SUSURLUK HAVZASI SU KALİTESİ İZLEME RAPORU Kış Dönemi, 2014

24 Pages·2014·1.41 MB·Turkish

by  Nisan, 2014

ÇEVRE VE ġEHĠRCĠLĠK BAKANLIĞI

ÇED ĠZĠN VE DENETĠM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
LABORATUVAR ÖLÇÜM VE ĠZLEME DAĠRESĠ BAġKANLIĞI

SUSURLUK
HAVZASI SU
KALİTESİ İZLEME
RAPORU
Kış Dönemi, 2014
Evsel ve Endüstriyel Kirlilik İzleme
Programı

Nisan, 2014

KIŞ
1
SUSURLUK HAVZASI SU KALİTESİ İZLEME RAPORU Kış Dönemi, 2014
SUSURLUK HAVZASI, SUSURLUK NEHRĠ

1. GĠRĠġ
2011 yılı Hükümet Programı ve Orta Vadeli Program (2012-2014) kapsamında “Çevrenin
Korunması” önemli ve öncelikli bir politika olarak belirlenmiĢtir. Söz konusu program
kapsamında, çevrenin korunması politikasının desteklenmesi için çevre mevzuatının etkin
uygulanması ve ölçüm, izleme, denetim, kontrol ve raporlama altyapısının etkinleĢtirilmesi
önceliklerine yer verilmiĢtir. Bu doğrultuda; Bakanlığımızca 2013-2017 yılları faaliyetlerini
içeren Stratejik Plan hazırlanmıĢ olup Hedef 2.14’de alıcı ortam izleme faaliyeti yer
almaktadır. Ayrıca, 644 sayılı (648 sayılı değiĢiklikle) KHK gereği alıcı ortamları izlemek,
buna iliĢkin altyapıyı oluĢturmak gerekmektedir.
Bu kapsamda Daire BaĢkanlığımızca 2012 yılında Evsel ve Endüstriyel Kirlilik Ġzleme
Programı (EKĠP) (2012-2013) hazırlanarak, Ergene, Küçük Menderes, Gediz ve Bakırçay
Havzalarında mevsimsel izleme çalıĢmaları yürütülmüĢtür. Yürütülen çalıĢma neticesinde
“Ergene, Küçük Menderes, Gediz ve Bakırçay Havzası 2012 Yılı Su Kalitesi İzleme Final
Raporu” yayımlanarak ilgili birimlerimize ve Ġl Müdürlüklerimize kirliliğe karĢı önlemlerin
alınabilmesi amacıyla gönderilmiĢtir. ÇalıĢma sonunda söz konusu havzalarda mevsimsel
izlenmeye devam edilmesi, Susurluk ve Sakarya Havzalarında da yoğun Ģekilde kirlilik
gözlenmesi neticesinde kirlilik tespitine yönelik nokta belirleme ve alıcı ortam izleme
çalıĢmaları ihtiyacına yol açmıĢtır. Bu kapsamda, ihtiyacın karĢılanmasına yönelik Evsel ve
Endüstriyel Kirlilik Ġzleme Programı (2013-2014) hazırlanmıĢ ve 2013 yılında Ergene, Küçük
Menderes, Gediz, Kuzey Ege Havzalarında su alıcı ortamı etki alanlarında Mobil Su ve Atık
Su Analiz Laboratuvarımız ile mevsimsel izleme, Sakarya ve Susurluk Havzalarında ise
numune alma noktası belirleme çalıĢmaları tamamlanmıĢtır. 2014 yılında ise; Evsel ve
Endüstriyel Kirlilik Ġzleme Programı (2014-2015) hazırlanarak Ergene, Küçük Menderes,
Gediz, Kuzey Ege, Sakarya ve Susurluk Havzalarında su alıcı ortamı etki alanlarında Mobil
Su ve Atık Su Analiz Laboratuvarımız ile mevsimsel izleme çalıĢması yapılmakta olup,
sahada yapılması mümkün olmayan parametreler ise Çevre Referans Laboratuvarımızda
incelenmektedir. Yapılan çalıĢmalar sonucu elde edilen veriler Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi
Yönetmeliği çerçevesinde değerlendirilmekte, ayrıca ilave parametreler de analiz
edilmektedir.
Bu raporda Susurluk Havzası’nda 2014 yılında kıĢ dönemi (17-21.02.2014) kapsamında
yapılan izleme çalıĢması sonucu elde edilen bulgular yer almaktadır.
