Table Of Content®
TUSCULUM-BÜCHEREI
Herausgeber: Karl Bayer, Hans Färber, Max Faltner\
PROKOP: WERKE
P R O K OP
GOTENKRIEGE
Griechisch-Deutsch ed. Otto Veh
Η E IM E RAN VERLAG MÜNCHEN
Auf dem Titel: Totila (Baduila) 541-552. 10 Nummi, geprägt in Rom.
Aus dem Besitz der Staatlichen Münzsammlung, München.
Aufnahme Photo-Kempter, München.
Die Übersetzung der Gotenkriege ist in Zusammenarbeit
mit meinem Bruder Albert Veh, Bayreuth, entstanden.
2. Auflage 1978. 5.-6. Tsd.
©Heimeran Verlag, München 1966
ISBN 3 7765 2066 3 Archiv 306
Druck : C. H. Beck, Nördlingen - Binden : Koch, Tübingen
Printed in Germany
Inhalt
Seite
Text und Übersetzung 6
Buch I (V) 6
Buch II (VI) 222
Buch III (VII) 438
Buch IV (VIII) 714
Anhang
Einführung 997
Erläuterungen 1011
Agathias und sein Geschichtswerk 1107
Anmerkungen zu Agathias 1206
Excerpta Valesiana 1213
Anmerkungen zu den Excerpta Valesiana . . 1238
Literaturhinweise 1252
Zur Textgestaltung 1263
Verzeichnis der Eigennamen 1268
Τά μεν ούν έν Λιβύη πράγματα τηδε 'Ρωμαίοις 1
έχώρησεν. έγώ δε επί πόλεμον τον Γοτθικόν εΐμι,
έπειπών πρότερον δσα Γότθοις τε καί Ίταλιώταις
προ του δε του πολέμου γενέσθ-at ξυνέβη. επί Ζήνωνος 2
έν Βυζαντίω βασιλεύοντος Αύγουστος είχε το έσπέρι-
ον κράτος, δν καί Αύγούστουλον ύποκοριζόμενοι έκά-
λουν 'Ρωμαίοι, δτι δή μειράκιον ών ετι τήν βασιλείαν
παρέλαβεν, ήν οί 'Ορέστης δ πατήρ διωκεΐτο ξυνετώ-
τατος ών. έτύγχανον δέ "Ρωμαίοι χρόνω τινί πρότερον 3
Σκίρους τε καί Αλανούς καί άλλα άττα Γοτθικά έθνη
ές ξυμμαχίαν έπαγαγόμενοι· έξ ού δή αύτοΐς πρός τε
Αλαρίχου καί Αττίλα συνηνέχθη παθεΐν άπερ μοι έν
τοις έ'μπροσθεν λόγοις έρρήθη. δσω τε τά των βαρ- 4
βάρων έν αύτοΐς ήκμαζε, τοσούτω το των 'Ρωμαίων
στρατιωτών άξίωμα ήδη ύπέληγε, καί τω εύπρεπεΐ της
ξυμμαχίας ονόματι προς των έπηλύδων τυραννούμενοι
έβιάζοντο· ώστε αυτούς άνέδην άλλα τε πολλά oö τι
έκουσίους ήνάγκαζον καί τελευτώντες ξύμπαντας προς
αυτούς νείμασθαι τούς έπί της 'Ιταλίας άγρούς ήξίουν.
ών δή το τριτημόριον σφίσι διδόναι τον Όρέστην 5
έκέλευον, ταϋτά τε ποιήσειν αύτον ώς ήκιστα όμολο-
γοϋντα εύθύς εκτειναν. ήν δέ τις έν αύτοΐς Όδόα- 6
κρος δνομα, ές τούς βασιλέως δορυφόρους τελών·
δς αύτοΐς τότε ποιήσειν τά έπαγγελλόμενα ώμολόγη-
σεν, ήνπερ αύτον έπί της άρχής καταστήσωνται. οΰτω 7
τε τήν τυραννίδα παραλαβών άλλο μεν ούδεν τον
βασιλέα κακόν εδρασεν, έν ίδιώτου δέ λόγω βιοτεύειν
το λοιπόν εΐασε. καί τοις βαρβάροις το τριτημόριον 8
τών άγρών παρασχόμενος τούτω τε τω τρόπω αύτούς
BUCH I
1. Vorgeschichte des Gotenkriegs, Italien unter Romulus
„Augustulus", Odoakar und Theodorich (476-526)
So verlief die römische Sache in Afrika. Jetzt komme ich
zum Gotenkrieg, werde aber zuvor noch die Schicksale der
Goten und Italiker vor diesem Kriege berichten. Während
Kaiser Zenon in Byzanz regierte, gebot über den Westen Au-
gustus, der bei den Römern auch den Spottnamen Augustu-
lus hatte; denn bereits in früher Jugend war er zum Thron
gelangt. Für ihn führte sein Vater Orestes, ein sehr kluger
Mann, die Regierungsgeschäfte. Die Römer hatten einige Zeit
zuvor Skiren, Alanen und andere gotische Völkerschaften als
Bundesgenossen aufgenommen, weshalb sie denn auch, wie
meine früheren Bücher berichten, durch Alarich und Attila
schwere Heimsuchungen erlitten. Denn in gleichem Maße, wie
die Barbaren bei den Römern zu Macht und Ansehen gelang-
ten, hatten deren Truppen an Ruhm eingebüßt, und unter
der wohlklingenden Bezeichnung „Bundesgenossen" herrsch-
ten die Fremdlinge schrankenlos über die Einheimischen.
