DOĞU BATI - Türk Muhafazakarlığının Eleştirisi

277 Pages·2015·6.24 MB·Turkish

DOĞU BATİ
DOĞU BATİ
D0GUBAT1
D Ü Ş Ü N C E D E R G İ S İ
r ■ \ • #
Turk
MUHAFAZAKÂRLIĞININ
ELEŞTİRİSİ
DOGU BATİ
ÜÇ AYLIK DÜŞÜNCE DERGİSİ
Yerel süreli yayın.
ISSN:1303-7242
Sayı: 58
Doğu Batı Yayınları
adına sahibi
ve
Genel Yayın Yönetmeni: Taşkın Takış
Editör: Cansu Özge Özmen
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Erhan Alpsuyu
Halkla İlişkiler: Harun Ak
Dış İlişkiler Sorumlusu: Savaş Köse
•
Yayın Kurulu
Halil İnalcık, Kurtuluş Kayalı, Mehmet Ali Kılıçbay,
Etyen Mahçupyan, Şerif Mardin, Süleyman Seyfı Öğün
Doğan Özlem, Ali Yaşar Sarıbay
Danışma Kurulu
Güçlü Ateşoğlu, Cemal. Bâli Akal, Tülin Bumin, Ufuk Coşkun,
Nezih Erdoğan, Cem Deveci, Ahmet İnam,
Haşan Bülent Kahraman, Yusuf Kaplan, E. Fuat Keyman,
Nuray Mert, îlber Ortaylı, Ömer Naci Soykan,
İlhan Tekeli, Mirze Mehmet Zorbay
Doğu Batı, yılda dört sayı olmak üzere Kasım, Şubat, Mayıs ve Ağustos
aylarında yayımlanır.
Doğu Batı ve yazarın ismi kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.
Dergiye gönderilen yazıların yayımlanıp yayımlanmaması
yayın kurulunun kararına bağlıdır.
Reklam kabul edilmez.
Doğu Batı Yayınları
Yüksel Cad. 36/4 Kızılay/AN KARA
Tel: [phone]
Faks: 0 (312) 425 68 64
e-mail: [email protected]
www.doguDati.com
Kapak Tasarım Uygulama:
Aziz Tuna
Baskı:
Cantekin Matbaacılık
1. Baskı: 4000 adet
Ekim 2011
Sertifika No: 15036
Ön kapak resmi: “Medine Camii Şerifi”, 1911, A. H. Zaki
Arka kapak resmi: “Kuran Okuyan Adam \ Osman Hamdi Bey, tahminen 1907.
içindekiler
GİRİŞ MUHAFAZAKÂRLIK VE
SÜLEYMAN SEYFİ ÖĞÜN 11 KEMALİZM
Lümpen Muhafazakârlık Üzerine Haşan Ufuk Aktaşli 147
Türk Muhafazakârlığı ve
TÜRK Kemalizm:
MUHAFAZAKÂRLIĞININ Diyalektik Bir İlişki
ELEŞTİRİSİ
Nazim İrem 27 İlyas Söğütlü 163
Türk Muhafazakâr Tarihsel ve Toplumsal Bağlamı
Modernleşmesinin Sınırları: içinde Kemalizm, Aydınlanma,
Kültürcü Özgünlük ve
Muhafazakârlık ilişkisi Üzerine
Eksik Liberalizm
Bir Derkenar
Rasİm Özgür Dönmez 37 MUHAFAZAKÂR TEPKELER
Adalet ve Kalkınma Partisi:
Aytaç Yildiz 191
Islâmcılıktan Post Kemalist Kuruluş Sürecinde Cumhuriyet
Bir Anlatıya Doğru Muhafazakârlığı: Peyami Safa nın
Kemalizm Yorumu
Firat Mollaer 59
Klasik Muhafazakârlıktan
Necmettİn Doğan 213
Tekno-Muhafazakârlığa: Türk Muhafazakârlığının
Tanım Sorunları, Devlet Algısı:
Temeller ve Değişmeler Nurettin Topçu Örneği
Haluk Efekan 73 Özgür Akyol 229
Muhafazakârlığın Hermenötiği Sabahattin Zaim’de
Muhafazakârlık Düşüncesi
MUHAFAZAKÂR SÖYLEM
Aytül Tamer 91 TÜRK
Muhayyel Komünizm: MUHAFAZAKÂRLIĞININ
Türk Sağının TARİH YORUMU
Anti-Komünizm Propagandası Ahmet Özcan 243
Muhafazakâr Tarihçiliğin
İpek Göçmen 115 Popüler Yüzü: “İnanmıyorum
Muhafazakârlık, Neoliberalizm ve Bana Öğretilen Tarihe!”
Sosyal Politika:
Türkiye’de Din Temelli Sosyal
Yardım Organizasyonları
"Zikir”, Foto: Zenatack (www.panoramio.com/photo/47369295)
“H îra D aği K adar M üslüman
Tanri D aği K adar T ürk. ..”