Çevre ve ġehircilik Bakanlığı, ÇED Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Laboratuvar, Ölçüm ve Ġzleme Dairesi
BaĢkanlığı
2
SUSURLUK HAVZASI SU KALİTESİ İZLEME RAPORU Kış Dönemi, 2014
2. HAVZAYA GENEL BAKIġ
Susurluk havzası Türkiye’nin batısında, 39°-40° kuzey enlemleri ile 27°-30° doğu boylamları
arasında yer almaktadır. Türkiye’nin alan olarak yaklaĢık % 3,11’ini kapsayan havzanın
toplam alanı yaklaĢık 24349,09 km2’dir. Daha çok doğu-batı yönünde uzanan dağ sisteminin
görüldüğü havzada Marmara Bölgesi’ne ait en yüksek dağ olan Uludağ bulunmaktadır.
Susurluk Havzası doğusunda Murat, GümeĢ, Yirce ve Uludağlar; güneyde ġaphane ve Simav
dağları; batıda Madra ve Deliçal Dağları; kuzeyde ise Karadağ ve Mudanya Tepeleri ile
Marmara Denizi tarafından sınırlanmıĢtır. Havzanın önemli akarsuları Nilüfer Çayı,
MustafakemalpaĢa Çayı, Simav (Susurluk) Çayı ve Kocaçay’dır.
Susurluk Havzasının en önemli akarsuyu olan Simav Çayı, Kütahya’dan doğar ve Marmara
Denizi’ne dökülür. Simav Çayı’nın uzunluğu 175 km’dir. Havzanın önemli akarsularından biri
olan Kocaçay, Madra dağının eteklerinden doğar ve güneyden kuzeye 140 km akarak Manyas
Gölü’ne dökülür. Gölü besleyen en önemli akarsu kaynağıdır. Bursa ilinin en önemli akarsuyu ve
Bursa kentinin karakteristiklerinden biri Nilüfer Çayı’dır. Keles civarında doğan çay, Uluabat
Gölü’nü drene eden derenin de katıldığı Susurluk Çayı ile birleĢerek Karacabey Boğazı civarında
Marmara Denizi’ne dökülür. Ġl sınırları içerisindeki uzunluğu 134 km olan, Orhaneli ve Emet
Çaylarının Çamandar Köyü’nde birleĢmeleri ile meydana gelen MustafakemalpaĢa Çayı buradan
40 km sonra Uluabat Gölü’ne dökülmektedir. Havzada ülkemiz için önemi büyük olan Uluabat
ve Manyas Gölleri yer almaktadır. Marmara Bölgesi’nin güneyinde yer alan Susurluk
Havzası’nda Bursa, Balıkesir ve Kütahya illeri bulunmaktadır.
Havzada öne çıkan çevresel sorunlar ve sıcak noktalar; havzada yoğun olan tarım ve hayvancılık
faaliyetleri, madencilik faaliyetleri, arıtılmadan deĢarj edilen evsel ve endüstriyel atıksular,
düzensiz depolama sahaları, baraj gölleri ve akarsuların çevresinde görülen erozyon, akarsu
yataklarındaki kum ve çakıl ocakları, akarsulardaki doğal yapıdan kaynaklanan kirlenme ve
jeotermal sulardan kaynaklanan kirliliktir. Sözü edilen bu baskıların neticesinde Uluabat Gölü ve
gölü besleyen MustafakemalpaĢa çayı, Orhaneli Çayı ve Emet Çayı, Nilüfer çayı ve kirliliğin
yoğun olduğu bazı önemli kolları (Deliçay), Simav Çayı, Manyas Gölü ve gölü besleyen
Kocaçay ile Sığırcı deresi, havzadaki Kayaboğazı, Ġkizcetepe ve Çınarcık Barajları, Karacabey
Ovası ile Balya KurĢun Madeni sahası sıcak noktalar olarak tespit edilmiĢtir (Susurluk Havzası
Havza Koruma Eylem Planı, Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı ve TÜBĠTAK, 2013).
Havza haritası ve havzaya ait resimler Ģekil 1’de yer almaktadır.
Çevre ve ġehircilik Bakanlığı, ÇED Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Laboratuvar, Ölçüm ve Ġzleme Dairesi
BaĢkanlığı
3
SUSURLUK HAVZASI SU KALİTESİ İZLEME RAPORU Kış Dönemi, 2014