Schamlos erpreßten sie vieles von ihnen und forderten schließ-
lich, das gesamte italische Ackerland solle unter sie aufgeteilt
werden. Zunächst verlangten sie von Orestes die Abtretung
eines Drittels, und da er sich entschieden weigerte, wurde er
sogleich beseitigt. Nun war bei den Barbaren auch ein kaiser-
licher Doryphor mit Namen Odoakar. Dieser erklärte sich be-
reit, ihre Wünsche zu erfüllen, wenn sie ihn zum Herrscher
machten. Obwohl er so auf ungesetzliche Weise zur Macht
gelangt war, tat er dem Kaiser sonst kein Leid, ließ ihn viel-
mehr als Privatmann weiter leben. Den Barbaren übergab er
das verlangte Drittel Ackerland und gewann sie auf diese
8 ΤΠΕΡ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
βεβαιότατα έταιρισάμενος τήν τυραννίδα ες έτη έκρα-
τύνετο δέκα.
"Υπό δέ τους αυτούς χρόνους και Γότθοι, οΐ έπί 9
Θράκης δόντος βασιλέως κατώκηντο, όπλα έπί "Ρω-
μαίους, Θευδερίχου σφίσιν ηγουμένου, άντηραν, άνδρός
πατρικίου τε καί ές τον υπάτων δίφρον άναβεβηκότος
έν Βυζαντίω. Ζήνων δέ βασιλεύς, τά παρόντα εύ ίο
τίθεσθαι έπιστάμενος, Θευδερίχω παρήνει ές Ίταλίαν
πορεύεσθαι καί Όδοάκρω ές χείρας ίόντι τήν έσπερίαν
έπικράτησιν αύτω τε καί Γότθοις πορίζεςθαι. άμεινον 11
γάρ οΐ είναι, άλλως τε καί έπ' άξίωμα βουλής ήκοντι,
τύραννον βιασαμένω 'Ρωμαίων τε καί Ίταλιωτών άρ-
χειν άπάντων ή βασιλεϊ διαμαχομένφ ές τόσον κινδύνου
ίέναι. Θευδέριχος δέ ήσθείς τή υποθήκη ές Ίταλίαν 12
ήει, καί αύτω ó των Γότθων λεώς είπετο, παΐδάς τε
καί γυναίκας έν ταΐς άμάξαις ένθέμενοι καί τά έπιπλα
δσα φέρειν οΐοί τε ήσαν. έπειδή τε κόλπου άγχιστα 13
τοϋ 'Ιονίου έγένοντο, διαπορθμεύεσθαι, νηών σφίσιν
ού παρουσών, ήκιστα εΐχον* περιιόντες δέ τήν του κόλ-
που περίοδον πρόσω έχώρουν διά τε Ταυλαντίων καί
των ταύτη έθνών. τούτοις δέ οί άμφί Όδόακρον
ύπαντιάσαντες μάχαις τε ήσσηθέντες πολλαις εν τε
'Ραβέννη σύν τω ήγεμόνι σφας αυτούς είρξαν καί έν
τοις μάλιστα των άλλων χωρίων ίσχυροΐς ούσι. καθ- ΐδ
εστηκότες δέ εις πολιορκίαν οί Γότθοι τά μεν άλλα
χωρία ξύμπαντα τρόπω δή δτω έκάστω τετύχηκεν
εϊλον, Καισηναν δέ το φρούριον, δπερ σταδίοις τρια-
κοσίοις 'Ραβέννης διέχει, 'Ράβεννάν τε αύτήν, έ'νθα
καί Όδόακρον συμπέπτωκεν είναι, ουτε ομολογία ουτε
βίο* έλεΐν ισχύον. 'Ράβεννα γάρ αυτη έν πεδίω μέν 18
κείται ύπτίω ές τοϋ Ιονίου κόλπου τά έσχατα, δυοϊν
σταδίοιν διειργομένη μέτρω το μή έπιθαλάσσιος είναι,
ούκ εύέφοδος δέ ουτε ναυσίν ουτε πεζών στρατω φαί-
νεται ούσα. αϊ τε γάρ νηες καταίρειν ές τήν έκείνη 17
GOTENKRIEGE 9
Weise als verlässige Helfer, so daß er sich etwa zehn Jahre als
Usurpator behaupten konnte.
Zur gleichen Zeit erhoben auch die Goten, die der Kaiser in
Thrakien angesiedelt hatte, die Waffen gegen die Römer.
Theodorich, der in Byzanz Patrizierrang erhalten hatte und
sogar zur Würde eines Konsuls aufgestiegen war, führte sie.
