Historja powstania w 1831 roku na Wołyniu, Podolu, Ukraine, Żmudzi i Litwie

276 Pages·16.543 MB·Polish

by  przez Feliksa Wrotnowskiego.

m
•4'-fi 4js-
' \
n,
"^
\^>'.\<^l^J>
^:
^v^
^^' .tl^^M$\^^ \ »* Mii.
"«^^^\'
'Qj-
rk'
X-
.^l-

bibliot1':ka pisarzy polskich.
TOM LXXII.
HI8T0RJA POWSTANIA
w
ROKU
1831
NA
WOYNIU, PODOLU, UKRAINIE,
MUDZI
LITWIE
I
PRZEZ
FELIKSA WROTNOWSKIEGO.
TOM
II.
ZBIOR PAMITNIKÓW O P0W8TANIU LITWY
LI PS
Iv:
OCKHA
F. A. i; 1{, lis.
18 75.
zr.i()u
W
A M T N K Ó
1^ I I
O rOWSTANIU LITWY
w
ROKU
1831.
UOONY
PKZEZ
FELIKSA WROTNOWSKIEGO.
W
LIPSK:
F. A. B R O C K H AU S.
1875.
1
DK
w
lutym r. 1833 poczem by wydawa pismo pod
tytuem: rami(^tiiiki o powstaniu Litwy Ziem Hus-
i
kicli. Rodacy, Ictórzy pierwej powzili myl zgromadzi
i zachowa dla liistorji podania dotyczce tej czci
usiowa narodowych, skadajc w moje rce troch
uzbieranych materjalów, zostawili mi zupeny kierunek
dalszej roboty. Byo to prawie w pierwiastkach pobytu
naszego we Francji: jeszcze na ziemi ojczystej nie wy-
gase pogorzeliska wojny, rzucay ywy blask na uczu-
cia i myli pielgrzymujcych wojowników ; w ich roz-
mowach i rozpamitywaniach czsto daway si postrze-
ga obrazy walki, pene szczeroci wieych kolorów.
i
e
Sdziem, atwo dopeni mojego obowisku, nastr-
czajc tylko powód uczestnikom zdarze do pisania
o tem, co sami nie dawno dziaali, lub czego byli nao-
e
cznymi wiadkami; sdziem, jedynie naleao trosz-
czy si o to, jakby obra sposób, eby róne i roz-
imaicie wyrobione ustpy jednej powieci, mogy cigle
pod pras drukarsk. Trudno byo spodziewa si
w krótkim czasie dostatku wiadomoci na uoenie
z nich od razu porzdnego wtku, a skada papiery
i czeka z drukiem, zdawao si chybia celu. Nadzieje
gro
nasze zawsze niebespieczestwem dla zbiorów,
które wiatr rozwia moe.
Z tych uwag wypadao Pamitniki wydawa perjo-
suy
dycznie. Arkuszowe poszyty czyli numera, miay
za serj kolejno przybywajcych artykuów wszelkiej po-
W
staci, byle waciwej treci. nich mogy znale do-
VI
godne miejsce szczegóy, którym za ciasno w szykow-
nych rozdziaach ksiki, powieconej gówniejszym ^wi-
dokom historycznym. Tu przypadayby wybornie te
drobiazgowe opisy, bez litórycli podobno nie da sie po-
wzi
dokadne Avyobraenie wojny narodowej, gdzie
przygoda jednej osoby, utarczka kilkunastu strzelców,
mczestwo starca albo dziewicy, stanowi czstokro
rys charakterystyczny. Tu take chciaem da przytu-
ek bkajcym si szcztkom archiwów powstaczych
i kancelarji sztabowych wojsk regularnych, poczonych
z powstaniem: owym aktom pisanym po kocioach,
owym cyrkularzom rzdów powiatowych, póniej pro-
klamacjom, rozkazom dziennym, raportom, listom jene-
raów, tym podobnym zabytkom, których rzadkie
i
egzemplarze zachoway si przypadkiem w zanadrzu
emigrantów. Pismo perjodyczne nakoniec, zdawao si
suy
najlepiej do wykrycia prawdy zostawao zawsze
:
otwarte dla poprawy mylnych, niedokadnych, albo i fa-
szych poda.
Poniewa jednak, rozmaite uamki stosowane od
przypadku, wprawiay w przykry obd czytelników
nie oswojonych z caoci przedmiotu, mniemaem, i
naleao rozpocz tkanino tej kroniki niechronologi-
cznej, od osnowy czcej w zupeny cig gówniejsze
zdarzenia, których póniej szczegóowe rozbiory i opi-
sy, atwiej kady mógby odnie pamici do waci-
wego cziisu i miejsca. Spróbowaem to uczyni w przie-
czy lepiej mnie samemu znajomej, i i)ierwszych
poszytów, powiciem na ogólny rys powstania Litwy.
/iawc/(!sii;i ta i z wielu miar uomna robota, bya tylko
wytkniciem i)ola do nastrpnej upi-awy, sj)odziewaem si
e
stanic si zgoa niepotrzebn, a dzi czeka i)rzynaj-
mniej zmian i doi)olnie. ('o do /i(Mn KusKich wówczas
na tyle mi nic wystarczao: wszystko miao znale si
i
w przyszych i)oszytach.
Uzoczywicio rkopisy z rónych stron nadsyane,
poczy szybko zwiksza mój zapas materjaów; ale
corjiz bardziej daway si przewidywa trudnoci, a
wkrótce okazao si niepodobiestwo prowadzenia da-
i