Çevre ve ġehircilik Bakanlığı, ÇED Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Laboratuvar, Ölçüm ve Ġzleme Dairesi
BaĢkanlığı
4
SUSURLUK HAVZASI SU KALİTESİ İZLEME RAPORU Kış Dönemi, 2014

ġekil 2. Susurluk Havzası ve Susurluk Nehri

Çevre ve ġehircilik Bakanlığı, ÇED Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Laboratuvar, Ölçüm ve Ġzleme Dairesi
BaĢkanlığı
5
SUSURLUK HAVZASI SU KALİTESİ İZLEME RAPORU Kış Dönemi, 2014
3. ĠZLEME KOORDĠNATLARI
Susurluk Havzasında izleme noktaları Çizelge 1 ile gösterilmektedir.
Çizelge 1. Susurluk Havzası Örnekleme Noktaları
ĠSTASYO ĠSTASYON ÖRNEKLEME MEVCUT ĠZLEME NOKTASI ĠZLEME
ĠL
N NO ADI NOKTASI BASKILAR KOORDĠNATLARI TĠPĠ
X Y

SĠMAV ÇAYI
SU-01 SĠMAV ÇAYI (SUSURLUK) Kısmen tarımsal N39°.05' 11.5''
KÜTAHYA Gözetimsel
(SUSURLUK) MEMBAA, KALKAN ve evsel Baskı E029°.04' 28.2''
BELDESĠ, SĠMAV
SĠMAV ÇAYI
(SUSURLUK) Yün yıkama
SĠMAV, KÜTAHYA
SU-02 SĠMAV ÇAYI faaliyetlerinin N39°.09' 41.6''
KÜTAHYA ÇIKIġ, BALIKESĠR Operasyonel
(SUSURLUK) GĠRĠġ, BECĠLER baskısı, evsel ve E028°.43' 08.1''
KÖYÜ YAKINI, tarımsal baskı
SĠMAV
ARMUTLU KÖYÜ,
CÜNEYTLĠ DERESĠ
SU-03 SĠMAV ÇAYI BĠRLEġĠM SONRASI, Tarımsal ve N39°.19' 29.7''
BALIKESĠR Gözetimsel
(SUSURLUK) ÇAYIRÖREN Evsel Baskı E028°.05' 29.6''
BARAJI SONRASI,
SINDIRGI
ÇAYIRÖREN
BARAJI VE
HĠSARALAN
KAPLICALARI
SONRASI,
SĠMAV ÇAYI CÜNEYTLĠ ÇAYI Tarımsal, Evsel N39°.16' 57.9''
SU-04 BALIKESĠR Operasyonel
(SUSURLUK) KARIġIM ÖNCESĠ, ve Termal Baskı E028°.11' 28.2''
SINDIRGI
KÖPRÜSÜ,
BALIKESĠR-UġAK
KARAYOLU ÜZERĠ,
SINDIRGI
SINDIRGI ÇIKIġ,
SĠMAV ÇAYI BĠGADĠÇ GĠRĠġ, Mezbaha baskısı, N39°.26' 26.6''
SU-05 BALIKESĠR Operasyonel
(SUSURLUK) MEZBAHA evsel baskı E028°.06' 59.9''
SONRASI, BĠGADĠÇ
BALIKLI KÖYÜ OSB, Balıkesir
ÇIKIġI, SUSURLUK Evsel AAT, N39°.37' 42.0''
SU-06 NERGĠS ÇAYI BALIKESĠR Operasyonel
KARIġIM ÖNCESĠ, Çiftliklerin E028°.01' 45.5''
MERKEZ
Baskısı
NERGĠS ÇAYI
SĠMAV ÇAYI ÖNCESĠ, Etibor Tesisi N39°.35' 56.9''
SU-07 BALIKESĠR Operasyonel
(SUSURLUK) MAHMUDĠYE Baskısı E028°.05' 16.4''
KÖYÜ, KEPSUT
NERGĠS VE KĠLLE
