül aAnm osT verskbyuk, i tabpa skıgyiar eceği
sırabdeak lenmebdiişrke kilödled ü.