Harabîsin harabâti değilsin
Gözün mazidedir âti değilsin
Ziya Gökalp
Ne harabî ne harabâtiyim
Kökii mazide olan âtiyim
Yahya Kemâl
Muhafazakârlık her şeyden önce bir “hissiyat” biçimine bağlıdır. Bu dü­
şünceyi geniş bir hassasiyetler çatışması içinde tanımlamak, onu belli bir
“duyuş”, “tavır” ve “tepki” kalıpları içinde okumak mümkündür. Belki de
bu yüzden başka ideolojilerle kıyaslanamayacak bir belirsizliği ve soyut­
luğu barındırır. Muhafazakâr düşünce ancak “tepki”sini dile getirdiğinde,
“derin hissiyatı”nı ifade ettiğinde yüzeye çıkabilir ve her yöne doğru
temayül kazanabilir. Gaye, her defasında köklere inebilmektir; gelenek,
kültür, tarih ve geçmiş zaman algısı etrafında bütünlüklü yapı ve kurum­
lar inşa edebilmektir. Geçmişteki her şey canlılığını ve tazeliğini hâlâ
korumaktadır. Bugünün ıstırabını ancak altın harflerle yazılmış bir mazi­
nin şefkatli kollarında dindirebiliriz. Dünya görüşünü adeta bir koza gibi
örmek isteyen bu ahlâkî hassasiyetler lügatinin karşılaşılabileceği en
uğursuz kelime “inkılâp”tır ve bu müthiş tedirgin edici kelime her türlü
ucubeliği çağrıştırır. İnkılâplar, yani aslî değerlere sırtını dönmüş bütün
yenilikler, hafızaları donuklaştıran bir tahribat yaratmıştır. Muhafazakâr­
lığın ele aldığı meselelerde geçmişin muazzam gölgesi daima üstümüzde-
dir. Huşu, saygı, azâmet ve ihtişam... Ezelî, kutsal ve hiç dokunulmamış
bir saha açılır önümüze. Âdeta ölüler, dirileri yönetmektedir. Toplum vic­
danına doğrudan nüfuz eden, toplumu harekete geçirebilen dört başı ma­
mur aksülameller yaratmak muhafazakâr siyasetin söylemini oluşturur.
Ve motivasyon düzeyi son derece yüksek bu söylem içerisinde gerçekler
speküle edilmeye, olgular değiştirilmeye son derece müsaittir.
“Gericilik buysa ben bir mürteciyim!” sözü Türk siyasal hayatında
muhafazakârların iftihar edebilecekleri bir söz olmuştur... Türkiye’de
dönem dönem geniş çapta ihya ve inşa hareketine girişmek büyük dava
adamlarının misyonuydu: Kendini, tarihini, dinini ve milletini tanıyan
nesiller yaratabilmek... Gelgelelim, muhafaza etmeye yönelik bu tutum
Batı modernleşmesinde dinî, estetik, kültürel ve tarihsel üslûbunu yaka­
larken Türk muhafazakârlığının “koruma” algısı herhangi bir restorasyon
bilincine erişememiştir. Muhafazakâr duyuşa sahip olan grup ve cemâat­
ler arasında bugüne dek “kökü mazide olan bir âti” tavrı gelişmemiştir.
Daha çok bahse konu olan gözü mazide olmayan bir “şimdi”dir. Maddi
ve modern reflekslerle donanmış “şimdi” üzerinde hâkimiyet sürebilme
isteğidir. Muhafazakâr topluluklar, “Kemalizm” ve “Resmî ideoloji” kar­
şısında tepkisini ortaya koyarken kendi kapalı dünyalarını, tek yanlılıkla­
rını sorgulayabilmiş değillerdir. Kısa yoldan bütün günahlar Türk mo­
dernleşmesinin sakat ve çarpık gelişimine yüklenmiştir. Bu paradoks en
çok şu örneğe benzetilebilir: Birbirine benzeyen binlerce Atatürk heykeli­
nin karşısına gene aynı biçimsizlikte Camiler inşa etmek... Elbette örnek­
ler çoğaltılabilir. Sonuçta, muhafazakârlık Kemalizmi eleştirdiği ölçüde
en çok ona benzeyen bir yapı olup çıkmıştır. Türk muhafazakârları uzun
süre “jakoben”, “toplum mühendislerimden yakınmışlardır ama 1950’ler-
den itibaren sağ cenahtaki mühendis-teknokrat zihniyet derme çatma bir
şehirleşme ve yaşam kültürünü ortaya koymuştur. Gelenekten ve kültür­
den tevarüs edilenlerle değil de, Batı’dan öğrenilenler ölçüsünde siyasî ve
ekonomik gelişmelere intibak edilmiştir. Pozitivizm, muhafazakâr aydın­
lar tarafından eleştirilmişse bile bu felsefenin başarılı uygulayıcıları gene
muhafazakârlar olmuştur. Böylelikle otoriteyi besleyen, evrenselliğin kar­
şısında sert cemaatçi bir yapılanmayı tercih eden, liberal ekonomiye ek­
lemlenme çabasındaki bir oluşum, hiçbir zaman büyük harflerle yazılmış
bir medeniyet projesinin devamı olarak görülemez.
Uzun yıllar “Hira dağı kadar Müslüman Tanrı dağı kadar Türk” diye
yankılanan bir ses bugün kutsalla bağlarını yitirmiş ve modern dünyanın
alışılmış, bilinen sıradan tepkilerini vermektedir. Türk muhafazakârları
artık mağdur ve muhalif kimliklerinden sıyrılıp, siyasetin ve mevki yarı­
şının kurallarını iyice kavramış, bir kurt masalını çağrıştıran tonlamalara
yakın, “muhafaza” etmekten çok bir “değişim” hikâyesi yazdıklarını iddia
etmektedirler.
Taşkın Takış
GİRİŞ
"Camilerden Akan Güzergâh-Eski Galata Köprüsü!nde Trafik",
Ara Güler, 1956, Hutna Kabakçı Koleksiyonu.