SĠMAV ÇAYI Tarımsal ve N39°.42' 26.4''
SU-08 BALIKESĠR ÇAYI BĠRLEġĠM Operasyonel
(SUSURLUK) SONRASI, KEPSUT Evsel Baskı E028°.10' 33.6''
Mezbaha, deri
SUSURLUK ÇIKIġ, AAT, evsel
ÇAPRAZ
ġEKER FABRĠKASI deĢarj, Yorsan N39°.59' 08.5''
SU-09 ÇAYI BALIKESĠR Operasyonel
(SĠMAV) SONRASI, Sanayi, ġeker E028°.10' 26.5''
SUSURLUK
Fabrikası,
Mandıra baskısı
Çevre ve ġehircilik Bakanlığı, ÇED Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Laboratuvar, Ölçüm ve Ġzleme Dairesi
BaĢkanlığı
6
SUSURLUK HAVZASI SU KALİTESİ İZLEME RAPORU Kış Dönemi, 2014
Mauri Maya
SUSURLUK
DOĞAKÖY tesisi, salçacılar,
BĠRLEġĠM ÖNCESĠ, AB gıda yumurta N40°.08' 24.5''
SU-10 KARADERE BALIKESĠR Operasyonel
MAURĠ MAYA ve tavukçuluk E028°.07' 59.0''
TESĠSĠ SINRASI,
tesisi, Ģeker piliç
BANDIRMA
tesisi baskıları
SUSURLUK NEHRĠ
ÇAPRAZ ÜZERĠ, ULUABAT Evsel,
N40°.11' 43.9''
SU-11 ÇAYI BURSA KARIġIM ÖNCESĠ, Endüstriyel, Operasyonel
E028°.21' 05.8''
(SĠMAV) KARACABEY GĠRĠġ,
Tarımsal Baskı
KARACABEY
ÇAPRAZ ÇAYI
Evsel ve N40°.14' 32.9''
SU-12 KARADERE BURSA BĠRLEġĠM ÖNCESĠ, Operasyonel
KARACABEY Tarımsal Baskı E028°.22' 35.0''
NĠLÜFER ÇAYI
MEMBAA, MĠSĠ
NĠLÜFER Kısmen Evsel N40°.10' 37.3''
SU-13 BURSA KÖYÜ GĠRĠġĠ, MĠSĠ Gözetimsel
ÇAYI KÖPRÜ BAġI, Baskı E028°.58' 15.3''
NĠLÜFER
Doğu Bloğu
Etkisi (Kestel
YEġĠL ARITMA
Osb, Gürsu Osb,
SONRASI,
OSMANGAZĠ Samanlı Köyü
NĠLÜFER N40°.14' 25.1''
SU-14 BURSA MAHALLESĠ, Evsel Aat, Operasyonel
ÇAYI E029°.03' 48.7''
PANAYIR
Barakfaki Sanayi
KÖPRÜSÜ,
Bölgesi (ağırlıklı
OSMANGAZĠ
Tekstil), YeĢim
Tekstil Baskısı)
Hasanağa OSB,
Nilüfer OSB,
BTSO OSB,
Kayapa Sanayi
NĠLÜFER ÇEKRĠCE KÖYÜ, N40°.15' 47.9''
SU-15 BURSA Bölgesi, Küçük Operasyonel
ÇAYI NĠLÜFER E028°.46' 43.8''
Sanayi, Akçalar
Sanayi Bölgesi,
DemirtaĢ OSB
baskısı
ÇAPRAZ ÇAYI
NĠLÜFER BĠRLEġĠM ÖNCESĠ, Tarımsal Ve N40°.17' 45.8''
SU-16 BURSA Operasyonel
ÇAYI EKMEKÇĠ KÖYÜ, Evsel Baskı E028°.27' 28.8''
KARACABEY
DENĠZE
SĠMAV DÖKÜLMEDEN
Balıkçı
ÇAYI/ÇAPRA ÖNCE, NĠLÜFER N40°.21' 59.0''
SU-17 BURSA Teknelerinin Gözetimsel
Z ÇAYI ÇAYI BĠRLEġĠM E028°.28' 59.1''
(SUSURLUK) SONRASI, Etkisi
KARACABEY