Doch Kaiser Zenon, ein geschickter Politiker, veranlaßte ihn,
nach Italien zu ziehen ; er sollte dort Odoakar bekämpfen und
das Westreich für sich und seine Goten gewinnen. Denn ihm
als Mitglied des Senates stehe es doch mehr an, einen Gewalt-
herrscher zu stürzen und dann über sämtliche Römer und
Italiker zu regieren als sich in einen so gefahrvollen Kampf
mit dem Kaiser einzulassen. Theodorich fand an dem Vor-
schlag Gefallen und zog nach Italien, mit ihm das Volk der
Goten. Weiber und Kinder setzten sie auf Wagen und luden
Hausrat soweit als möglich dazu. Als sie an das Jonische
Meer kamen, fehlte es ihnen an Schiffen zur Überfahrt. So
mußten die Goten das Meer umgehen und durch das Land
der Taulantier und ihrer Nachbarn ziehen. Odoakar trat ih-
nen mit Heeresmacht entgegen, wurde aber in zahlreichen
Schlachten besiegt und mußte sich auf Ravenna und die an-
deren stärksten Festungen zurückziehen. Daraufhin began-
nen die Goten mit der Belagerung und nahmen schließlich auf
verschiedene Art sämtliche Plätze ein; nur das Kastell Cae-
sena, dreihundert Stadien von Ravenna entfernt, und diese
Stadt selbst, in der sich auch Odoakar befand, waren weder
durch gütliche Verhandlungen noch durch Gewalt zu gewin-
nen. Denn Ravenna liegt in völliger Ebene am äußersten
Ende des Jonischen Meeres, nur zwei Stadien von der See
entfernt, so daß es offensichtlich schwierig ist, mit einer
Flotte oder einem Landheer heranzukommen. Bis auf dreißig
Stadien hinaus ist das Wasser ganz seicht. Schiffe können da-
10 Τ ΓΙ Ε Ρ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
άκτήν ήκιστα έ'χουσιν, έπεί αύτη ή θάλασσα έμπόδιός
έστι βράχος ποιουμένη ούχ ήσσον ή κατά σταδίους
τριάκοντα, και άπ' αύτοϋ τήν ήϊόνα ταύτην, καίπερ
τοις πλέουσιν άγχιστα όρωμένην, τη τοΰ βράχους
περιουσία έκαστάτω ζυμβαίνει είναι, και τω πεζω
στρατω έσβατή ούδαμή γίγνεται. Πάδος τε γάρ ό πο-
ταμός, δν και Ήριδανόν καλοϋσιν, έξ ορίων των Κελ-
τικών ταύτη φερόμενος και ποταμοί άλλοι ναυσίποροι
ξύν λίμναις τισί πανταχόθεν αύτήν περιβάλλοντες
άμφίρρυτον ποιοΰσι τήν πόλιν. ενταύθα γίγνεταί τι
ές ήμέραν έκάστην θαυμάσιον οίον. ή θάλασσα πρωΐ
ποιουμένη σχήμα ποταμού ήμέρας όδον εύζώνω άνδρί
ές γην άναβαίνει και πλόϊμον αύτήν παρεχομένη έν
μέση ήπείρω, αύθις άναλύουσα τον πορθμόν, αναστρέ-
φει άμφί δείλην όψίαν, καί έφ' αύτήν ξυνάγει το
ρεΰμα. 8σοι οδν ές τήν πόλιν έσκομίζειν τά έπιτή-
δεια ή ένθένδε έκφέρειν κατ' έμπορίαν ή κατ' άλλην
έ'χουσιν αΐτίαν, τά φορτία έν τοις πλοίοις ένθέμενοι,
κατασπάσαντές τε αύτά έν τω χωρίω, ού δή ó πορθμός
γίνεσθαι εΐωθε, προσδέχονται τήν έπιρροήν. καί έπειδάν
αΰτη άφίκηται, τά τε πλοία κατά βραχύ έκ γης έπαι-
ρόμενα πλεϊ καί οί άμφί ναϋται έργου έχόμενοι ναυ-
τίλλονται ήδη. καί τοϋτο ούκ ενταύθα μόνον, άλλ'
εις άπασαν τήν έκείνη άκτήν ές άεί γίγνεται, άχρι ές
Άκυλήιαν πόλιν. ού μέντοι κατά ταύτά ές τον άπαντα
χρόνον γίνεσθαι εΐωθεν, άλλ' ήνίκα μεν βραχύ φαί-
νεται της σελήνης το φως, ούδέ ή της θαλάσσης πρόοδος
ισχυρά γίγνεται, μετά δε τήν πρώτην διχότομον άχρι
ές τήν έτέραν καρτερά μάλλον ή έπιρροή γίνεσθαι πέ-
φυκε. ταϋτα μέν ούν ώδέ πη εχει.
Έπεί δε τρίτον έ'τος Γότθοις τε καί Θευδερίχω
'Ράβενναν πολιορκουσιν έτέτριπτο ήδη, οί τε Γότθοι
άχθόμενοι τη προσεδρεία καί οί άμφί Όδόακρον πιε-
ζόμενοι των άναγκαίων τη άπορί«*, ύπο διαλλακτη τω