Çevre ve ġehircilik Bakanlığı, ÇED Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Laboratuvar, Ölçüm ve Ġzleme Dairesi
BaĢkanlığı
7
SUSURLUK HAVZASI SU KALİTESİ İZLEME RAPORU Kış Dönemi, 2014
4. SU KALĠTESĠ
4.1. 2014 yılı KıĢ Dönemi Analiz Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Susurluk Havzası 2014 yılı kıĢ dönemi su kalitesi sonuçlarına bakıldığında Yüzeysel Su
Kalitesinin Yönetimi Yönetmeliği kapsamında, nehir genel olarak ÇözünmüĢ Oksijen, pH,
Nitrit Azotu, Amonyum azotu, toplam fosfor, KOĠ, BOĠ ve TKN parametresinde IV. Sınıf su
kalitesinde görülürken, en kirli noktalar, SU-15 noktası (Nilüfer Çayı, Çekrice Köyü,
Nilüfer/Bursa) baĢta olmak üzere, SU-02 (Simav Çayı (Susurluk), Simav/Kütahya), SU-06
(Nergis Çayı, Merkez/Balıkesir), SU-10 Karadere, Susurluk/Balıkesir), SU-14 (Nilüfer Çayı,
Osmangazi/Bursa) ve SU-16 (Nilüfer Çayı, Karacabey/BURSA) noktası olarak
görülmektedir.
AĢağıdaki grafiklerde kıĢ dönemi çalıĢması sonuçları yer almaktadır. Grafiklerde 0 olarak
görülen değerle < tespit limitini ifade etmektedir.
Sıcaklık
30
C
0
k 20
ı
l
k
a
c
ı
S
10
0
SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU
-01 -02 -03 -04 -05 -06 -07 -08 -09 -10 -11 -12 -13 -14 -15 -16 -17
Kış 8,3 11 12 13 17 14 16 12 13 14 14 15 10 18 18 16 14

pH
10
9,5
9
H
p 8,5
8
7,5
7
SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU-
01 02 03 04 05 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
KIŞ 8,25 9,3 8,328,728,967,728,167,847,687,727,857,918,33 8,117,897,787,91
IV. Sınıf 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9

Çevre ve ġehircilik Bakanlığı, ÇED Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Laboratuvar, Ölçüm ve Ġzleme Dairesi
BaĢkanlığı
8
SUSURLUK HAVZASI SU KALİTESİ İZLEME RAPORU Kış Dönemi, 2014
Çözünmüş Oksijen
15
)
L 10
/
g
m
(
O
Ç 5
0
SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17
KIŞ 8,348,58 11 10,310,71,897,414,694,942,356,045,269,631,89 1,3 3,954,38
IV. sınıf 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

İletkenlik
2500
2000
)
m
c
/S1500
µ
(
C
E1000
500
0
SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU-
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17
Kış 476 779 541 496 555 834 672 661 648 127 633 107 482 169 190 160 809

Oksijen Doygunluğu
150
)
%
(
u
ğ
u
l 100
n
u
g
y
o
D
n 50
e
j
i
s
k
O
0
SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU SU
-01 -02 -03 -04 -05 -06 -07 -08 -09 -10 -11 -12 -13 -14 -15 -16 -17
Kış 79 83 108 102 111 19 75 44 47 24 58 52 88 20 14 39 43
IV.
40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40 40
sınıf

Çevre ve ġehircilik Bakanlığı, ÇED Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Laboratuvar, Ölçüm ve Ġzleme Dairesi
BaĢkanlığı
9
SUSURLUK HAVZASI SU KALİTESİ İZLEME RAPORU Kış Dönemi, 2014

Klorür
350
300
)
L 250
/
g
m
200
(
l
C 150
100
50
0
SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17
Kış 8 19 12 17 17 57 19 34 29 76 28 60 7 300 140 59 45

Sülfat
140
120
) 100
L
/
g
m 80
(
4
O 60
S
40
20
0
SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU- SU-
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17
Kış 50 102 39 66 46 70 71 52 51 76 48 63 25 101 118 109 82

Amonyum Azotu
12
10
) 8
L
/
g
m 6
(
N
- 4
4
H
N
2
0
SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-SU-
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17
Kış 0 0,2 0,1 0,1 0,1 8,6 0,1 3,6 0,5 10 0,3 4,4 0 7,6 8 10 3
IV. sınıf 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Çevre ve ġehircilik Bakanlığı, ÇED Ġzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Laboratuvar, Ölçüm ve Ġzleme Dairesi
BaĢkanlığı